Hoe het WK 2018 het Russische voetbal kan redden

© Belga Image
Matthias Stockmans
Matthias Stockmans Redacteur van Sport/Voetbalmagazine en Knack Focus.

Russisch voetbal = racisme en hooliganisme. Dat is althans de formule die in onze Europese media het meest gebruikt wordt. Een zeer eenzijdig beeld, vindt Robert Ustain, lid van de Europese supportersfederatie (FSE) en oprichter van supportersvereniging CSKA Against Racism.

CSKA Moskou, het team waar Robert Ustain al van kindsbeen af voor supportert, geldt nochtans als een typevoorbeeld van wat er in het Russische voetbal misloopt. De club werd enkele jaren geleden nog zwaar gestraft door de UEFA voor racistische incidenten tijdens wedstrijden in de Champions League. Met geldboetes en wedstrijden in een leeg stadion tot gevolg.

Het was voor Robert Ustain ook het signaal om meer inspirerende krachten aan het werk te zetten dan pure repressie. Met CSKA Against Racism probeert hij het tij te keren, net zoals met zijn betrokkenheid in de Europese Federatie van Supporters (FSE). Hij organiseert debatavonden in universiteiten over heel Rusland en houdt workshops bij verschillende clubs uit de Russische Premier League.

Eenzijdig

Het WK in 2018 biedt een unieke kans om de mentaliteit te veranderen in Rusland, gelooft Ustain. Want dat er problemen zijn, wil hij niet ontkennen, maar het beeld dat de Westerse media ophangen vindt hij véél te eenzijdig en beschouwt hij als een belangrijke factor van de problematiek. ‘In de meeste gevallen hebben Westerse journalisten hun verhaal al klaar voor ze correspondenten in Rusland contacteren, ze zoeken enkel nog een bevestiging van het beeld dat ze al hebben.’

Hij verwijst daarbij naar de BBC-documentaire Russia’s Hooligan Army, waarin een leger getrainde ultrarechtse hooligans geportretteerd wordt, die zoveel stof deed opwaaien. ‘Een aanfluiting van het begrip documentaire’, fulmineert Ustain. ‘Ten eerste vormen die hooligans een minderheid en wordt hun gedrag afgekeurd door de gemiddelde Russische voetbalfan. Ten tweede zijn die zware jongens één voor één gekend bij onze autoriteiten. Wees gerust dat zij zeer nauw in het oog gehouden worden – er is een reden waarom ze zich schuil houden in de bossen. Die hooligans zullen tijdens het WK heus geen vrij spel krijgen. Integendeel, ik ben ervan overtuigd dat we ze in geen enkele speelstad te zien zullen krijgen.

‘Dat is misschien één van de voordelen van een autoritair regime als in Rusland: de politie is overal en treedt streng op. De taferelen die ik tijdens het EK in Frankrijk zag, waarbij Engelse ‘fans’ de Franse politie te lijf gingen, zie ik niet snel in Rusland gebeuren. Ik ga met CSKA vaak mee tijdens Europese verplaatsingen, wel ik kan je zeggen dat ik me meestal veiliger voel in Moskou dan in Manchester of Parijs. Maar het wordt belangrijker om ook na het WK op institutioneel en politiek niveau iets te veranderen, dan pas krijg je op lange termijn resultaat.’

S/VM: En wat met het racismeprobleem in Rusland? Volgens Europese voetballers die er al gespeeld hebben krijgen kleurlingen het vaak hard te verduren in de Russische maatschappij, niet enkel op een voetbalveld.

Hoe de Westerse media over Rusland berichten, noem ik ronduit crapuleus. Erger dan tijdens de Koude Oorlog

Robert Ustain: ‘Ik ben heus wel kritisch voor mijn eigen land, geloof me. Dikwijls krijg ik van mensen in Europa te horen dat ze niet geloven dat ik Russisch ben en vragen ze mij of ik geen problemen krijg met de autoriteiten omwille van mijn dissident gedrag…. natuurlijk niet! Er is een probleem met onze persvrijheid, maar we zijn Noord-Korea niet, hoor. Ik kan zeggen wat ik wil. Ik merk zelfs in mijn omgeving, en op de universiteiten, dat er zich een positieve tendens ontplooit.

