Vooruitblik Super Bowl: Koning Football wankelt (een beetje)

© REUTERS
Jonas Creteur
Jonas Creteur Sportredacteur bij Knack.

In Minneapolis wordt volgende zondag de 52e Super Bowl gespeeld, de hoogmis van het NFL-seizoen en het best bekeken eendaagse sportevent in de VS. Veel meer dan gelijk welke sport is American football daar koning. Toch wankelt de troon (een beetje). Hoe komt dat?

Elk jaar maakt onderzoeksbureau Nielsen de lijst bekend met de best bekeken tv-uitzendingen in de VS. Zoals elk jaar was de Super Bowl in 2017 het grootste kijkcijferkanon. Met liefst 111,3 miljoen kijkers – iets meer dan een dérde van de Amerikaanse bevolking – die de New England Patriots van superster Tom Brady een historische comeback zagen realiseren tegen de Atlanta Falcons. Opvallend in Nielsens ranking: zéven van de tien uitzendingen met de hoogste kijkcijfers (live + uitgesteld kijken op dezelfde dag) waren NFL-play-offwedstrijden. Alleen de uitreiking van de Oscars (op plaats acht met 32,9 miljoen kijkers) en Donald Trumps speech voor het Congres (47,7 miljoen, op plaats vier) en diens inauguratie als president (30,6 miljoen, op plaats negen) konden zich tussen het American football wringen.

Nog straffer? In de lijst met de vijftig best bekeken programma’s staan er 37 NFL-matchen, en 13 in de top 20. NBC Sunday Night Football topte met 18,6 miljoen kijkers ook de lijst met de wekelijkse programma’s, boven gelijk welke topserie of show. Van dat soort programma’s staat er zelfs geen enkele in de top vijftig, die volledig wordt ingenomen door live-events (mede door het uitgesteld tv-kijken, in de VS nog veel meer ingeburgerd dan in Europa).

De NFL is dan ook een miljardenbusiness. Een reclamespot van dertig seconden kostte in 2017 gemiddeld 473.775 dollar, één procent meer dan in 2016. Telecommunicatiebedrijf Verizon legde in december zelfs 1,5 miljard dollar op tafel om vanaf volgend seizoen vijf jaar lang NFL-duels te mogen streamen op zijn onlinenetwerk, twintig procent meer dan de huidige deal. Dat zal de totale inkomsten uit uitzendrechten tot ruim boven de zeven miljard dollar per seizoen doen stijgen.

Op dat vlak staan de andere grote sportcompetities in de VS zelfs niet op de foto. De NBA totaliseert tot zo’n drie miljard uit uitzendrechten. Ook qua kijkcijfers is het verschil immens: in Nielsens top vijftig staat de vijfde en laatste match van de NBA-finale tussen Golden State en Cleveland op stek 24, met 24,5 miljoen kijkers, game seven van de World Series baseball tussen de Houston Astros en de LA Dodgers op plaats 13 met 28,2 miljoen kijkers.

Dalende populariteit

Ook het rapport dat onderzoeksbureau Gallup, al sinds 1937, publiceert spreekt boekdelen: dat peilt om de vier jaar bij Amerikanen naar welke sport ze het liefst kijken. Football staat sinds 1972 op nummer één, met grote voorsprong. In 2017 spraken 37 procent van de bevraagde sportliefhebbers hun voorkeur daarvoor uit. Op twee? Basketbal. Met… 11 procent, gevolgd door baseball (9 procent) en – opvallend – voetbal (7 procent, het hoogste percentage ooit voor soccer).

Tot daar het ‘goede’ nieuws. Want in de VS is al maanden een van de gespreksthema’s: de tanende populariteit van de NFL. Zo is het kijkcijfergemiddelde van de NFL-wedstrijden/programma’s op een jaar met zo’n negen procent gedaald. Een trend die ook blijkt uit het Galluprapport: na de piek in 2006 en 2007, met 43 procent van de Amerikanen die American football als hun favoriete sport aangaven, viel dat in 2017 terug tot 37 procent.

In een andere poll van Gallup, afgelopen oktober, zeiden ‘slechts’ 57 procent van de ondervraagden dat ze fan waren van American football. ‘Slechts’, want liefst tien procent minder in vergelijking met de piek van 67 procent in de vorige enquête, in 2012. Opvallend: football op collegeniveau – van oudsher ook zeer populair in de VS – steeg wél: van 54 procent in 2012 naar 56 procent in 2017. Ook hier liet voetbal, soccer, trouwens de grootste stijging van alle sporten optekenen: plus 5, van 23 naar 28 procent – evenveel als ijshockey.

Vooral uit de NFL-kroon zijn dus wat diamanten gevallen. En dat is een mengelmoes van factoren. Puur sportgerelateerd – dit seizoen vielen bijvoorbeeld veel charismatische vedetten geblesseerd uit -, maar vooral door andere redenen die zich langzaam hebben opgestapeld: in 2014 brak bijvoorbeeld een schandaal uit rond Ravensvedette Ray Rice. Videobeelden toonden hoe die zijn vrouw bewusteloos sloeg in een lift en haar eruit sleurde. Het bracht het sluimerende probleem rond het huiselijk geweld bij veel NFL-sterren weer op de voorgrond, met luide protesten tot gevolg.

Een grote negatieve impact hadden ook talrijke studies, en de film Concussion (met Will Smith) in 2015, die de fysieke en mentale tol blootlegden van de vele klappen die Americanfootballspelers op hun hoofd moeten verwerken. Leidend tot onder meer chronische traumatische encefalopathie (CTE), waarvan het eindstation meestal een vorm is van dementie (zoals alzheimer), parkinson of ALS. Terwijl één op de duizend mannen tussen de dertig en de vijftig de diagnose krijgen van dementie of een andere hersengerelateerde afwijking, is dat voor dezelfde leeftijdsgroep onder Americanfootballspelers 1 op 53. De voorbeelden van ex-footballers die, mentaal gekraakt, zelfmoord pleegden zijn dan ook legio.

Veel ouders van tieners hebben zich daardoor laten afschrikken: een studie wees uit dat het aantal footballplayers op high school op een jaar met 2,3 procent is gezakt, en in sommige staten zelfs nog veel meer. Er zijn wel maatregelen genomen om het aantal hoofdbotsingen te beperken, waardoor het spel minder brutaal is geworden. Maar dat schept dan weer ongenoegen bij de pure liefhebbers die vinden dat het hedendaagse football nu te soft is – zelfs Donald Trump alludeerde daar al op.

Een andere belangrijke reden: de spelersprotesten tijdens het Amerikaanse volkslied die, onder aanvoering van Colin Kaepernick, sinds 2016 zijn losgebarsten, tegen raciaal geweld. Dat stuitte op hevige kritiek van Trump en van conservatief (republikeins) Amerika. Dat bleek ook uit de Galluppoll: in 2012 gaven 70 procent van de republikeinsgezinde sportfans American football als hun favoriete sport aan, in 2017 was dat nog ‘slechts’ 55 procent. Bij de Democraten viel dat amper terug: van 69 naar 66 procent. Hetzelfde beeld bij blanke sportliefhebbers (een scherpe duik van 67 naar 54) vs. zwarte (een lichte daling van 69 naar 64).

Niettemin nog altijd torenhoge cijfers in vergelijking met andere sporten, zoals de NBA, dat wereldwijd populairder en bekender is dan de NFL. In de VS blijft, ondanks alles, American football (voorlopig) echter King. Zeker op Super Bowl Sunday.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content