‘Roger Vanden Stock is misschien wel de laatste voorzitter in eerste klasse die iets van voetbal kent in België’

Op 20 juni 1996 volgde Roger Vanden Stock zijn vader Constant op als voorzitter van RSC Anderlecht, ruim 21 jaar later geeft hij de fakkel door, na de (veronderstelde) overname door Marc Coucke. Sport/Voetbalmagazine bracht in 2016 nog een portret van de paars-witte voorzitter. Herlees. ‘Ik zal veel mensen verrassen, maar ik vind dat Roger Vanden Stock toonde veel van voetbal te kennen.’

Op 3 april 1996 poseert Constant Vanden Stock, op dat moment 81 jaar, fier met gekruiste armen op een stoel gezeten, op de cover van Sport/Voetbalmagazine. Constant is dan net 25 jaar voorzitter van Sporting Anderlecht.

Twee en een halve maand later staan Constant en zijn zoon Roger Vandenstock lachend samen op de foto, ze klinken met de glazen champagne. Op 20 juni heeft Constant de macht overgedragen aan zijn zoon.

In de biografie die Hugo Camps in 1993 over Constant schrijft, schetst Roger wat hij het verschil vindt met zijn vader: ‘Ik ben een optimist, een rasechte. Als mijn vader naar een voetbalwedstrijd ging, dacht hij altijd dat hij zou verliezen. Ik denk altijd dat we zullen winnen. Vanuit die grondhouding geef ik mensen vertrouwen. Maar wie me teleurstelt, moet niet op vergeving rekenen.’

Veel redenen om te lachen heeft Anderlecht bij de machtsoverdracht in 1996 niet. Het is in de competitie tweede geworden, op tien punten van kampioen Club Brugge. Een enorme kloof in het oude tweepuntensysteem. De top van het Belgisch voetbal ziet er op dat moment heel anders uit dan nu, met Germinal Ekeren en RWDM op een gedeelde derde plaats (op 28 punten van de kampioen!) en Lierse dat vijfde wordt.

Europees heeft Anderlecht een rampjaar achter de rug, uitgeschakeld in de voorronde van de Champions League, wat trainer Herbert Neumann de kop kostte. Nog harder komt de dreun aan die het hele Belgische voetbal krijgt, wanneer in december 1995 het Bosmanarrest brandhout maakt van de beperkingen bij transfers. Plots willen spelers hun nieuwe vrijheid te gelde maken. Bertrand Crasson, een zoon van het paars-witte huis, kiest ervoor om transfervrij naar Napoli te vertrekken. John Bosman keert terug naar Nederland.

Spelers die voorheen op hun knieën naar Anderlecht waren gekropen, kiezen nu andere bestemmingen. Philippe Léonard van Standard komt niet, hij kiest voor AS Monaco. De toppers die het nieuwe managersduo Michel Verschueren-Paul Courant in het buitenland wil halen, genre Steffen Freund, Duits international bij Dortmund, komen niet. Courant zucht: ‘Wij dachten: alles zal goedkoper worden. De vaststelling is dat alles duurder wordt. Een doorsnee speler wil veel meer verdienen en je kan niets meer recupereren via een transfer. We gaan sombere tijden tegemoet. In het verleden zijn we groot geweest, maar dat was in andere omstandigheden.’

Kort voor hij voorzitter wordt, is Roger Vanden Stock zich bewust van de veranderde situatie: ‘Waarom gaat Crasson weg? Omdat hij elders meer kan verdienen. Spelers worden huurlingen. Elk jaar ingaan op een beter bod van elders. Het Bosmanarrest heeft ons het zwaarst getroffen. Men is té professioneel aan het worden. Geld is nu belangrijk, niet meer clubgeest. Maar ik zeg u: Anderlecht haakt niet af!’

Roger begint moeizaam, wordt twee keer vierde en één keer derde (zie kader onderaan). In zijn eerste seizoen krijgt de club nog een extra dreun. De omkoopzaak rond de Europabekerwedstrijd tegen Nottingham Forest uit het voorjaar 1984 komt in februari 1997 aan de oppervlakte. Jarenlang heeft vader Vanden Stock zwijggeld betaald om de affaire uit de pers te houden. ‘Zodra ik vernam wat er gebeurde, drong ik aan om de betalingen stop te zetten’, zegt Roger in 1997. ‘Toen die mensen me in 1995 persoonlijk contacteerden, besliste ik een klacht in te dienen, zonder daar eerst met mijn vader over te praten.’

