5 jaar na Mubarak: ‘Vooral in hoofden van Egyptenaren is veel veranderd’

© Belga Image
Kevin Van der Auwera
Kevin Van der Auwera Online coördinator Trends

Dag op dag vijf jaar geleden, op 11 februari 2011, stapte Hosni Mubarak op als president van Egypte, na weken van betogingen op het Tahrirplein in Caïro tegen zijn bewind. Mubarak was bijna 30 jaar aan de macht. Anno 2016 lijkt het Noord-Afrikaanse land terug bij af. Drie vragen aan Midden-Oostenkenner Koert Debeuf, die in Caïro woont.

Onder president Abdel Fattah al-Sisi, die net als Mubarak uit het leger komt, lijkt de repressie erger dan ooit, met duizenden ‘dissidenten’ die in de gevangenissen zitten, en ook economisch gaat het ook niet goed. De perceptie is dat de revolutie Egypte niets heeft opgeleverd. Hoe komt dat?

Koert Debeuf: ‘In feite is het hele proces sinds de revolutie een opeenstapeling van fouten geweest. Na het vertrek van Hosni Mubarak kwam de macht in de handen van het leger, maar die heeft de transitie vanaf het begin gekreupeld. Na de verkiezingen van 2012 kwamen de Moslimbroeders en hun president Mohammed Morsi aan de macht, maar zij maakte dan weer de fout dat ze te weinig de hand uitstaken naar de rest van de bevolking – de niet-Moslimbroeders zeg maar – die mee de revolutie tot stand hadden gebracht. Morsi maakte bovendien de fout van te veel macht naar zich toe te trekken. Het massaprotest dat daarop volgde, maakte zijn positie uiteindelijk onhoudbaar, zodat het leger opnieuw ingreep onder leiding van Abdel Fattah al-Sisi, de huidige president. De huidige repressie is even erg als onder Mubarak, misschien zelfs erger. Vrienden van mij zitten in de gevangenis, ik word zelf afgeluisterd en soms gevolgd. Denk ook aan de vermoorde en gefolterde Italiaanse student Giulio Regeni, waarna toch nadrukkelijk in de richting van de autoriteiten wordt gekeken.’

‘De weg naar de democratie verloopt met andere woorden heel hobbelig, maar dat betekent niet dat de revolutie geen effect heeft gehad. In de hoofden van de Egyptenaren is er wel veel veranderd: ze kregen tegen hun verwachtingen in Mubarak op de knieën en kwamen met die wetenschap in het achterhoofd opnieuw massaal op straat tegen Morsi. Sisi weet dus dat er grenzen zijn. Ook sociaal is er veel veranderd: vrouwen die hun hoofddoek afzetten, mensen die ervoor durven uitkomen dat ze homoseksueel of atheïst zijn. Niet dat het zomaar getolereerd wordt, maar mensen hebben minder angst om te doen wat ongezien was voor de revolutie.’

Hoe zit het met de steun voor Sisi onder de bevolking? Behoort een nieuwe opstand tot de mogelijkheden?

‘Onder de burgers die hem sowieso niet echt steunden, is zijn populariteit gekelderd. Anderen voelen zich dan weer met hem verbonden in een soort slachtofferrol. Die publieke opinie is echter heel volatiel. Wel is het zo dat de opstand tegen Mubarak vooral te maken had met de grote politierepressie en dat zorgt ook onder Sisi voor veel onvrede. Hoe meer men het gevoel krijgt dat er niets veranderd is, hoe gevaarlijker het wordt. Bovendien staat door de torenhoge inflatie het water bij veel mensen aan de lippen. Voorlopig zijn er geen aanwijzingen dat het snel tot een nieuwe woede-uitbarsting zal komen, maar feit is wel dat het kruitvat er nog staat en elke vonk de lont weer kan aansteken.’

De economie leeft voor een groot deel van het toerisme, dat erg te lijden heeft onder de terreurdreiging. Sisi krijgt wel eens het verwijt dat hij dat overdrijft en zelfs verergert. Hoe schat u de situatie daar in?

‘Overdreven wordt de terreurdreiging niet. Er vinden op dagelijkse basis aanslagen plaats, maar die zijn vooral gericht tegen het leger en de politie. Wat de vliegtuigramp boven de Sinaïwoestijn betreft, is het geen toeval dat het om een Russisch toestel ging. Vladimir Poetin steunt Sisi en levert hem wapens. De terreurgroepering Islamitische Staat is vooral actief in het noordoosten van de Sinaï en vormt niet echt een bedreiging voor de resorts aan de Rode Zee. Het is nooit uit te sluiten dat op een bepaald moment toeristen geviseerd worden, maar waar is dat wel het geval? Dit is geen Egyptisch probleem. De aanpak van Sisi is inderdaad wellicht niet goed, maar van wie wel? Bombarderen blijkt ook geen efficiënte strategie, want het probleem-IS verschuift zich naar Libië’.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content