Literaire tv-serie ‘Benali Boekt’ valt tegen

De nieuwe documentaireserie van Abdelkader Benali – vanaf zondag op Nederland 2 om 23u – is minder geslaagd. In ‘Benali Boekt’ loopt de schrijver vooral in de weg.

‘Benali in boeken’ was vorig jaar een aangename verrassing. In zes afleveringen peilde hij het literaire klimaat van even zoveel steden. Waarom was Groningen een stad waar een schrijver met ambitie moet vertrekken? Waarom maakte Antwerpen zijn schrijvers zo maatschappelijk betrokken? Dankzij zijn persoonlijke nieuwsgierigheid drong Benali diep door tot de kern van deze vragen. Het was een doordacht programma met een heldere verhaallijn.

Begrijpelijk dat dit succes moest worden herhaald. Helaas werkt de nieuwe formule niet. Dit keer zoekt Benali met zes schrijvers naar hun drijfveren. Onder hen: Thomas Rosenboom, Leon de Winter en Ramsey Nasr. Steeds bezoekt hij met hen een relevante plek voor hun schrijverschap. Maar afgaande op de eerste aflevering met Connie Palmen blijft de indruk hangen van een vluchtig gemaakt rommeltje. Het programma is te veel portret om een interview te zijn en te veel interview om een portret te wezen.

Samen met Connie Palmen reist Benali naar het Zuid-Franse huis van pianist Reinbert de Leeuw waar zij elf zomervakanties doorbracht met haar echtgenoot Hans van Mierlo. Sinds de politicus vorig jaar overleed werkt ze aan een logboek over haar rouw. En dus zien we de twee schrijvers afreizen naar Châteauneuf-Grasse, eten met vrienden uit de buurt, tafeltennissen, de aanwezige asbakken tellen en mijmeren bij het zwembad. En Palmens wallpaper is haar trouwfoto.

Als Benali en Palmen praten over haar logboek, die dit najaar moet verschijnen, wordt er heus wel iets interessants gezegd. Over de noodzaak het verleden vast te leggen om het ontstaan van craquelé in de herinneringen tegen te gaan. Maar het wreekt zich dat Benali niet focust op het nieuwe boek. Door een losse passage over het Tristan-akkoord dat zo belangrijk was voor Palmens laatste roman ‘Lucifer’, heb je bij de aftiteling toch sterk het gevoel dat de gesprekken over van alles en nog wat gingen.

Na een tijdje begin je je ook af te vragen: waarom moet de presentator zo nadrukkelijk in beeld? Wat voegt Benali toe? Het eerlijke antwoord is: niets. Zijn aanwezigheid creëert een schijnintimiteit. Hij leidt eerder de aandacht af van de vrouw om wie het moet gaan dan dat hij haar iets weet te ontlokken wat een gewone interviewer uit haar zou kunnen krijgen. Benali’s naam moet kijkers trekken, dat is de enige overgebleven reden dat hij de serie draagt.

Maarten Dessing