Het is de eerste stap waarmee hij afstand neemt van zijn vader. Andere zullen volgen. Ook sportief mag het resultaat gezien worden. Na 20 jaar zit Roger al aan negen landstitels, bijna één om de twee jaar. Zijn vader haalde er tien in 25 jaar.

De ex-speler

De eerste die botst met de nieuwe voorzitter, is doelman Filip De Wilde, jarenlang sterkhouder maar meteen na de machtsoverdracht vast van plan om ondanks een nog één jaar lopend contract weg te gaan. ‘Roger was op dat moment heel ambitieus’, blikt De Wilde terug. ‘Hij wou proberen even goed of beter te doen dan zijn vader, maar dat paste niet in mijn planning. Ik was vastbesloten om weg te gaan. Roger heeft veel moeite gedaan om mij van idee te doen veranderen, hij heeft in die gesprekken mooie dingen over mij gezegd. Bijvoorbeeld door me de Jan Ceulemans van Anderlecht te noemen, en me een nieuw langdurig contract voor te stellen. Maar ik wist wat ik bij Marseille of Sporting Lissabon kon verdienen en was vastbesloten. Dat heeft sporen nagelaten in onze relatie. Ik heb altijd het gevoel gehad dat dat blijven hangen is, maar het heeft hem niet belet me twee jaar later terug te halen als speler, en later op te nemen in de technische staf.

‘Ik snap hem wel: waarschijnlijk voelde hij zich gekwetst door mijn houding. Hij wilde als nieuwe voorzitter ambities uitspreken, maar de eerste die hij voor zich krijgt, is zijn koppige eerste doelman die koste wat kost weg wil. Nu vind ik het een beetje jammer dat het zo gelopen is. Roger was een zachter figuur dan zijn vader, en dat bedoel ik positief. Met Constant was er wederzijds respect, maar je zag hem bijna nooit. Als je bij Constant moest, had je een probleem. Als je hem niet zag, was hij tevreden over jou. Roger stond dichter bij de spelers. Ik zie Constant nog van achter het glas in de bocht van het stadion naar de training op het bijveld staan kijken. Zodra de spelers dat beseften, werd er op training een tandje bijgestoken.’

De ex-spits

Jan Mulder was nog speler van Anderlecht toen Constant Vanden Stock in april 1971 voorzitter werd. ‘Wat me van Constant bijbleef, waren de tips die hij me gaf als voetballer. Hij kon je apart nemen en zeggen: ik zou dat zo en zo doen.’

Kan hij vader en zoon vergelijken? Mulder: ‘In eerste instantie moest ik wennen aan een andere Vanden Stock. Constant was een eenvoudige, maar charismatische man. Op en top een Belg, een welgestelde gentleman aan wie je het fortuin nooit afzag. Een zekere discipline is de Vanden Stocks niet vreemd, aangename karaktereigenschap voor een president. In die discipline voel ik ook altijd wel gevoelige plekken.

‘Zoals bijvoorbeeld Roger met de manieren van Vanden Borre omgaat, een speler die ver over de schreef is gegaan, valt niet te rangschikken onder de noemer ‘streng’. Ik zou Vanden Borre de rug hebben toegekeerd nadat hij de naam van de club had bezoedeld en de bestuurders, die hem uit het slop hebben gehaald, beschaamd. Vanden Stock, en zelfs de getergde manager Herman Van Holsbeeck, vinden dan altijd nog een vluchtweg om Anthony – Brussels ketje – enigszins in de gelederen te houden.

‘Roger is ook een eenvoudige en langzaam maar zeker charismatische persoonlijkheid. In de zwaarste stormen, zoals afgelopen seizoen, zit hij waardig op de tribune en behoudt de beheersing. Bewondering. Mijn voorzitter.

‘Roger bezit wat Constant ook had: een natuurlijke band met Anderlecht en schik in de mensen. Ze konden en kunnen beiden op een kenmerkende ‘Brusselse’ manier grinniken om dingen en problemen minder zwaar nemen dan ze lijken. Dat lucht op. Zelden zie je impulsieve reacties, altijd was er enige bezinning.

‘Constant was een pater familias, Roger een broer. Nee, dat laatste is misschien te intiem gesteld door een oud-spits. Laten we zeggen: een favoriete neef. Wij, oud-spelers, komen graag op Anderlecht vanwege de band met de kleuren paars en wit, en dankzij de twee laatste voorzitters die het zaakje bij elkaar hebben gehouden zonder al te veel gebruik te maken van geld, geld en nog eens geld. Ze deden het met een groot hart voor de club.

