Waarom Adnan Januzaj de perfecte joker is

Dit is het verhaal van een geweldige linkervoet, geboren in een land dat er daar niet te veel van heeft. Een rariteit zelfs die de poorten opent voor een tweede WK op rij, na jaren van dwaling. Dit buitengewone talent heet Adnan Januzaj.

Toen hij droomde van een eerste basisplaats in Camp Nou, met het shirt van de blaugrana om de schouders, kon Yerry Mina zich niet inbeelden dat het zo’n nachtmerrie zou worden. In de laatste competitiewedstrijd van Barça, ondertussen al kampioen, bracht Ernesto Valverde zijn Colombiaanse centrale verdediger aan de aftrap. Die was vorige winter in Catalonië neergestreken. Mina wordt op links gezet, waardoor hij tegenover de aalvlugge man in vorm van Real Sociedad komt te staan. In minuut 39 gaat Mina Adnan Januzaj opjagen aan de cornervlag. Hij denkt zich van de bal meester te maken, maar hij maakt zich alleen maar belachelijk. Met de kont op de grond moet hij omkijken om te zien hoe de Belg richting backlijn snelt.

‘Ik ben altijd een dribbelaar geweest’, bekent Januzaj in de Spaanse pers wanneer hij een eerste balans opmaakt van zijn Baskisch avontuur. Op de Belgische fotofinish van het seizoen komt de Brusselaar samen over de meet met Mousa Dembélé wat betreft geslaagde dribbels per wedstrijd (2,4), zij het ver achter het stratosferische gemiddelde van Eden Hazard (4,9), maar met behoorlijk wat voorsprong op de rest van de concurrentie.

In de Europa League, waar hem in Donostia heel wat speeltijd gegund werd, eindigde Januzaj zelfs met het beste gemiddelde van het hele toernooi. Zijn 5,3 geslaagde dribbels per wedstrijd plaatsen hem ver voor Nabil Fekir, Naby Keita of Gelson Martins. Zo’n sprekend gemak aan de bal laat natuurlijk niemand onberoerd.

Het is alsof het wonderkind van Neerpede, al op jonge leeftijd vertrokken naar het Manchester United van het tijdperk na Alex Ferguson, opnieuw zijn voetbalplezier hervonden heeft. Bij de Red Devils verloor hij zijn voetbal door de vele onverzettelijke richtlijnen van Louis van Gaal.

‘Een vleugelspeler heeft nood aan vertrouwen, aan een trainer die hem zegt dat hij ervoor moet gaan en mag dribbelen’, verdedigde Januzaj zich in de kolommen van The Daily Mail. ‘Met hem was het altijd traag balbezit. Voor een speler is het nooit goed om te veel na te denken op het veld. Je hebt instinct nodig in de spel.’ Die vrijheid vond hij gaandeweg terug ergens tussen het noordoosten van Engeland en Baskenland.

Een linkspoot voor Martínez

In België was de verrassende deelnemer aan het WK 2014 uit beeld verdwenen toen hij vocht om het behoud met Sunderland. Januzaj werd uit zijn gouden kooi verlost door David Moyes, de man die hem had gelanceerd op Old Trafford. Maar de coach mocht dan al vinden dat Adnan ‘iets heeft dat de anderen niet hebben’ en bevestigen ‘dat hij wedstrijden kan winnen’, de Rode Duivel maakte zelden het verschil in een ploeg die meer op de eigen helft dan op die van de tegenstander te vinden was.

Toch is er iemand die hem opmerkt. Ongerust over het net dat zich op de linkerflank van zijn nieuwe systeem sluit rond Eden Hazard en Yannick Carrasco, neemt Roberto Martínez alvast de vlucht vooruit: ‘Ik weet zeker dat onze tegenstanders er alles zullen aan doen om onze linkerflank te vergrendelen. Op dat moment moeten we kunnen overschakelen naar de andere vleugel. Daarom zou ik graag een linkspoot voor op rechts hebben. Ik volg met name Januzaj, want die heeft dat profiel.’

De bondscoach komt daar opnieuw op terug in januari en hij herhaalt zijn complimenten op een ogenblik dat het lot van Sunderland bezegeld lijkt en dat de statistieken van Adnan niet fraai ogen. Op de Engelse private zender Sky zingt de Catalaan de lof van de Belg: ‘Het is iemand op wie we veel hoop stellen, want zoveel creatieve linksvoetigen zijn er niet in het Belgisch voetbal. Wanneer hij de bal heeft, weet je dat er iets kan gebeuren.’

