Frank Van Laeken

‘Wanneer gaat de voetbalbond racisme eindelijk ernstig nemen?’

Frank Van Laeken Freelance journalist en auteur

Twee incidenten met supporters van Club Brugge zorgden ervoor dat het thema ‘racisme’ in februari eventjes op tafel belandde. De club werd echter vrijgesproken vanwege een… procedurefout. De daders gingen vrijuit, de slachtoffers moeten hun plan maar trekken, zegt Frank Van Laeken. ‘En bij een volgend incident zal het gevolg wellicht vergelijkbaar zijn. “Doe wel en zie niet om!” is een tweede natuur geworden in het voetbal.’

Anderhalf jaar geleden schreven Paul Beloy en ik het boek Vuile zwarte over racisme in het Belgische voetbal, maar ook gelardeerd met talloze (bekende) voorbeelden uit het buitenland. Na tien deprimerende hoofdstukken formuleerden we in hoofdstuk elf een elftal – hoe kan het anders in een ‘voetbal’boek? – voorzichtige en soms minder voorzichtige voorstellen om het probleem aan te pakken. Voorstellen die, behalve de inspanning en de goede wil, weinig kosten.

Leg bij elk racistisch incident consequent de wedstrijd stil. Stap van het veld als je diep beledigd bent of stap als medespeler solidair mee richting kleedkamer. Laat trainers hun verantwoordelijkheid opnemen en onmiddellijk reageren na elke foute uitspraak. Betrek de Twaalfde Man bij de wedstrijd, laat supporters symbolisch mee oplopen. Installeer een meldpunt op de voetbalbond. ‘No to racism!’-campagnes hebben alleen zin als ze gekoppeld worden aan daadwerkelijk optreden tegen racisme. Investeer in community werking, binnen en buiten de club. Grijp als overheid in en sanctioneer clubs die niet optreden tegen racisme. Geef ouders een opleiding hoe ze zich moeten gedragen langs de lijn. Stel competitief voetbal uit tot na de tiende verjaardag van een kind. Breng het jeugdvoetbal samen onder één koepel.

Wanneer gaat de voetbalbond racisme eindelijk ernstig nemen?

Ze zijn dode letter gebleven, op dat laatste na, maar die besprekingen liepen al toen we het boek schreven. Maar iets als een simpel meldpunt, waar slachtoffers na de wedstrijd terecht kunnen? Geen interesse bij de voetbalbond. Te ingewikkeld, allicht. Of: wat men niet kent, bestaat niet. Dus is er geen racisme. Makkelijk zat.

Wedstrijden stilleggen? Gebeurt nauwelijks of niet. The show must go on. Niets ergerlijker voor een toeschouwer dan een match die om de haverklap wordt onderbroken, terwijl ons punt als auteurs net was dat dit is wat we nodig hebben: irritatie, tot iedereen doorheeft dat wat net gebeurd is, niet kan. Nergens. Nooit. Het kan heus geen kwaad om ‘de mensen’ daar geregeld met de neus op te drukken.

Doe wel en zie niet om!

Iets als een simpel meldpunt, waar slachtoffers na de wedstrijd terecht kunnen: geen interesse bij de voetbalbond. Te ingewikkeld, allicht. Of: wat men niet kent, bestaat niet

Dat net Club Brugge twee keer negatief in het nieuws kwam, is een jammerlijke bijzaak, want Club is een van de weinige clubs in dit land die ernstig bezig is met community-werking en de sociale aspecten van het voetbal. Slachtoffers met dienst waren Paul-José Mpoku (Standard) en Francis N’Ganga (Charleroi), maar ongetwijfeld zijn er ook andere: spelers die niet reageerden op een kreet of die het niet goed hebben gehoord en dan maar verder speelden.

Er zijn gekleurde voetballers die zeggen: ‘Dat gaat het ene oor in en het andere uit!’ Kan zijn, en op zich is die mentale weerbaarheid knap, maar zo banaliseer je zelf het probleem. Alleen al uit solidariteit met collega’s die wél afzien van de beledigingen, zouden ze móeten reageren. Stoppen met voetballen. Opstappen.

Ik weet het: dat mag niet, daarvoor word je uitgesloten en geschorst, maar als álle voetballers dat consequent beginnen te doen, kunnen de voetbalbond en de Pro League niet anders dan optreden tegen de échte overtreders, de racisten in het publiek én de club die dat soort verbale hooligans toelaat in het stadion.

