De gelouterde generatie

© BELGAIMAGE

Zal onze uitzonderlijke lichting, die in Rusland haar laatste dagen doormaakt, ook eindelijk gelauwerd worden? Een terugblik op het traject van de personages die het Belgisch voetbal nieuw leven hebben ingeblazen.

We schrijven 5 september 2009. België gaat kopje onder in La Coruña. De Rode Duivels incasseren een historische 5-0-nederlaag tegen Spanje, dat nog geen jaar later de voetbalwereld zou veroveren. Het was geleden van het EK 1984 (tegen gastland Frankrijk) dat België nog een forfaitnederlaag moest slikken. Vier dagen na de Spaanse vijfklapper zijn de Duivels dood en begraven na een nieuwe nederlaag in Armenië. Frankie Vercauteren, die tussen mei en september 2009 een interim doet als bondscoach, gooit de handdoek. Iedereen gaat ervan uit dat België de bodem heeft bereikt.

In Riazor, het stadion van Deportivo La Coruña, staan Gerard Piqué, David Silva en Sergio Busquets op het veld. Drie individuen die negen jaar na datum nog altijd het shirt van La Roja dragen. België loopt op dat moment niet over van talent. De opstelling oogt wel fris met jongeren als Marouane Fellaini, Mousa Dembélé, Jan Vertonghen, Thomas Vermaelen en Eden Hazard, die net meerderjarig is geworden. Voor die jonkies heeft een selectie veel weg van een vergiftigd geschenk. Ze symboliseren de reddingsboei waar de Belgische voetbalwereld zich amechtig aan vastklampt. Jean-François Gillet is iets ouder en krijgt zijn eerste kans in doel. Hij stelt de executie veertig minuten lang uit, pakt een strafschop en gaat ondanks een lawine aan doelpunten eervol ten onder. ‘Het was overduidelijk een moeilijke avond’, herinnert Gillet zich. ‘We speelden tegen de beste ploeg van de wereld en kwamen amper in het stuk voor.’

Romelu Lukaku heeft de levenshouding van spelers zoals Cristiano Ronaldo.’ Jean-François Gillet

Volgens Gillet zag het plaatje er niet helemaal mistroostig uit. ‘Er was een project, de contouren van een nieuwe ploeg waren zich aan het aftekenen. Ik wist dat er tijd zou overheen gaan, maar er zou in de toekomst geoogst worden.’ Op dat moment hebben Vertonghen en Vermaelen hun plek veroverd bij Ajax, zet Dembélé de Eredivisie op haar kop met AZ en heeft Hazard de Ligue 1 aan zijn voeten liggen. Fellaini wordt de duurste Belgische voetballer uit de geschiedenis wanneer hij in de zomer van 2008 van Standard naar Everton verhuist voor 20 miljoen euro.

BRUGGETJE VAN EDEN

Iets meer dan een jaar voor de klets in La Coruña deden de Jonge Duivels van Jean-François de Sart de hoop van een hele natie opflakkeren door de halve finales te bereiken op de Olympische Spelen in Peking. ‘Veel spelers van die ploeg waren vroeg naar het buitenland vertrokken en hadden al een serieuze bagage’, aldus Sébastien Pocognoli, die erbij was in Peking. ‘Ik besefte toen al dat er een unieke generatie in de wachtzaal zat.’

Gaby Mundingayi, die meer dan tien jaar actief was in de Serie A en die van 2003 tot 2011 21 caps verzamelde bij de Rode Duivels, was destijds een bevoorrechte getuige van de omwenteling. ‘Toen ik al die jongeren aan boord zag komen, wist ik dat er een kentering zou ontstaan in de resultaten. Ik heb Eden Hazard leren kennen toen hij nog een jochie was, maar je zag al dat hij een fenomeen was. Ik zal nooit vergeten dat hij mij tijdens dezelfde training twee keer gepoort heeft. Vincent Kompany had het aanvoerderschap in zich. Hij was jong, maar hij aarzelde niet om tijdens besprekingen zijn mond open te doen. Zijn persoonlijkheid deed mij beseffen dat hij een sterke figuur zou worden.’

Eden Hazard, de meest getalenteerde van de hoop, kiest het meest beroerde moment om te debuteren bij de nationale ploeg. We zijn in november 2008 en de nevel en ijskoude lucht hebben vrij spel in Luxemburg. De bondscoach luistert naar de naam René Vandereycken. Illustratief voor die periode is de totale onverschilligheid van de tv-zenders. Werkelijk niemand ligt wakker van een oefenpot tegen Luxemburg.