Federer op noppen

‘Mijn taak is uitdagen, zodat er iets gebeurt’, vertelt Januzaj. Het is het zelfportret van een man die zich perfect bewust is van zijn missie en van zijn kwaliteiten, die hij heeft opgedaan in zijn Brusselse jaren. De voormalige next big thing van het opleidingscentrum van Anderlecht bezit een waaier aan talenten die hem een reputatie geven in het voetbal van de 21e eeuw: een buitengewone balcontrole – de bal kleeft aan zijn linkervoet – gekoppeld aan een vanzelfsprekend gemak waarmee hij combineert op de kleine ruimte, en een vernietigende kapbeweging waarmee hij in staat is om een verdediger van Barça letterlijk onderuit te halen. En dat allemaal met de borst vooruit en de kin omhoog, een bijna logische houding voor een speler die zijn bewondering voor Roger Federer niet onder stoelen of banken steekt. Adnan vindt de Zwitser een tennisser ‘met technische klasse, die altijd weet wat de beste manier is om de bal te raken’. Januzaj speelt dan wel zonder racket, zijn benenspel zou zeker niet misstaan op Wimbledon.

In het Baskenland verwerft hij zich gaandeweg een plaats op de flank in de 4-3-3 van Eusebio Sacristán, een coach die zo dweept met de ideeën van Barça dat hij in het begin van dit seizoen zelfs werd genoemd als een van de mogelijke opvolgers van Luis Enrique. Van zodra hij het haalt van de befaamde Mikel Oyarzabal of van publiekslieveling Carlos Vela voor een plaats in de basis, daagt Adnan uit, dribbelt hij en trapt hij voorzetten. Halverwege de herfst zit hij aan twee goals en vier assists, en dat zonder zijn defensieve taak te vergeten.

Gecharmeerd door Januzajs heen- en weergedraaf op de flank tegen Zenit en Real, waarbij hij Domenico Criscito en Théo Hernández op de hielen zat, nodigde Martínez hem uit wanneer de nationale ploeg in november verzamelen blaast. De bondscoach zit met een idee in zijn hoofd: ‘Ik vraag me af of hij nuttig kan zijn in de rol van Carrasco.’

Die ervaring loopt uit op 180 minuten bankzitten, maar geeft de bondscoach wel uitgebreid de gelegenheid om de nummer 8 van Real Sociedad toe te vertrouwen hoe hoog hij diens profiel aanslaat. Maart en Saudi-Arabië gaan desondanks aan hem voorbij, maar de komst van Imanol Alguacil aan het hoofd van het team plaatst Adnan in poleposition voor de eindsprint.

De joker

Vaak gekoppeld aan Alvaro Odriozola, de beloftevolle Spaanse rechtsback, geselt Januzaj de defensies van La Liga in de laatste wedstrijden van het seizoen. Door regelmatiger en beslissender te worden gomt de Belg de voornaamste gebreken van zijn voetbal weg, dat vaak indrukwekkender was voor het oog dan op het scorebord. Veel meer hoeft Roberto Martínez niet te zien om de Belg zijn tweede WK cadeau te doen, hoewel die geen minuut gespeeld heeft tijdens een kwalificatiecampagne.

Aangezien hij alleen een vermoeide Dries Mertens heeft om naast Hazard in steun van de diepste spits te spelen, zorgt de bondscoach met de linkspoot voor variatiemogelijkheden. Januzaj kan tegen de zijlijn plakken om Thomas Meunier met de bal naar binnen te laten snijden of hij kan zelf richting het centrum trekken om Kevin De Bruyne steun te bieden tussen de linies.

Nadat Martínez hem eerst zag in een rol op de flank, lijkt hij nu te willen dat hij dichter bij de rechthoek speelt. ‘Adnan heeft de kwaliteiten van een nummer 10. Hij heeft talent en zijn frisheid kan het verschil maken’, legt de Catalaan uit. De speler treedt hem daarin bij wanneer hij het over zijn favoriete positie heeft: ‘Ik kan een beetje overal spelen, maar het is duidelijk dat mijn kwaliteiten het best tot hun recht komen in de voorste dertig meter.’

Dicht bij het doel kan de Brusselaar zijn sambavoetbal laten spreken. Roberto Martínez heeft het voetbal op zijn Belgisch uitvoerig ontleed en hij heeft vastgesteld dat er in de vijf grote competities elf zijn die meer dan twee dribbels per match proberen. De bondscoach verdubbelt dus het aantal dribbelaars in de buurt van de vijandelijke rechthoek omdat hij zeker weet dat een duel met de bal aan de voet bijna altijd in het voordeel van zijn spelers zal uitdraaien. In die zin is Januzaj de perfecte joker. Met zijn buitengewone balcontrole, waarmee hij meters wint wanneer hij de bal tussen de linies krijgt, zijn dribbels en zijn vista is de flankspeler van Real klaar om van de bank te komen om een verdediging die nog net het hoofd boven water weet te houden, kopje-onder te duwen.