Frank Van Laeken

‘De Grote Stilte voor de WK-storm, alsof er in Rusland geen bloed aan de palen kleeft’

Frank Van Laeken Freelance journalist en auteur

Over minder dan een maand begint het WK voetbal in Rusland. Ondanks het feit dat president Vladimir Poetin een – weliswaar democratisch verkozen – despoot is, dat hij de kant kiest van leiders die hun eigen bevolking platbombarderen, dat homo’s er maar beter in de kast blijven zitten en dat kritische journalisten vogelvrij verklaard zijn, komt er geen protest op gang. Voetballers zwijgen, zoals ze meestal doen als het om ethische kwesties gaat, maar ook politici en artiesten hullen zich in stilzwijgen. Dat was veertig jaar geleden enigszins anders, zegt Frank Van Laken.

De Grote Stilte voor de WK-storm, alsof er in Rusland geen bloed aan de palen kleeft

In 2013 werd in Rusland een wet van kracht die het voortaan verbood om in het bijzijn van minderjarigen over homoseksualiteit te praten of zich in het openbaar te outen als homo, bijvoorbeeld door het dragen van een regenboogshirt. Dat geldt ook voor buitenlanders. De wet oogstte flinke kritiek, maar niet in Rusland zelf. De doorsnee-Rus vindt homofilie een ziekelijke afwijking, die mág bestreden worden. In juni 2017 oordeelde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens dat de ‘antihomopropagandawet’ discriminerend is en in strijd met de vrije meningsuiting, maar Rusland legde de uitspraak naast zich neer en ging prompt in beroep.

Anna Politkovskaja. Paul Klebnikov. Maxim Borodin. Gaji Abasjilova. Illyas Sjoerpajev. Het is slechts een handvol namen van journalisten die in het Poetintijdperk zeer letterlijk werden kaltgestellt. Vermoord. Het officieel onderzoek wijst nooit in de richting van enige betrokkenheid van de overheid, maar het is dan wel zeer toevallig dat alleen kritische onderzoeksjournalisten het slachtoffer zijn van aanslagen.

Volgens de Wereldvoetbalbond FIFA is er geen probleem meer met racisme in het voetbal. Een speciaal daartoe opgerichte taskforce werd in september 2016 opgedoekt. Taak volbracht. Benieuwd wat dat gaat geven op een WK in een land waar racisme in de stadions volop aanwezig is, waar zelfs vrolijk hakenkruisen worden opgehangen. De Russische voetbalbond moet een boete van 25.000 euro betalen omdat een aantal fans in een recente oefenwedstrijd tegen Frankrijk oerwoudgeluiden had gemaakt.

Geen ‘Black-blanc-beur’ straks op het wereldkampioenschap, geen feest van het multiculturalisme: 1998 is 2018 niet

Geen ‘Black-blanc-beur’ straks op het wereldkampioenschap, geen feest van het multiculturalisme: 1998 is 2018 niet.

Tsaar

Vladimir Poetin hoeft weinig te vrezen. Er hangt geen boycot in de lucht. Er is zelfs nauwelijks een vleugje protest. Mogelijk pakt de Angelsaksische pers nog wel uit met smeuïge verhalen vlak voor het WK begint, al is de vraag of Amerikaanse media wel geïnteresseerd zullen zijn in een evenement waar de Verenigde Staten ontbreken.

Bij ons gaat het onveranderlijk over de individuele vorm van de Rode Duivels, de blessure van Michy Batshuayi, de premie die Onze Jongens in Rusland kunnen verdienen en – uiteraard – de selectie van Radja Nainggolan: wordt het ja of neen? Een zaak van nationaal belang.

Geen kwaad woord over het organiserende land. Nauwelijks een letter over de dopingpraktijken op de Winterspelen in Sotsji, vier jaar geleden, en de mogelijkheid dat het thuisland ook nu naar de verboden middelen zal grijpen om te kunnen presteren met een middelmatig team. Af en toe slechts een ironische hint over de tsaar die aan het hoofd staat van dat machtige land. Maar je accreditatie riskeren door een verkeerd woord te schrijven? Neen, hoor. ‘We’ willen erbij zijn.

Neerlands Hoop

Een oudere jongere denkt dan met heimwee terug aan veertig jaar geleden en het wereldkampioenschap voetbal in het Argentinië van de meedogenloze dictator Jorge Videla. Toen werd er wel luidop gemord. Niet door de voetballers of de bonden, die waren medeplichtig als steeds. En Onze Jongens waren er niet eens bij – alweer de weg versperd door die sakkerse ‘Ollanders’ met hun totaalvoetbal. Nederland zou net als jaar vier eerder net naast de titel grijpen, trouwens.

