Komende zomer gaat Bayern München terug in de tijd: de 66-jarige Jupp Heynckes neemt er de teugels in handen. Hij is een van de succesvolste oefenmeesters van Duitsland, maar wordt tegelijkertijd gehekeld om zijn ouderwetse voetbalopvattingen. En hij was eigenlijk in 2007 al met pensioen.

Het was een kolderiek gezicht de voorbije maanden op het ereterras in de Allianz Arena. Bestuursvoorzitter Karl-Heinz Rummenigge en preses Uli Hoeness zuchtend, steunend en vooral in overleg. Foeterend over de povere verrichtingen van de hoofdmacht van Bayern, maar vooral – niet zelden met de hand voor de mond – debatterend over de positie van trainer Louis van Gaal. Werken met de Nederlander betekent bijna alle macht uit handen geven. En dat, het nauwelijks hebben van inspraak op technisch vlak, was iets wat de twee Bayerniconen niet bepaald zinde. Vorig seizoen had de Bayernleiding weinig reden tot klagen doordat der Rekordmeister soeverein kampioen werd, de DFB-Pokal won en de finale van de Champions League speelde. Maar het was wachten tot het concessieloze karakter zich tegen Alleinherrscher Van Gaal ging keren.

Al ruim voor het ontslag van Van Gaal was al bekendgemaakt dat hij na dit seizoen zou plaatsmaken voor Jupp Heynckes. Daarmee komt de huidige coach van Bayer Leverkusen voor de derde keer aan het roer te staan van Bayern. De bejaarde coach beschikt in tegenstelling tot zijn voorganger wél over het zogeheten Bayern-DNA. Voormalig trainer Ottmar Hitzfeld legde recent uit wat dat betekent: “Coach zijn van Bayern is vrij eenvoudig. Je moet winnen en successen boeken. Én je moet luisteren naar de Bayern-Bossen. Dat heeft met respect en eerbied te maken. Hoeness, Rummenigge en Franz Beckenbauer zijn als speler wereld- en Europees kampioen geworden, hebben Bayern als club en onderneming groot gemaakt. Terecht dat zij worden geïnformeerd en betrokken, óók bij technische besluiten.”

In een tijd dat de Bundesliga trots is op jonge succestrainers als Jürgen Klopp (Borussia Dortmund) en Thomas Tuchel (FSV Mainz 05), vertrouwt der Rekordmeister vanaf deze zomer dus op een 66-jarige grijsaard. Het is bekend dat Heynckes al jaren een innige vriendschap onderhoudt met Hoeness; niet onbelangrijk. Ietwat pathetisch laat de Bayernvoorzitter bij herhaling optekenen dat het ontslaan van zijn boezemvriend in oktober 1991 zijn grootste fout is geweest.

In Duitsland staat Heynckes bekend als Disziplin-Fanatiker. In het verleden botste hij geregeld met spelers, superieuren en andere trainers. Maar iedereen kan ervan op aan dat de coach de Bayernleiding de komende twee seizoenen ruim voldoende zal betrekken bij zijn werk. Die heeft straks weer de inspraak die ze onder Van Gaal zo miste. “Als hij een goede vriend van Hoeness is, heeft Heynckes zeker een streepje voor op mij”, liet de Nederlander zich onlangs cynisch ontvallen.

Linkerspits

“En toch geloof ik dat Heynckes bij Bayern opnieuw zal presteren. Uli Hoeness is toch niet gek? Die gaat zichzelf en Bayern toch niet in de vingers snijden door Heynckes alleen vanwege die vriendschap aan te stellen?” De woorden zijn van Eddy Achterberg, die in het seizoen 2003/04 bij Schalke 04 als assistent van Heynckes fungeerde. “Ik keek best tegen hem op, tegen zijn ervaring en cv als speler en trainer. Real Madrid, Bayern München, Benfica; hij had niet bij de minste clubs gewerkt. Heynckes benaderde de spelers anders dan ik gewend was. Hij sprak veel met de jongens en verhaalde geregeld over zijn tijd bij Real Madrid. Daar praatte hij graag over. Door de ene speler werd dat beter opgepikt dan de andere. Ik bedoel: niet iedereen was er gevoelig voor dat hij steeds maar herhaalde dat hij in 1998 de Champions League had gewonnen …”

Als rappe linkerspits was Heynckes bij het in de jaren zestig en zeventig florerende Borussia Mönchengladbach van vitale waarde. Met 220 doelpunten in de Bundesliga bezet hij nog altijd de derde plaats op de topscorerslijst aller tijden, maar destijds ging alle aandacht uit naar Gerd Müller (365 goals) en in iets mindere mate Klaus Fischer (268). Ook als international speelde Heynckes doorgaans tweede viool, waardoor zijn inbreng tijdens het gewonnen EK 1972 en WK 1974 bescheiden was.

Eigenlijk is het een wonder dat hij nog altijd actief is als hoofdtrainer, laat staan van de grootste club van Duitsland. Heynckes, de man met het karakteristieke rode hoofd zodra de emoties oplopen, werkte bij de mooiste clubs, in binnen- én buitenland. “Werken in Spanje en Portugal heeft mijn leven verrijkt”, aldus Heynckes over zijn dienstverbanden met Athletic de Bilbao, Tenerife, Real Madrid en Benfica. “Ik spreek de taal en de mentaliteit spreekt me zeer aan. Destijds geloofde ik niet dat ik in Duitsland nog een uitdaging zou vinden.”