Het goudklompje van Lille OSC valt twintig minuten voor tijd in, bezorgt drie verdedigers van Luxemburg een verkoudheid bij zijn eerste baltoetsen en ziet zijn schot op de doelman stuiten. De voetballer en de mens Hazard vallen meteen op. Hij durft, onderneemt en provoceert. De anciens zijn verbluft door het zelfvertrouwen en de cool waarmee dat opdondertje van 1,73 meter voetbalt. Tegen het einde van het eerste decennium van de 21e eeuw is het Belgisch voetbal het slachtoffer van een vreemde metamorfose. ‘Er liep een breuklijn tussen de gevestigde waarden en de jongeren’, weet Jean-François Gillet. ‘De nieuwe lichting zweeg niet en had geen zin om de ballen op te pompen. Op zijn zeventiende blonk Eden al uit in de Ligue 1. Hij liep rond met de zelfverzekerdheid die vooral sterspelers hebben. Toen ik bij Bari zat, had ik die zelfbewustheid ook opgemerkt bij Leonardo Bonucci. Hij zou later een van de steunpilaren worden in de verdediging van Juventus. Je hebt voetballers die veel praten, maar niets tonen. Bij Eden en Bonnuci is het net andersom.’

Eden Hazard neemt het op tegen Xavi, toen nog een ongelijke strijd.
Eden Hazard neemt het op tegen Xavi, toen nog een ongelijke strijd.© BELGAIMAGE

Twee jaar na die sombere avond in Luxemburg – we zijn intussen in november 2010 – ziet België een ander fenomeen opduiken tijdens de interland tegen Rusland. Romelu Lukaku is amper zeventien en scoort zijn eerste doelpunten voor België. Er is nog wat schaafwerk aan het kroonjuweel van Anderlecht, maar de kracht die hij produceert is dan al buitengewoon. Vanuit zijn doelmond maakt Gillet de doorbraak mee van Belgiës beste doelschutter. ‘Ik wist dat hij de top zou bereiken. Hij was heel krachtig, maar hij wilde boven alles veel bijleren. Hij had enorm veel honger. Na de training vroeg hij mij om nog even te blijven. ‘Ik moet aan mij rechtervoet werken’, zei hij. Hij nam mij dan een halfuur onder vuur. Hij heeft de levenshouding van spelers zoals Cristiano Ronaldo. Om die reden is hij vandaag een machine.’

RECLAMEPRODUCT

Tijdens de kwalificaties voor het EK 2012 zijn de Duivels van Georges Leekens in een gevecht verwikkeld met Turkije voor de tweede plaats in de groep achter het ongenaakbare Duitsland. België haalt het uiteindelijk niet. Niettemin waait er een nieuwe wind door het Belgisch voetbal en dat heeft het publiek meteen in de gaten. Op 11 oktober 2011 veroveren 5000 Belgische supporters Düsseldorf voor de match tegen Duitsland. De Duivels zijn niet opgewassen tegen de Mannschaft, maar de fans laten zich vocaal horen. Voor de echte vuurdoop van Marc Wilmots in juni 2012 maken 10.000 Belgen de oversteek om op Wembley te paraderen. Negentig minuten aan een stuk monopoliseert België het leer, met Eden Hazard als valse nummer 9, maar het verliest de match door een doelpunt van Danny Welbeck.

Zes jaar later hebben de Duivels de onproductieve versie van het tikitaka uit hun handboek geschrapt. Roberto Martínez geeft grif toe dat België een fantastische omschakelingsploeg is geworden omdat de meeste spelers in de Premier League voetballen. De Rode Duivels zijn zelfs dodelijk klinisch. Met dank aan Wilmots, die het nieuwe elan activeerde: ‘Toen de spelers op Wembley aankwamen, begonnen ze op het veld selfies te nemen. Dat heeft mij mateloos geïrriteerd. Ik heb hen gezegd dat we niet naar hier waren gekomen om foto’s te maken.’

Voor de opgewekte uitstap naar Engeland durven enkele Belgische media de term ‘gouden generatie’ te gebruiken om de bende van Wilmots te beschrijven. In 2012 gaat de captain al eens op de rem staan. ‘Ik denk dat het ons al een heel eind vooruit zou helpen als de media zouden stoppen ons de gouden generatie te noemen’, liet Kompany zich toen in Sport/Voetbalmagazine ontvallen. ‘Het zijn in ieder geval niet de spelers die deze term hebben bedacht.’

Op 11 oktober 2013 kwalificeren de Belgen zich in Zagreb op een briljante manier voor het WK in Brazilië. Het is dan al twaalf jaar geleden dat België nog op een groot internationaal toernooi stond. Plots doen de Duivels de emoties hoog oplaaien – de nationale ploeg is een reclameproduct zonder weerga. Hoewel Hazard en co er pas voor het eerst bij zijn op de internationale scène, zijn de ambities groot. ‘Tijdens de kwalificatiecampagne vertelden we onder elkaar dat we op het WK tot het einde moesten gaan’, geeft Christian Benteke aan, die het Braziliaanse avontuur miste omdat hij zijn achillespees afscheurde.

