Willem van Hanegem werd er helemaal gek van. Voor de Kromme (dat slaat helaas ook op zijn redeneringen !) was er één hoofdschuldige voor de lichte ontsporing van Portugal-Nederland : die irritante dikzak met zijn hyperkinetisch geprovoceer langs de lijn. Felipe Scolari dus. Na de aanslag van Boulahrouz had hij staan schelden naar Van Basten, hij vermoedde een bounty hunt door de Hollanders op Christiano Ronaldo. Scolari herkent zoiets, als ervaringsdeskundige.
Generaal Filipao beroert, en echt niet alleen zijn spelers. Na de eerste kennismaking, in Kobe vier jaar geleden, is hij blijven intrigeren. Scolari leek wel een guitige opa, met z’n samengeknepen ogen en minzame glimlach onder z’n grijze snorretje. Tot de persconferentie begon : een totaalspektakel, roepen en tieren, zwaaien met de vuisten, grapje tussendoor en een emotionele oproep aan het eind, een bede om steun van het volk voor de Seleçao. Standaardprocedure. De tolk moest na afloop worden gereanimeerd.
Als het over voetbal gaat, bewijst enkel zijn paspoort dat hij echt wel Braziliaan is. Scolari is van Passo Fundo, een plaatsje diep in het stof van Rio Grande do Sul, een typische gaucho cowboy. Een stuk vlees op de barbecue, een goeie mop en chimarrao (kruidenthee) om kalm (? !) te blijven. In het zuiden wordt gewerkt, geen samba. Zelf had hij al geen dribbel in de heupen, ‘Houten Benen’ was z’n bijnaam op school. Jogo Bonito is voor mij iets van de jaren vijftig, zei Scolari, iets utopisch. Bondscoach van Brazilië, dus. Frontale botsing met de fijne traditie van futebol-arte.
Niet erg, Scolari houdt van een conflict. En plooit niet. Volgens de overlevering kwamen in Rio honderdduizend mensen op straat toen bleek dat hij Romario niet meenam naar het WK. Ondanks lobbywerk van de president en een publieke, in tranen gedrenkte verontschuldiging van de speler. Vergeefs. Een jaar eerder was Scolari bondscoach geworden, de vierde in een jaar, want het ondenkbare was in de maak : de uitschakeling van Brazilië. Zijn debuut was een nachtmerrie : verlies tegen Uruguay. De Seleçao was verdeeld, Romario de aanstoker, hij keerde nooit terug. Hoongelach was er ook voor de selectie van Ronaldo, amper hersteld van twee knieoperaties. Scolari werd wereldkampioen, Ronaldo topschutter. Tussendoor had ie O Rei beledigd : “Pelé kent niets van voetbal.” Daar maak je in Brazilië weinig vrienden mee.
In Portugal brak voor het EK ei zo na een volksopstand uit omdat hij de mateloos populaire (en fel overroepen) doelman Vitor Baia negeerde, terwijl zo ongeveer iedereen met handschoenen aan zijn kans kreeg. Geen probleem : Scolari trotseerde 180 miljoen Brazilianen, met Portugal coacht hij nu een dorp. In de kwartfinale tegen Engeland, bij 1-0 achter, haalt hij Luis Figo naar de kant. In Lissabon ! Da Luz gelooft zijn ogen niet. Figo verdwijnt, ontdaan, doffe blik. De bom tikt, maar Helder Postiga, de vervanger, scoort en Portugal plaatst zich later vanop de stip. En daar is Figo weer, hij heeft – zo wil de legende – al die tijd gebeden tot het beeld van de Heilige Fatima, als altijd, ook in Duitsland, trouw op post in de Portugese kleedkamer. De aanvoerder is nadien tegen Nederland de beste man op het veld : de meester-tacticus én de meester-psycholoog Scolari.
Een botte, no-nonsense, nietsontziende winnaar, passioneel, hamert op militaire discipline, de vijand moet worden verslagen, geen limieten. Zijn spelers, Brazilianen en Portugezen, dragen hem op handen. Een vaderfiguur, een gewiekste teambuilder. Volgens zijn persadviseur, Acoz Feleger, past de leuze van Che Guevarra hem perfect : ‘Je moet keihard zijn, zonder de tederheid te verliezen.’ Zijn uitschuivers zijn pijnlijk : hij slaat een journalist, beledigt matchofficials en spreekt bewonderend over de gewezen Chileense dictator Pinochet ‘die toch ook veel goeds heeft gedaan’. Toen Scolari in beeld was als opvolger van Eriksson, steigerde de Engelse homobeweging. “Als ik weet dat een van mijn spelers homo is, dan gooi ik hem eruit.” Geen probleem met homo’s hoor, maar niet in zijn ploeg.
Veel vijanden dus, ook in Portugal, maar de resultaten maken hem onaantastbaar. Straks finale in Berlijn ? Obrigado Filipao !
Peter Vandenbempt is VRT-radiojournalist.
PETER VANDENBEMPT
