Voor veel Duitsers is Michael Schumacher een idool. Maar hoe was hij echt? En hoe gaat het nu met hem, zevenenhalf jaar na zijn ongeval? Een nieuwe Netflixdocumentaire probeert daar achter te komen.
De Franse Alpen vanuit helikopterperspectief. Metershoge sneeuw, een blauwe hemel, bergwanden, skiërs. Een sprookjesachtig winterlandschap. Violen op de achtergrond.
Na een paar seconden hoor je stemmen. Fragmenten uit nieuwsberichten in het Frans en het Duits.’ Michael Schumacher is na zijn ernstig ski-ongeval nog altijd in levensgevaar.’
Zo begint het heikele deel van de documentaire Schumacher, die sinds 15 november op Netflix te zien is. 112 minuten over het leven en de carrière van een van de grootste Duitse sportpersoonlijkheden uit de geschiedenis, zevenvoudig wereldkampioen formule 1 Michael Schumacher.
Heikel, omdat de filmmakers een antwoord moesten vinden op de vraag: hoe maak je een documentaire over iemand die twee decennia lang overal te zien was, in het journaal, op de radio, in kranten, in reclamespots en het liefst van al in de racewagen en die sinds 29 december 2013 en zijn ski-ongeval in Méribel nooit meer gezien of gehoord werd? Iemand die door zijn familie, vrienden en management compleet afgeschermd wordt en op een landgoed aan de Genfer See woont. Geen camerabeelden, geen foto’s, geen medisch bulletin. Niets.
In de plaats daarvan: de glijdende schaduw van een berggondel. En strijkmuziek. Schumachers echtgenote Corinna (52) verschijnt in beeld. Zij is de kroongetuige van deze documentaire. Na 100 minuten zegt ze: ‘In Méribel zei hij nog tegen mij, kort voordien: ‘De sneeuw is niet optimaal. We kunnen ook naar Dubai vliegen en dan gaan we daar springen.”
Springen, inderdaad: valschermspringen was Michael Schumachers grote passie aan het einde van zijn loopbaan in de autosport. De tranen stromen Corinna over het gezicht. ‘Ik heb Onze Lieve Heer nooit een verwijt gemaakt om wat er gebeurd is. Het was gewoon brute pech. Meer pech kun je in een leven niet hebben.’
Corinna Schumacher heeft deze film gewild. Het is een geschenk voor haar echtgenoot. En voor de kinderen. Een waarachtig werkstuk, geen kritiekloze heldenverering.
Toen Schumacher nog racete waren er al aanvragen voor documentaires. Maar de familie was het er altijd over eens, zo zegt Schumachers manager Sabine Kehm, dat men zo’n intieme inkijk in het leven van Michael Schumacher pas wilde toelaten na zijn vijftigste verjaardag.
Zijn echtgenote had geëist dat ze het laatste woord zou hebben bij de weergave van de interviews met haar, met dochter Gina-Maria (24) en zoon Mick (22). ‘Maar ze heeft niks laten wegknippen’, zegt producent Benjamin Seikel. ‘Ook niet haar tranen, die ze authentiek vond. ‘Zo ben ik’, zei ze.’
Onder die voorwaarden kon een film ontstaan die een tip van de sluier licht van een tot nu strikt bewaard geheim: de manier waarop Michael, Corinna, Gina-Maria en Mick samenleven. En die het levenswerk van een uitzonderlijk sportman eer aandoet, iets wat voor zijn miljoenen fans eigenlijk rijkelijk laat komt. Toen de familie de film voor de eerste keer zag, zeiden Gina-Maria en Mick meermaals: ‘Dat heb ik helemaal nooit geweten.’
Hoe kan het ook? Michael Schumachers debuut in de formule 1 is ondertussen dertig jaar geleden. En zijn parcours door de GP-business was een onwaarschijnlijke opgang. Wanneer er vandaag over Schumacher gesproken wordt – en niettegenstaande het feit dat Lewis Hamilton evenveel wereldtitels behaald heeft – gaat het meestal om een man voor wie winnen een gewoonte geworden was. In werkelijkheid hing zijn carrière meermaals aan een zijden draadje.
Toen hij tien jaar was, bekende zijn vader hem dat hij geen geld had om hem nog te laten karten. In 1999, Schumachers vierde jaar bij Ferrari, overwoog de teamleiding om de Duitser door een andere rijder te vervangen, opdat de rode brigade na twee decennia eindelijk weer de wereldtitel zou veroveren.
De film laat een nieuwe generatie met het verhaal van Michael Schumacher kennismaken. Tegelijk neemt het al degenen die in de jaren 90 met Schumi-petjes op het hoofd aan de Nürburgring kampeerden, mee op een trip down memory lane.
