Regeren bij toerbeurt

Het heeft het voordeel van de duidelijkheid: in Moskou wisselen Vladimir Poetin en Dimitri Medvedev straks gewoon van functie.

Ze leken twee kwajongens die de planeet een poets hadden gebakken. De manier waarop de ene zei dat de andere uiteraard de kandidaat van hun partij zou zijn bij de volgende presidentsverkiezingen. Waarop de andere de eerste dan maar lachend het premierschap van zijn regering aanbood. En dat ze die hele carrousel eigenlijk al jaren geleden zo onder elkaar hadden afgesproken.

Dat premier Vladimir Poetin de huidige president Dimitri Medvedev volgend jaar opvolgt als president van Rusland is geen verrassing. Dat hun partij, Verenigd Rusland, bij de parlementsverkiezingen begin december een ruime meerderheid haalt, is dat ook niet. In Rusland zelf keken weinig mensen op van het rollenspel van president en premier op hun partijcongres. Alleen in het Westen voelen sommigen zich voor schut gezet. Al was het maar omdat ze vier jaar lang probeerden om zaken te doen met iemand die uiteindelijk niet meer bleek dan een soort van plaatsvervangend president. Iemand die alleen de stoel warm hield, omdat Poetin in 2008 na twee opeenvolgende ambtstermijnen niet meteen weer kandidaat kon zijn. Na het intermezzo van Medvedev kan hij wel weer in het Kremlin aan de slag – dit keer zelfs voor twee mandaten van zes jaar, tot 2024.

Dat de uitslag van de verkiezingen in Rusland zes maanden van tevoren zo goed als zeker is, heeft twee redenen. Om te beginnen, maakt het Kremlin het voor opkomende partijen en kandidaten bijzonder moeilijk om campagne te voeren of zelfs aan verkiezingen deel te nemen. Het heet dat de jonge Russische democratie nog vorm moet krijgen en dat het reusachtige land niet gediend is met een gefragmenteerd kiespubliek en een sterk verdeeld parlement. Merkwaardig genoeg blijken vooral geloofwaardige kandidaten vaak niet aan de gestelde voorwaarden te voldoen.

Maar het wordt straks ook niet echt een nek-aan-nekrace omdat Vladimir Poetin ongemeen populair blijft. Hij zou die verkiezingen ook winnen als ze zo transparant verliepen als een klaterend bergbeekje. In 2008 dreef de toen relatief onbekende Dimitri Medvedev ook alleen boven omdat hij door Poetin op het schild werd getild. Poetin dankt zijn populariteit aan de manier waarop hij Rusland na de eeuwwisseling met de haren uit het economische moeras trok en nieuw aanzien gaf in de wereld. De stijgende olie- en gasprijzen zorgden voor het geld dat nodig was voor economische stabiliteit en een betere levensstandaard. Hij maakte tegelijk een einde aan het graaikapitalisme dat er onder zijn voorganger Boris Jeltsin verantwoordelijk voor was dat enkele Russen schatrijk werden terwijl tientallen miljoenen anderen in de diepste ellende wegzakten.

Het Westen moet daarom ook in de spiegel kijken: de desastreuze politiek van Jeltsin had de volle steun van Amerikaanse en West-Europese leerling-tovenaars die waren uitgestuurd om de vrije markt in Rusland op weg te helpen, na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Maar of Poetin het echt tot 2024 uitzingt, valt nog te bezien. De bomen groeien ook in Moskou niet meer tot in de hemel. Als hij, bijvoorbeeld, de steun van de nieuwe middenklasse zou verliezen, is zelfs Vladimir Poetin niet zeker van zijn toekomst.

Hubert van Humbeeck