Toezichthouder banken maakte zich schuldig aan haast misdadig verzuim

De toezichthouders van de Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen (CBFA) – intussen omgedoopt tot Financial Services and Markets Authority (FSMA) – heeft zich schuldig gemaakt aan een haast misdadig verzuim.

Vorige maandag zakte het KBC-aandeel, dat ooit ruim 100 euro noteerde, onder de grens van 10 euro. Een pijnlijke zaak voor de bank.

De klap voor KBC volgt op de ineenstorting van Dexia, met in het zog daarvan het omvallen van de hoofdaandeelhouder Gemeentelijke Holding, de vrijwillige vereffening van de Groep Arco, de coöperatieve holdingmaatschappij van de christelijke arbeidersbeweging, en de noodkreet om overheidssteun van het nooddruftige Ethias.

Die financiële debacles leggen overigens ook een zware druk op de formatiegesprekken.

De huidige crisis rond Dexia en mogelijk ook KBC is een uitloper van de bankencrisis van 2008-2009. Wat er toen misliep, werd nooit echt opgehelderd. Parlementaire commissies bogen zich over de zaak, maar hun onderzoek was ronduit bedroevend.

Wat zich de afgelopen week voordeed met het omvallen en het verkavelen van Dexia en de repercussies daarvan op de hoofdaandeelhouders – Gemeentelijke Holding, Arco en Ethias – is een pijnlijke replay van de crisis van 2008.

Net als toen hebben ook nu de toezichthouders van de Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen (CBFA) – intussen omgedoopt tot Financial Services and Markets Authority (FSMA) – zich schuldig gemaakt aan een haast misdadig verzuim. En blijkbaar is geen van de parlementaire commissies die momenteel de oorzaken van de Dexiacrisis onderzoeken in staat de waarheid naar boven te spitten.

Gouverneur Luc Coene van de Nationale Bank van België en Jean-Paul Servais, CBFA-/FSMA-voorzitter, weigeren zelfs te verschijnen voor de commissie van het Vlaams Parlement. Zij beroepen zich op het feit dat de Nationale Bank onder federale bevoegdheid valt en dat zij geen toezichtsrol vervulden ten aanzien van de Gemeentelijke Holding, voorwerp van het onderzoek van de Vlaamse commissie.

Die houding is bijzonder cynisch. De CBFA heeft in 2008 totaal gefaald. Ze had geen enkel zicht op de liquiditeiten van Fortis. Er waren nochtans voldoende alarmsignalen. Eind augustus, begin september 2008 was er de waarschuwing dat er bij Fortis grote coupures werden opgenomen en dat bijgevolg kon worden gevreesd voor een run op die bank.

Zo heeft CBFA-voorzitter Jean-Paul Servais, een protegé van vicepremier en minister van Financiën Didier Reynders, ook nooit de ernst van de problemen bij KBC gesignaleerd. De verliezen op de CDO-posities – dat zijn de bijzonder explosieve Collateralized Debt Obligations – overtroffen het eigen vermogen van KBC. Volgens insiders had de CBFA zelfs geen oog voor een onhoudbare monsterpositie van 20 miljard euro.

De CBFA bleef zwijgen over die levensgevaarlijke CDO-posities, zelfs op het moment dat de federale en de Vlaamse regering kapitaalsteun moesten vrijmaken. Het is de verbijstering daarover die er naderhand voor zorgde dat een groot deel van de CBFA-bevoegheden onder het gezag van de Nationale Bank werd geplaatst.

Maar ook daar liep het fout. Want op geen enkel moment heeft voorzitter Servais de Nationale Bank geïnformeerd over de gevaarlijke posities van Dexia. Wat de Franse toezichthouder wél deed. Insiders beweren dat het uitgesloten is dat de Fransen hun bevindingen over Dexia niet aan de Belgische collega’s hebben overgemaakt.

Ook bij Dexia moest iemand als Dirk Bruneel, lid van het uitvoerend comité en oudgediende van Bacob, op de hoogte zijn van de monsterverliezen van de Amerikaanse dochter FSA. Het lijkt hoogst onwaarschijnlijk dat Bruneel, behorend tot de ACW-familie, noch Dexia-voorzitter Jean-Luc Dehaene noch zijn vrienden bij Groep Arco daarover zou hebben ingelicht. Gewezen gedelegeerd Dexia-bestuurder Axel Miller zou dat evenmin hebben gedaan. En zelfs Servais’ kompaan, Rudi Bonte, bijzonder mandataris van de Nationale Bank voor het banktoezicht, meer bepaald op Dexia, zou niks hebben gemerkt.

Als Servais of Bonte de gevaarlijke posities en de forse geldstroom van België naar Frankrijk wel hebben gesignaleerd aan de Nationale Bank, dan moet daar toch een spoor van zijn?

Tijdens hun optreden voor de Kamercommissie bleef zowel gouverneur Coene als FSMA-baas Servais heel voorzichtig. Ze verschuilden zich achter het beroepsgeheim.

Op dit moment staat de teller voor het totaal van de waarborgen die de Belgische belastingbetaler aan de banken heeft verstrekt op 186 miljard euro. Die belastingbetaler heeft dan ook recht op een echte parlementaire onderzoekscommissie die alvast beslag kan leggen op de documenten die de top van de Nationale Bank tot nog toe weigert te overhandigen.

Rik Van Cauwelaert