Talent en wilskracht
Ik ontmoette Michael Schumacher voor het eerst in 1990, bij de presentatie van de juniorenteams van Mercedes. De autoconstructeur had besloten om na vele jaren afwezigheid in de motorsport weer een renstal uit te bouwen. Omdat ze op de aankomende generatie wilden mikken, kozen ze drie talenten die ze een uitgebreide scholing gaven. Een van die drie was Michael Schumacher. De managers van Mercedes prezen zijn ‘enorme leergierigheid’.
In zijn tweede juniorenjaar merkte Schumacher dat zijn aanpassing aan de verwachtingen van een industrieel concern, zo noemde hij het, van hem een ander mens gemaakt had: ‘Een deel van mijn oude persoonlijkheid heb ik achter mij gelaten.’ Voor een reclamespot had een styliste zijn haren met gel in model gelegd en doen glanzen. Hij vond die look best oké, maar besefte tegelijk dat hij in zijn toekomstige carrière meer zou nodig hebben dan een goede voet op het gaspedaal.
Het kartende jongetje groeide uit tot een ambassadeur van Daimler-Benz. De prille aanzet kwam van zijn vader. Rolf Schumacher had zijn zoontje al toen die vier jaar was een gokart met Mopedmotor cadeau gedaan. Voortaan bestond er voor de kleine Michael geen belangrijker speelgoed. Later, in de jeugdwedstrijden, was hij bijna altijd de jongste en vaak de beste. Rolf ging op de baan van Kerpen-Manheim karts verhuren en zo werden Michael en zijn jongere broer Ralf min of meer testrijders. Ook in de regen oefenden ze en zo leerden ze wat mensen uit het vak ‘car control’ noemen. Controle over het voertuig.
Legendarisch is de anekdote dat Michael na een race banden die zijn concurrenten bij het afval gegooid hadden, er weer uithaalde en op zijn eigen kart monteerde. Voor nieuwe onderdelen had de familie Schumacher geen geld.
Terwijl andere ouders voor hun kroost telkens nieuw en beter materiaal kochten, had Schumacher alleen zijn talent en wilskracht.
Dat verandert wanneer F3-teambaas Willi Weber de jonge rijder in 1988 opmerkt. Met pretlichtjes in de ogen herinnert vader Rolf Schumacher zich hoe Weber zijn zoon een cockpit in de formule 3 aanbood: ‘Meneer Weber zei tegen ons: ‘Kom vanavond bij mij langs. Hij krijgt een contract voor vijf jaar en een salaris van 2000 Duitse mark per maand ( ongeveer 1000 euro, nvdr).’ Dat was te gek natuurlijk!’
In 1989 verzamelde Michael Schumacher voor het team van Weber zoveel overwinningen dat hij vicewereldkampioen in de formule 3 werd en door Mercedes werd opgepikt. En terwijl Weber voortaan gedurende twee decennia Schumachers manager mocht zijn, kreeg de fabrieksrijder van Mercedes van renstal Jordan een eerste kans in de formule 1.
Schumacher greep die kans met beide handen. Met de wagen van Jordan reed hij in de kwalificaties van Spa-Francorchamps de achtste tijd. De F1-wereld stond paf, twee dagen later kreeg bij van Benetton een contract tot het einde van het jaar. Ditmaal had hij geen geld nodig van Mercedes, alleen zijn vrijgave.
Geen zwakte tonen
Het is een van die bijzondere eigenschappen van Schumacher dat hij op de weg naar de top altijd presteerde. Omdat hij niet alleen enorm getalenteerd was, maar ook ernstig en hard voor zichzelf én zijn concurrenten. Ross Brawn, zijn teamchef bij Benetton en later Ferrari, zegt in de film: ‘Met 150 mijl per uur een bocht in gaan en weten dat je het talent hebt om er ook heelhuids uit te komen, dat is een bijzondere gave. Het speciale aan Michael is dat hij die aangeboren gave niet vergooid heeft. Hij heeft er alles aan gedaan om ze te gebruiken.’
Wanneer Benetton van een Fordmotor overstapt op Renault, boekt Schumacher een cursus Frans. Met Engels red je je wel in de formule 1, maar hij wilde ook begrijpen wat de mecaniciens elkaar vertelden. Wanneer andere rijders al in hun vijfsterrenhotel lagen, nam de Duitser nog Excelsheets door met de technici – iets waar zijn echtgenote Corinna begripvol mee omging: ‘We hebben ’s avonds nooit op restaurant gegeten, hij zat altijd wel in een vergadering.’
In zijn Benettonwagen liet Schumacher een tachometer inbouwen, wat zijn concurrenten niet nodig achtten. Op training probeerde hij dan meerdere rijlijnen uit en kon hij op de tachometer vergelijken welke de snelste was. Later, bij Ferrari, drong hij erop aan dat de eigen testrenbaan in Fiorano met een grote bocht werd uitgebreid.