‘Het fijne van de Vanden Stocks is ook dat ze uit de boezem van de club komen. Dus niet uit een boortoren van de olie, maar uit de brouwerij waarvan er etablissementen en cafés staan op pleinen rond het aloude stadion aan de Théo Verbeecklaan. Ze kennen de supporters door en door. Een rijke sjeik heeft geen benul van de ziel van zo’n club. De familie Vanden Stock hoort thuis in het rijtje namen met Jef Mermans, Jef Jurion, Paul Van Himst. Een prestatie, want het gaat uiteindelijk om de voetballers die de grote geschiedenis van een voetbalclub schrijven en minder om de raad van beheer.’

De ex-trainer

Ariël Jacobs werkte van 2007 tot 2012 bij paars-wit. Hoe typeert hij Roger Vanden Stock? ‘Hij is de ideale voorzitter om als trainer mee te werken. Iemand die erin slaagt om in een club waar altijd druk is redelijk wat rust te bewaren. Door bijvoorbeeld zijn eigen trainer niet nog wat extra druk op te leggen. Het is ook iemand die zich zelden helemaal laat gaan, in positieve of in negatieve zin.’ Jacobs herinnert zich de verloren dubbele testmatch tegen Standard: ‘Tien meter verder in de catacomben staat de tegenstander de titel uitbundig te vieren. Daar heeft Roger zich heel waardig gedragen, naar Standard én naar de eigen mensen. Niet evident op zo’n moment en op zo’n plek.’

Dat Roger Vanden Stock niet zoveel van voetbal zou kennen, heeft hij nooit gemerkt. ‘Integendeel. Ik zal veel mensen verrassen, maar ik vind dat Roger Vanden Stock in gesprekken over spelers en prestaties toonde juist veel van voetbal te kennen. Hij had ook een goed luisterend oor.’

Een keer of twee per week zag Jacobs zijn voorzitter. ‘Maar altijd vrij informeel.’ Bij elke Europese uitmatch zaten ze met zijn vieren samen: de voorzitter, Philippe Collin, de manager en de trainer. ‘Daar werd één minuut over voetbal gesproken. Dat waren aangename momenten.’

Een paar keer zat Jacobs wel apart met de voorzitter. Toen de aankoop van Dieumerci Mbokani ter sprake kwam, bijvoorbeeld. ‘Mbokani lag toen moeilijk. De voorzitter vroeg me wat ik van hem vond. Ik antwoordde dat hij een meerwaarde zou vormen. ‘Dat denk ik ook’, zei hij.’

Begin maart 2011 bracht Vanden Stock Jacobs op de hoogte van het bod dat Anderlecht kreeg voor Mbark Boussoufa.Eerst van Grozny, later van FC Anzji. ‘Hij legde me uit wat dat financieel betekende in een constructie waarbij de speler anderhalf jaar later eind contract zou zijn. Kortom: Roger maakte me duidelijk dat het een ideaal moment was om een uitgaande transfer te doen, maar dat er niemand meer in de plaats zou komen, omdat de transfermarkt buiten Rusland al dicht was. We stonden toen aan de leiding en Bous was belangrijk op én naast het veld. Maar ik heb altijd meegedacht met de club, en deed dat opnieuw. Roger zei toen: ‘Ik weet dat we in dat geval moeilijk nog een titel van je kunnen eisen.’ Het vertrek van Boussoufa zorgde effectief voor ontreddering, maar op geen enkel moment belandde ik in de vuurlijn. Zonder me openlijk te steunen kwam de voorzitter voor me op.’

Nooit heeft Jacobs gevoeld dat de voorzitter van Anderlecht de schaduw van zijn vader mee sleurde. ‘In gesprekken merkte ik wel dat hij absoluut situaties wilde vermijden waardoor zijn vader in woelig water was terechtgekomen. Die zaak-Nottingham en vooral de nasleep was niet iets wat je nadien gewoon in de kast stopte. Daar maakte hij wel eens allusie op, als dat soort dingen ter sprake kwamen, in situaties die niet meteen over Anderlecht gingen. Integriteit stond bij hem boven alles.’

De algemeen manager

Op de fandag in juli 2011 wordt algemeen manager Herman Van Holsbeeck genadeloos uitgefloten door de aanhang, na de gemiste titel volgend op het vertrek van Boussoufa. De club is bijna rond met Milan Jovanovic en Dieumerci Mbokani, maar kan het nieuws nog niet bevestigen omdat de details nog afgerond moeten worden. De reactie van Roger Vanden Stock zal Van Holsbeeck nooit vergeten. ‘Als je door 15.000 man uitgefloten wordt, je daarna in je bureau komt en je voorzitter dan tegen je zegt: ‘zolang ik hier voorzitter ben, mag heel België u uitspuwen: ik ben tevreden over u en wil dat u blijft’, dan ga je voor die man door het vuur.

