“Kernramp pas over maanden onder controle”

Het kan nog maanden duren alvorens Japan de situatie in Fukushima onder controle heeft. De berging van het radioactief afval neemt daarna nog eens vele jaren in beslag. Dat zegt nucleair expert Frank Hardeman.

In de centrale van Fukushima krijgt uitbater Tepco de koeling van de reactoren maar niet onder controle. Ook heerst er grote onduidelijkheid over welke radioactieve stoffen nu vrijkomen, in welke hoeveelheden en hoe schadelijk die nu zijn. Tepco communiceert maar met mondjesmaat over de reële omvang van de ‘kernramp’ die zich lijkt te voltrekken in Fukushima.

Frank Hardeman van het Studiecentrum voor Kernenergie in Mol volgt de situatie op de voet, zij het van op afstand. “Het onder controle krijgen van de situatie kan zeker nog maanden duren”.

Wat is nu de eerste prioriteit voor uitbater Tepco?
“Dat is de situatie onder controle krijgen zodat er op geen enkele manier nog radioactiviteit vrijkomt. Concreet wil dit zeggen dat er een oplossing moet komen voor de bestaande koelproblemen. Daarna moeten alle lekken systematisch worden gedicht.”

Over welke periode spreken we dan?
“Afhankelijk van de ernst van de problemen en de schade, kan deze eerste fase nog maanden duren. Dat is een zeer realistische prognose gelet op de huidige problemen. Maar het is natuurlijk erg moeilijk om een correcte inschatting te maken zonder alle informatie.”

Wat houdt de tweede fase in?
“Dat is het effectief opruimen van het radioactief afval. Dat proces kan vele jaren in beslag nemen.”

Hoe wordt radioactief water eigenlijk opgeruimd? In tegenstelling tot afval lijkt het onmogelijk dit allemaal onder de grond te stockeren.
“In normale omstandigheden wordt alle water dat uit nucleaire installaties komt, opgevangen en behandeld in speciale bassins die zich al dan niet onder de grond bevinden. Die behandeling moet de radioactieve deeltjes die zich in de in de vloeistof bevinden bijeenbrengen, bijvoorbeeld door ze te doen neerslaan in de bassins.”

“Zo wordt de vloeistof minder radioactief. Als de vloeistof binnen bepaalde toegelaten normen komt, kan ze dan eventueel worden geloosd. Maar of die procedure momenteel in Japan wordt nageleefd, kan ik niet bevestigen.”

Is het geen optie om de centrale in te kapselen in beton? “Zolang er geen controle is over de reactoren is dit geen optie. Daarna zou dit zeker een te overwegen oplossing kunnen zijn om sommige lokale problemen te verhelpen of om mogelijke lekken te dichten, hoewel beton ook maar een tijdelijke oplossing is.”

“Ik zou verwachten dat Japanse, eventueel buitenlandse experten ook wel onderzoek willen doen op de gevonden en beschadigde materialen. En als alles onder beton zit, wordt dit natuurlijk moeilijk. Het definitief opruimen van de site zodat ze veilig kan achterblijven voor het nageslacht wordt ook veel moeilijker als er overal grote hoeveelheden beton zijn gestort op radioactief materiaal.”

Over het niveau en de ‘schadelijkheid’ van de radioactiviteit lopen de berichten ook sterk uit elkaar? Hoe verklaart u dat? “Er bestaat niet één vorm van radioactiviteit maar er zijn er verschillende. Sommige komen vlotter vrij dan andere en de ene soort is dan weer schadelijker dan de andere. Er is de laatste tijd bijvoorbeeld veel te doen rond jodium 131, een stof die is aangetroffen in spinazie.”

“Die stof is schadelijk bij inname, maar een besmetting van de bodem met die stof neemt relatief snel af. Na een week is de helft al weg, en na enkele maanden is de besmetting nog 1000 keer minder. Voor cesium 137 en 134 is het verhaal dan weer helemaal anders. Alvorens die stoffen zich neutraliseren zijn er jaren nodig. Het zou voor ons, nucleaire experten, helpen om te weten welke stoffen en producten er exact vrijkomen. Zo kunnen we de mensen ook hier in België sneller en vooral correct informeren.”

“Het feit dat er dit weekend verwarring was rond meetresultaten kan te maken hebben met het verwarren van hoeveelheden, eenheden en grootheden, of een omwisseling van stalen. Alles hangt af waar het staal is genomen en van welk product (bodem, koelwater, zeewater,…). U mag niet vergeten dat de mensen daar onder extreme druk moeten werken.”

Hebben de Japanse autoriteiten en uitbater van de kerncentrale de situatie niet onderschat?
“Ik denk dat er in eerste instantie correct is gehandeld. De mensen in de onmiddellijke omgeving zijn direct geëvacueerd. Of de straal van evacuatie ver genoeg was en al dan niet moet bijgestuurd worden, staat nu ter discussie maar dat is een inschatting die wij hier in België en ook elders niet kunnen maken bij gebrek aan correcte informatie.”

Ingrid Moriau