Zelfbewustzijn, nauwgezetheid, overgave – het leek bij Schumacher allemaal groter dan bij zijn rivalen. Niets wilde hij aan het toeval overlaten. Tegelijk stond hij zichzelf geen enkel teken van zwakte toe, zoals zijn persmedewerkster Sabine Kehm vertelt: ‘Het was voor Michael heel belangrijk dat niemand in het team het merkte wanneer hij het lastig had of op de tanden moest bijten. Of wellicht ook al eens onzeker was. Daar was hij erg goed in. Naar buiten uit leek hij altijd energiek en dynamisch.’
Waarschijnlijk was Schumachers grootste zwakte als racer dat hij geen zwakte wilde tonen. Dus ook geen fout kon toegeven – of toch niet zo snel. Dat kostte hem veel sympathie onder zijn collega’s en zorgde zelfs bij zijn fans voor onbegrip.
Schumacher zag in racen een man-tegen-mangevecht, net als boksen. Voor de meeste andere rijders was het gewoon een sport, voor Schumacher was het zijn leven. David Coulthard, dertienvoudig GP-winnaar, zegt in de film dat hij twee Michaels gekend heeft: ‘De racer die compromisloos, snel en streberig was, een harde jongen. En dan de privépersoon, de familieman, met wie ik veel avonden heb doorgebracht, Bacardi-Cola’s dronk en sigaren rookte.’
Drie jaar na elkaar duelleerde Schumacher met de Fin Mika Häkkinen. In 1998 en 1999 werd de rijder van McLaren-Mercedes wereldkampioen, pas in 2000 kreeg de Duitser zijn revanche en behaalde hij zijn eerste van vijf titels voor Ferrari. Häkkinen herinnert zich een voorval waarbij hij Schumacher wilde inhalen, maar die week uit en sneed hem de pas af. Na de race nam hij Schumacher even apart en zei hem: ‘Wanneer ik zoveel sneller ben, mag je mij bij 300 kilometer per uur echt niet afblokken.’ Schumacher haalde de schouders op en antwoordde: ‘Mika, that’s racing. ‘
Twee keer werd het WK door een aanrijding in de laatste race beslecht. In 1994 ramde Schumacher zijn rechtstreekse concurrent Damon Hill, waarbij hij van de baan ging. Ook voor Hill was de GP ten einde. Schumacher werd wereldkampioen met één punt voorsprong. In 1997 botste hij met Jacques Villeneuve en hij geloofde, zoals Ross Brawn vertelt, dat hij niks verkeerd gedaan had: ‘Hij was ervan overtuigd dat Villeneuve hem aangereden had. Dan toonden we hem de tv-beelden en moest hij toegeven dat het andersom was. Zoiets had hij twee, drie keer voor in zijn carrière: dat hij in zijn zegedrift net iets te ver ging.’
Schumacher verloor niet alleen dat WK, de officials namen hem wegens die duidelijke overtreding van de regels ook de titel van vicekampioen af. Schumacher was boos op de officials, boos op de media, boos op iedereen die zich van hem afkeerde. Of hij ook boos was op zichzelf, liet hij niet blijken.
De Australiër Mark Webber, die negen GP-zeges behaalde voor Red Bull, zegt in de film dat Schumacher zich van zijn collega’s afsloot: ‘Je zag Michael vaak alleen, niemand was close met hem.’
Indringend beeld
Al ruim zeven jaar houdt de familie Schumacher een radiostilte over zijn gezondheidstoestand. Privé blijft privé, zowel voor het ongeval als erna, herhaalt Corinna.
Ook voor de docu was Michael Schumacher dus niet beschikbaar. ‘Na de eerste gesprekken met de familie hebben we zelf onze grenzen gesteld en wisten we wat we wilden en wat niet’, zegt regisseur Vanessa Nöcker. Toch is de filmploeg erin geslaagd om een indringend beeld te geven van hoe de familie met elkaar leeft. En nog altijd hoopt. Corinna: ‘Het is duidelijk dat ik Michael elke dag mis, en ik niet alleen. Maar Michael is er nog! Anders, maar hij is er nog en dat geeft ons allemaal kracht. Vind ik.’
Zoon Mick rijdt sinds dit jaar ook formule 1. Hij heeft het ongeval meegemaakt en zegt: ‘De ervaringen die anderen met hun ouders delen, heb ik niet. Dat vind ik soms wat oneerlijk.’ Mick zou graag met zijn vader, ‘zijn held’, over het racen praten, maar dat kan niet. Gewoon eens met hem spreken, daar denkt hij dagelijks aan: ‘Ik zou er alles voor opgeven om dat te kunnen.’
Uiteindelijk wordt duidelijk dat hun gezamenlijke weg nog niet ten einde is. Corinna: ‘We wonen samen, we volgen therapie, we doen er alles aan opdat het met Michael beter gaat. En goed gaat. En zodat hij ook onze verbondenheid kan merken. Michael heeft ons altijd beschermd, nu beschermen wij hem.’