Ruim twee jaar had Heynckes werkloos thuis gezeten toen hij zich toch liet overhalen. In april 2009 verving hij Jürgen Klinsmann bij Bayern München voor de laatste vijf competitieduels. Met vier zeges en een gelijkspel hield het team de vitale tweede plaats voor een Champions Leagueticket in de Bundesliga vast. “Ik hoefde niet meer zo nodig. Alleen voor Bayern, de club die mij een internationaal podium gaf, wilde ik op mijn oude dag een uitzondering maken. Maar tijdens die interim-periode is het vuur weer gaan branden.”

Dat verklaarde Heynckes’ keuze voor Bayer Leverkusen. “Het plezier was terug. Als trainer ben ik opener geworden en voel ik me vrijer. Ik communiceer ook directer.” De afgelopen twee seizoenen bij Bayer Leverkusen was de buitenwacht vaak lovend over het spel. Heynckes zette een goede organisatie neer. De jonge selectie kon zich vinden in de werkwijze van de geroutineerde coach. “Over mijn plannen met Bayern wil ik uit respect voor Leverkusen en mijn collega Louis van Gaal nog niets kwijt. Maar ik kan wel zeggen dat we met Bayern weer succesvol zullen zijn.”

Real Madrid

“Ik had gehoopt veel van hem te leren”, vertelde JosLuhukay begin 2007 in Voetbal International. Enkele weken vóór het vertrek van Heynckes bij Borussia Mönchengladbach, waar hij onder meer doodsbedreigingen kreeg, was de Nederlandse Limburger aangesteld als assistent-trainer. Door de ontwikkelingen werd Luhukay sneller dan gepland gepromoveerd tot eindverantwoordelijke. “Qua opvatting lagen Heynckes en ik dicht bij elkaar. Dat het niet tot een samenwerking is gekomen, kwam doordat hij in levensbedreigende situaties terechtkwam. Heynckes moest op een gegeven moment zelfs met bodyguards de straat op. Waanzinnig. Met zo veel stress zouden de meeste mensen agressief of scherp reageren. Heynckes niet, hij bleef altijd rustig en zeer overtuigend.”

Die ervaring en zijn korte maar heftige avontuur bij Real Madrid – een week na het winnen van de Champions League stond hij op straat – hebben hem leren relativeren. “In Madrid gaat dat vrij makkelijk. Kijk naar Fabio Capello, Jorge Valdano, mijn opvolger Guus Hiddink was slechts een half jaar werkzaam”, vertelt Heynckes. Zijn aanstelling bij Real Madrid voor het seizoen 1997/98 omschrijft hij juist als zijn grootste triomf als trainer. Maar naast de politieke spelletjes op hoger niveau was er ook vanuit de spelersgroep wel degelijk kritiek. Als speler maakte Clarence Seedorf dat seizoen de Duitser van dichtbij mee. Heynckes’ invloed was volgens de huidige middenvelder van AC Milan zó klein, dat de kern van de spelersgroep bijeenkomsten belegde op een van de hotelkamers. Zo beschreef Seedorf in zijn in 2003 verschenen biografie. Fernando Hierro, Manuel Sanchis, Raúl, Fernando Redondo, Predrag Mijatovic, Christian Panucci, Roberto Carlos, Davor Suker en Seedorf zelf vormden de vaste groep, die bij open gesprekken de toon zette en in feite de speelwijze bepaalde. Heynckes wist nergens van. “Een groep moet nooit honderd procent afhankelijk zijn van een trainer”, aldus de 87-voudige international. “Maar Heynckes is het eigenlijk nooit gelukt een bepaalde stempel te drukken. Waarschijnlijk was hij té aardig. Bij een moeilijke club als Real red je het dan niet.”

Wat daarop volgde, waren over het algemeen kortstondige dienstverbanden. Bijna overal – Benfica, Schalke 04 en Borussia Mönchengladbach – was er kritiek op zijn trainingsmethoden, die sterk zouden zijn verouderd: vooral gericht op fysieke arbeid en weinig aandacht voor tactische zaken.

Media in Duitsland stellen nu dat Hoeness zijn vriend Heynckes vooral naar voren heeft geschoven om zijn eigen machtspositie binnen Bayern te verstevigen. Sinds Hoeness zijn functie van technisch directeur verruilde voor die van clubvoorzitter, was hij relatief weinig op de voorgrond. Door de trainerswissel krijgt hij weer enkele competenties zelf in handen. Rummenigge spreekt in elk geval over de geknipte man. “Heynckes weet hoe het bij Bayern werkt”, legt hij uit. En Heynckes: “Ik ga niet roepen dat ik weer thuiskom, maar ik durf wel te zeggen dat ik weet hoe Bayern in elkaar zit. Druk? Ach, op mijn leeftijd laat me dat koud.”

DOOR VINCENT OKKER – BEELDEN: REPORTERS

Uli Hoeness laat bij herhaling optekenen dat het ontslaan van zijn boezemvriend in oktober 1991 zijn grootste fout is geweest.