Tegenover de twee incidenten in Brugge, die dan toch iets meer aandacht kregen dan een randstukje op de laatste pagina van het sportkatern, staan de wekelijkse beledigingen die niet-blanke spelers in het amateurvoetbal en bij de jeugd te horen krijgen. Anonieme daders die anonieme slachtoffers de vreselijkste dingen toeroepen en er nog mee wegkomen ook.

Het kan, omdat de voetbalbond weigert racisme ernstig te nemen, terwijl een medewerkster van diezelfde bond ons voor het boek toevertrouwde dat scheidsrechters liever niet te veel administratie doen (versta: ze noteren alleen feiten die zich binnen de groene rechthoek afspelen) en dat stewards evenmin verslagjes opstellen van racistische incidenten (versta: ze willen geen ambras met hun eigen achterban).

Het is een vicieuze cirkel. Iemand moet die ooit doorbreken. Met ‘Doe wel en zie niet om!’ komen we nergens.

Oe! Oe! Oe!

Tegenover de twee incidenten in Brugge die iets meer aandacht kregen, staan de wekelijkse beledigingen die niet-blanke spelers in het amateurvoetbal en bij de jeugd te horen krijgen

No to racism! U kent die spot wel, die zenders verplicht moeten uitzenden tijdens de rust van een Europese wedstrijd. Messi, Ronaldo, Kompany, de fine fleur van het huidige topvoetbal roept daartoe op, spelers die wereldwijd worden bewonderd. En vervolgens gebruikt een stelletje onverlaten junglegeluiden om voetballers van de tegenstander te intimideren.

Die spot is prima, kost heel veel geld om te produceren, maar als het daarbij blijft, is dat weggegooid geld. Zo’n spot heeft alleen zin als die deel uitmaakt van een totaalaanpak. Die spot is een vorm van preventie, maar: geen preventie zonder repressie. Die twee horen nu eenmaal samen.

Eind februari kreeg Rode Duivel en Borussia Dortmundspeler Michy Batshuayi in de terugwedstrijd van de 1/16de finales van de Europa League een deel van de fans van Atalanta Bergamo over zich heen. Apengeluiden, hoorde hij. Na de wedstrijd tweette hij: ‘2018 en nog altijd racistische apengeluiden op de tribune… echt?!’

De UEFA bekeek en beluisterde de incidenten en kwam tot het – niet echt verrassende – besluit dat er onvoldoende reden was om het onderzoek voort te zetten. Batshuayi, hij weer, zeer actief op Twitter, reageerde: ‘Ach, het zijn maar apengeluiden, dus wie ligt daar nu wakker van?’

Dortmund en Atalanta kregen wel boetes voor het afsteken van vuurwerk. Begrijp: letterlijk vuurwerk is zichtbaar en wordt afgestraft, verbaal vuurwerk wordt straal genegeerd.

De FIFA is in hetzelfde bedje ziek. In september 2016 doekte de Wereldvoetbalbond een taskforce op die racisme moest onderzoeken, omdat het probleem, volgens de FIFA, van de baan is. Er is, kortom, geen racisme meer in de internationale voetbalwereld. Hoera. Mooi nieuws aan de vooravond van een WK dat zal plaatsvinden in een land waar racistische kreten schering en inslag zijn, en waar supporters van Zenit St. Petersburg – toen nog mét Axel Witsel – ooit een manifest opstelden om zwarte spelers te weren uit hun club.

Twee jaar geleden volgde ik Italië-België in een Ierse pub in Padova. Bij de wissel Lukaku-Origi begon een vol terras bij een close-up van Romelu Lukaku ‘Oe! Oe! Oei’ te brullen. Collectief. Toen Divock Origi close in beeld kwam, krek hetzelfde: ‘Oe! Oe! Oe!’ Pavlov is sterk aanwezig in het voetbal. En ongetwijfeld, op datzelfde moment, op vele honderden Italiaanse terrassen. Zijn dat allemaal racisten? Wellicht niet. Was dat een racistische kreet? Zeer zeker wel. Is dat toelaatbaar? No way!

Zolang we ‘het’ blijven ontkennen, zullen er daders zijn die zich onaantastbaar wanen en slachtoffers die diep gekwetst in een hoekje kruipen

Zolang we ‘het’ blijven ontkennen, zullen er daders zijn die zich onaantastbaar wanen en slachtoffers die diep gekwetst in een hoekje kruipen. En misschien – heel misschien! – is het probleem minder erg dan pakweg dertig jaar geleden, zoals sommigen opwerpen, maar het is er wél. En het moet weg.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content