België struikelt uiteindelijk in de kwartfinales tegen het Argentinië van Lionel Messi (0-1). Pas tien minuten voor tijd toont België zijn ware gelaat en is het een beetje gevaarlijk. Eerder in de match had Gonzalo Higuaín doelman Thibaut Courtois aan de grond genageld na een gewaagde uitval van Kompany. De Duivels etaleerden toen tegen de oude rotten van de albiceleste hun gebrek aan maturiteit. Het volk, een WK lang getooid in zwart-geel-rood, is ontgoocheld, maar juicht het parcours van de Duivels toe.

Romelu Lukaku scoorde op zijn zeventiende twee keer voorBelgië tegen Rusland.
Romelu Lukaku scoorde op zijn zeventiende twee keer voorBelgië tegen Rusland.© BELGAIMAGE

HEKSENJACHT

Vincent Kompany wordt persoonlijk met de vinger gewezen voor zijn foutje tegen de Argentijnen, maar het is vooral zijn almacht binnen de kleedkamer die stoort. Hij is de überaanvoerder, de rechterhand van Wilmots. Hij is ook de man die vóór het WK via zijn productiehuis Bonka Circus de documentaire Iedereen Duivel inblikt. Volgens de overlevering zouden de eerste strubbelingen tussen sommige spelers (hoofdzakelijk hun entourage) en de kapitein rond die periode ontstaan zijn. Daniel Van Buyten bekritiseert in besloten kring zijn kompaan en verwijt zijn aanvoerder zelfgenoegzaam te zijn. De Kompanybashing veroorzaakt veel schade. De verdediger van City lijdt onder de heksenjacht op zijn persoon, maar hij laat begaan. Een jaar later, na een zege tegen Estland, laat Kompany zich op de luchthaven van Tallinn voor het eerst uit over de hele heisa. ‘Ik heb die hetze nooit begrepen. Waarom heeft de pers niet geprobeerd om de waarheid te achterhalen?’

Roberto Martínez had vanaf de eerste dag een plan in zijn hoofd zitten en hij is daar niet meer van afgeweken.’ Christian Benteke

‘Vincent heeft die docusoap gedraaid voor het welzijn van de groep’, meent Jean-François Gillet. ‘Het was voor iedereen een meerwaarde op het vlak van ons imago. Sommige mensen hebben het misbruikt om de geoliede machine af te stoppen. Je kunt van Vincent houden of hem verfoeien, maar hij had tenminste de ballen om iets te doen.’

Op het EK van 2016 raken de Duivels verstrikt in het web dat door Wales gesponnen wordt. Twee jaar na het WK in Brazilië heeft de groep geen stap vooruit gezet, zo blijkt. Willie for president wordt Wilmots buiten. De bondscoach wordt gelyncht, zoals vaak ontbreekt elke zin voor nuance. Maar de spelers beweren dat ze het fiasco van Rijsel hadden voelen aankomen. In de eerste groepsmatch tegen Italië waren de tactische lacunes van de groep al boven komen drijven en tegen Wales is het niet anders. De eerste reacties blijven niet uit: enkele minuten na affluiten wordt Wilmots door Courtois in zijn hemd gezet. Volgens de doelman deugde de coaching van Wilmots niet.

Enkele weken voor het EK in Frankrijk had Lukaku in een openhartig interview aan Sport/Voetbalmagazine de torenhoge ambities verwoord: ‘De vorige generatie had schrik van iedereen. Wij zijn niet bang. De eerste dag dat we samenkomen met de nationale ploeg, denken we aan onze komende tegenstander en zeggen we: ‘We pakken ze!’ Wat we op het voorbije WK tegen Argentinië misten, was ervaring. Als we nu tegen hen zouden spelen, dan maken we ze in! Met alle respect voor de spelers van de oudere generatie, maar dat was een tijdperk dat de nationale ploeg voor negentig procent bestond uit spelers van de Belgische competitie. Hoeveel zijn dat er nu? We moeten niet denigrerend doen over onze competitie, maar wanneer spelers uit de Jupiler League naar de training van de Rode Duivels komen, zien ze toch meteen een verschil. Er zijn er veel die zeggen… pfff! ( blaast) Ik weet nog dat mijn broer, die anders nooit een dutje doet, na zijn eerste training met de Rode Duivels van twee tot zeven uur ’s middags geslapen heeft. Dat zegt alles.’