We gaan naar Argentinië, waar dagelijks wordt gemoord / Maar daar is nu eventjes geen tijd voor, zojuist heeft Rep gescoord

Neerlands Hoop in 1978

In de aanloop naar dat met bloed besmeurde WK, in een land waar de Dwaze Moeders elke namiddag op straat kwamen om te protesteren tegen de verdwijning van hun dierbaren, trapten Freek de Jonge en Bram Vermeulen hun landgenoten een geweten. Neerlands Hoop bestond nog. In januari 1978 bedachten ze ‘Actie Argentinië’. Ze gingen de hort op en organiseerden discussieavonden in heel Nederland. En ze deden wat ze zo buitengewoon goed konden: vlijmscherp cabaretesk uit de hoek komen met ‘Bloed aan de paal’.

In ‘Het is weer tijd om te bepalen waar het allemaal op staat’ dicht De Jonge: ‘We gaan naar Argentinië, waar dagelijks wordt gemoord / Maar daar is nu eventjes geen tijd voor, zojuist heeft Rep gescoord / Zonder Cruijff in de finale, wie had dat verwacht? / En op de eretribune zitten Wiegel en Van Agt‘. De christendemocraat Dries van Agt was op dat ogenblik minister-president van Nederland, de liberaal Hans Wiegel minister van Binnenlandse Zaken.

Jan Wauters

‘Waar zijn je idealen? / Zingt de eeuwige soldaat / Het is weer tijd om te bepalen / Waar het allemaal op staat’. Het Britse koningshuis en premier Theresa May lieten onmiddellijk na de vergiftiging met zenuwgas van de voormalige Russische dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter, in Londen, weten dat ze deze zomer niet naar het WK zullen gaan. Onze premier twijfelt officieel nog, maar wees gerust: als de Belgen het goed doen, zullen Charles Michel en Didier Reynders op de eretribune zitten, desnoods naast Poetin.

Wat doen onze voetbaljournalisten in Rusland? In 1978 liep Jan Wauters nog door de straten van Buenos Aires, op zoek naar de verhalen die niet tot bij ons doordrongen vanwege de staatscensuur

Wat doen onze voetbaljournalisten in Rusland? In 1978 liep Jan Wauters nog door de straten van Buenos Aires, op zoek naar de verhalen die niet tot bij ons doordrongen vanwege de staatscensuur. Hij bracht verslag uit van wat hij zag, hoorde en voelde. ‘Wat is er van de sport?’ werd wekenlang: wat is er van het leven in Argentinië? En zo kregen we hier toch een glimp te horen van hoe het er ginds echt aan toeging. Moedige verslaggeving. Mogen we hetzelfde verwachten van Peter Vandenbempt, of een collega van hem?

‘We zitten in de finale’

Omdat het bier weer fijn is / En ik geen een Argentijn mis‘, zongen De Jonge en Vermeulen destijds. Vervang ‘Argentijn’ door ‘Rus’ en we zijn er. Poetin is weliswaar minder bloeddorstig dan Videla, democratisch verkozen ook nog, maar de mensenrechten hangen in Rusland aan een flinterdun zijden draadje. Dat mag weleens gezegd geworden. Neen, geróepen.

Niemand heeft deze keer echter om een boycot gesmeekt, onze politici zwijgen gedwee, artiesten geven niet thuis. Het lijkt wel alsof we er met z’n allen in berusten dat niet iedere Rus gelijk is voor de wet en dat voetballers met een andere huidskleur meer dan waarschijnlijk zullen geconfronteerd worden met oe-oe-oe-kreetjes.

‘Bloed aan de palen’, hoor je supporters in onze stadions weleens roepen. De noodkreet van Neerlands Hoop is een strijdkreet geworden. Klinkt goed, dus roepen we het maar. Zolang er niet letterlijk bloed aan de paal kleeft, hoeven we het niet te zien. Het is een vreemde gedachtegang.

Als België zondag 15 juli de finale van het WK speelt, kan de VRT misschien Freek de Jonge als eregast uitnodigen in het omkaderende programma en hem vragen om dat laatste refrein van dat lied van toen nog één keer met het nodige aplomb te brengen.

We zitten in de finale / In een politiestaat / Het is weer tijd om te bepalen / Waar het allemaal op staat’.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content