‘Het grote manco van onze Russische maatschappij is dat slechts 1 op 10 Russen al eens buiten de landsgrenzen is geweest. Of kan gaan. En dan meestal gaan ze nog naar resorts in Turkije of Egypte. Als je nooit in contact komt met andere culturen is het moeilijk om een open geest te ontwikkelen. Ik ben de eerste om te zeggen dat zoiets nefast is voor onze mentaliteit. Maar het is door dingen te organiseren, erover te praten, dat we evolutie in gang kunnen zetten. Niet door te stigmatiseren en te polariseren.

‘Hoe de Westerse media over Rusland berichten, noem ik ronduit crapuleus. Dat is nog erger dan tijdens de Koude Oorlog. Een vraagje: hoe lang is het geleden dat jij nog eens een positief bericht las over Rusland? Nooit lees je daar iets over! Altijd weer gaat het over die hooligans of racisme. Probeer je eens in te beelden hoe dat voor onze bevolking voelt: in Rusland leeft echt de gedachte dat iedereen in het Westen ons probeert te kleineren of in verlegenheid te brengen. Uiteraard is dat pijnlijk en zorgt dat voor frustratie.’

S/VM: Maar is dat niet vooral omdat de Russische instanties zo afwezig blijven in het debat en de feiten minimaliseren?

De huidige generatie Russische voetballers bestaat uit verwende kinderen

Robert Ustain: ‘Dat is inderdaad zeer lange tijd het probleem geweest waardoor die negatieve zaken konden woekeren. Er was zelfs geen aanspreekpunt bij de voetbalbond of iemand die zich bezighield met antiracismeprogramma’s. Twee jaar geleden werd daar eindelijk iemand voor aangesteld: Alexei Smertin, ex-Chelsea. Ik heb met hem al rond de tafel gezeten en hij lijkt mij een capabele man. Laat ons hopen dat hij iets in beweging krijgt. Verbroederen is veel heilzamer dan verdelen. Daarom wordt het WK volgend jaar zo belangrijk voor ons. Een unieke gelegenheid om de mentaliteit te veranderen, om het positieve te benadrukken. Maar misschien ben ik naïef of te idealistisch en wordt er binnen anderhalf jaar hard gelachen met mijn uitspraken nu. Dat besef ik.’

S/VM: Hoe is de relatie tussen nationale ploeg en supporters ondertussen?

De match tegen de Rode Duivels is uitverkocht, maar enkel omdat de federatie bijna alle tickets wegschonk aan studenten en lokale verenigingen.

Robert Ustain: ‘Onbestaande. De match tegen de Rode Duivels is uitverkocht, maar enkel omdat de federatie bijna alle tickets wegschonk aan studenten en lokale verenigingen. Onze nationale ploeg is lachwekkend, de resultaten in de voorbije interlands beschamend, met nederlagen tegen Qatar, Ivoorkust en Costa Rica. Wij zijn al lang blij dat België met een B-elftal zal aantreden, zodat het tenminste geen 0-6 wordt. De Russen maken zelf grapjes over ons team. Het duale daarvan is dat we toch hoge verwachtingen koesteren voor het WK. Maar waarop is dat eigenlijk gebaseerd? Het is een beetje zoals Engeland, dat elke keer denkt dat het wereldkampioen kan worden. (lacht) Maar de match tegen België is belangrijk, het is een goede test om te zien wat we waard zijn tegen topteams.’

S/VM: Waaraan wijt je de teloorgang van het Russische voetbal? Op het EK 2008 eindigden jullie nog derde en konden jullie uitpakken met smaakmakers zoals Andrei Arshavin en Roman Pavlyuchenko.

Robert Ustain: ‘Dat waren nog eens tijden. Die mannen wilden zich nog bewijzen in het buitenland. De huidige generatie bestaat uit verwende kinderen. Met Aleksandr Kokorin op kop. Die verdient bij Zenit vijf miljoen euro per jaar, wat totaal niet in verhouding staat met zijn talent. Onlangs hing hij de ster uit in Monaco en organiseerde daar een wild feestje waarbij er 250 flessen champagne besteld werden. Een groot schandaal hier in Rusland. En zo zijn er nog voorbeelden genoeg. Omdat de Russische clubs een beperking aan buitenlanders opgelegd kregen, worden heel veel Russen nu in de basis gedropt louter op grond van hun paspoort. Terwijl ze eigenlijk te zwak zijn voor het internationale niveau. Dat weerspiegelt zich in ons nationaal team. Bij deze wens ik jullie Belgen nu dus al proficiat met de overwinning tegen ons.’ (lacht)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content