Vincent Kompany in actie tegen Duitsland.
Vincent Kompany in actie tegen Duitsland.© BELGAIMAGE

In Frankrijk wordt de hoogmoed van de Duivels, die sinds hun kwalificatie voor het WK in Brazilië op een piëdestal werden geplaatst, zwaar afgestraft. De Belgische internationals worden door de vox populi afgespiegeld als arrogant, afstandelijk en overgewaardeerd. Jean-François Gillet zag het van ver aankomen. ‘De mensen zullen ons opwachten met honkbalknuppels’, vertelde Gillet nog voor het EK erop zat. Vandaag veegt hij alle verdenkingen van tafel: binnen de groep was er geen sprake van een toegenomen arrogantie. ‘De spelers weten waar ze naartoe willen. En ja, ze hebben van niets schrik. Ze slapen ’s nachts goed en dan is het toch normaal dat ze relaxed toeleven naar een match? Ik kan mij ook niet herinneren dat ik voor de opwarming ooit het zenuwachtige gekletter van een paar noppen heb gehoord. Die jongens zijn de druk gewoon, omdat ze er heel vroeg mee geconfronteerd werden.’

MEESTER-COMMUNICATOR

Het einde van het bewind van Wilmots was onafwendbaar. De voetbalbond wil voortaan een welbepaald type coach onder de arm nemen: iemand die het maximale kan halen uit een groep waarvan de individuele kwaliteiten historisch hoog liggen. Die man is tot eenieders verbazing Roberto Martínez. De Spanjaard overtuigt de Technische Commissie bestaande uit Mehdi Bayat, Bart Verhaeghe en Chris Van Puyvelde met zijn analytisch vermogen. Tijdens de eerste bijeenkomst in hotel Crown Plaza maakt Martínez ook indruk bij de spelers met een speech waar de vastberadenheid van afspat. ‘Ik heb jullie parcours in Brazilië en Frankrijk goed geobserveerd en ik weet dat jullie de kwaliteiten hebben om geen genoegen meer te nemen met een kwartfinale. Jullie zijn in staat om heel ver te gaan. Wel, ik wil jullie tot het einde laten meedingen voor de prijzen.’

De man uit zich meteen als een meester-communicator. ‘Martínez had vanaf de eerste dag een plan in zijn hoofd en hij is daar niet meer van afgeweken’, zo weet Benteke. Martínez heeft bovenal een gelouterde groep geërfd die op revanche aast en in Rusland een allerlaatste mogelijkheid krijgt om te vlammen. Benteke: ‘Vroeger hadden we veel hoogbegaafde spelers. Intussen zijn spelers als Lukaku, Kevin De Bruyne en Thomas Meunier helemaal volgroeid en durven ze hun verantwoordelijkheden op te nemen. We kunnen ons niet meer verstoppen.’

Het einde van een tijdperk

De imposante wenkbrauwen van Roberto Martínez krullen haast vanzelf wanneer de actualiteit opnieuw gedomineerd wordt door transfernieuws van een van zijn jongens. De Spanjaard heeft een droom: dat de transferverrichtingen van zijn spelers gedurende het WK on hold worden gezet. Een droom waar hij naar kan fluiten. Twee jaar geleden werden in volle EK de transfers van Michy Batshuayi naar Chelsea en Thomas Meunier naar PSG afgerond. Deze keer werpt Marouane Fellaini de lont in het kruitvat. Voor Dedryck Boyata, Thorgan Hazard, Mousa Dembélé, Axel Witsel, Eden Hazard, Leander Dendoncker, Toby Alderweireld, Nacer Chadli en anderen zijn er ook tal van veranderingen op til. Voor de anciens zal de keuze van hun volgende werkgever richtinggevend zijn voor hun toekomst bij de nationale ploeg. Steven Defour en Radja Nainggolan namen al het voortouw door het einde van hun interlandcarrière aan te kondigen. Straks zullen wellicht ook Fellaini, Dembélé en Vincent Kompany volgen. Big Mo heeft de voorbije zes seizoenen in de Premier League genoeg klappen moeten incasseren en wil de internationale breaks gebruiken om zijn lichaam te laten uitblazen. Dembélé, die al maanden het hof werd gemaakt door Inter, hoopt zijn carrière af te sluiten in China, goed wetende dat een hardnekkige enkelblessure hem belet om op het hoogste niveau actief te blijven. Hetzelfde geldt voor Yannick Carrasco, die nochtans scherp staat sinds het begin van het WK. De wingback heeft al ruim een jaar last van zijn knie en in het beste geval zal hij het nog vijf jaar kunnen rekken.

‘Veel spelers zullen na de wereldbeker afhaken bij de nationale ploeg. Het is voor die jongens de laatste kans om te schitteren’, vertelde Michy Batshuayi onlangs. De blijvers, die geacht zijn de fakkel over te nemen, maken zich zorgen over de opvolging. Het lijkt de evidentie zelve dat de concentratie aan talent veel kleiner zal zijn dan nu.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content