‘In het leven heb je mensen nodig die in je geloven en je beschermen in crisismomenten’, zegt Van Holsbeeck daar vandaag over. ‘Daarom heb ik mijn lot ook verbonden aan Roger. De voorzitter is iemand met veel emotionele intelligentie, die bij mensen altijd op zoek gaat naar hun kwaliteiten in plaats van naar hun gebreken. Die altijd tot een consensus probeert te komen waar iedereen zich kan in vinden. In momenten van crisis is hij top door de rust die hij dan uitstraalt. Ik heb van hem geleerd dat het in het leven geven en nemen is, en niet altijd alleen nemen. Dat is zijn filosofie. Wij, Anderlecht, zijn dikwijls de sterkste, maar iedereen moet kunnen leven.’

Van Holsbeeck geeft het voorbeeld van het tv-contract dat muurvast zat, toen Luciano D’Onofrio nog de sterke man was van Standard. De profliga stond op springen, er leek geen oplossing meer mogelijk. ‘Toen is Roger er toch nog in geslaagd de angel uit dat dossier te halen en Standard opnieuw te betrekken bij een oplossing.’

Van Holsbeeck besluit: ‘Roger is een wijs man. Men kan voor of tegen Anderlecht zijn, maar er zijn weinig mensen die kunnen zeggen dat Roger Vanden Stock hen een loer heeft gedraaid. Als Roger Vanden Stock zegt: ‘we hebben een deal’, dan is dat woord evenveel waard als een contract.’

De woordvoerder

Op het schitterende oefencomplex van Neerpede – nog een verwezenlijking van de voorzitter – moet woordvoerder en directeur communicatie David Steegen niet lang nadenken hoe zijn voorzitter te omschrijven: ‘Hij is gewoon een heel goed mens. Ze zijn tegenwoordig dun gezaaid, mensen met waarden, die altijd van het goede in de mens vertrekken.’ Ooit, na een uitzege op Standard, reed het bestuur van Anderlecht terug met een busje. Onderweg nam de voorzitter het woord. ‘Bel allemaal uw vrouwen op, we gaan straks samen iets eten.’ Het werd een gezellige en lange avond.

Steegen, die al zeven jaar met Roger Vanden Stock werkt, bevestigt Jacobs’ woorden: ‘De grootste misvatting over de president is dat hij niets van voetbal kent. Dat klopt niet. Het is een absolute voetbalman. Misschien wel de laatste voorzitter in eerste klasse die iets van voetbal kent in België. De voorzitter beseft nog dat in een voetbalclub het voetbal centraal staat. Dat, als je met 1-0 verliest, je de beste marketingstrategie en de beste fanbase mag hebben, maar dat dat geen verschil maakt op dat moment, omdat voetbal de corebusiness blijft.

‘Het draait bij hem om de liefde voor de bal en voor de club. Als we verliezen, is er niemand die de zaken zo goed kan bevatten als hij. De voorzitter weet wat sport is: soms win je, en soms verlies je. Een paar jaar geleden verliezen we zwaar op Club. Iedereen in zak en as. Tot hij de kleedkamer binnenstapt en zegt: ‘Je moet daar niet mee inzitten. Niet alles is zo slecht als het nu lijkt, zoals niet alles zo goed is als je denkt wanneer het goed gaat.’

Na één jaar dienst kreeg Steegen een compliment voor zijn werk van Roger Vanden Stock. Het werd wel tijd dat de club stappen zette op digitaal vlak, merkte de woordvoerder op. Hoeveel dat dan zou kosten, vroeg Vanden Stock. Toen hij het bedrag hoorde, antwoordde hij: ‘Ik gebruik dat geld toch liever voor een speler. Ik heb liever een goeie ploeg dan een goeie website.’

Ook Steegen vindt dat Roger Vanden Stock bij discussies altijd aan het algemeen belang denkt. ‘Hij beseft: wat heb ik eraan om de beste te zijn in een makkelijke competitie? Toen wij in maart tegen Olympiacos speelden, waren die al twee weken kampioen. Maar er gaat wel niemand meer naar een Griekse competitiewedstrijd kijken.’

In de nieuwe structuur van Anderlecht neemt de voorzitter stilaan meer afstand. ‘Dat is zijn keuze geweest, om zelf stap voor stap een deel van zijn macht af te staan’, zegt Steegen. ‘Roger staat voor evolutie, niet voor revolutie. Hij is iemand die nooit zal toegeven aan de waan van de dag. Omdat hij een visie heeft.’