In 2015 werd Memphis Depay (21) kampioen, topscorer en de duurste speler die PSV ooit verkocht. Maar hij worstelde ook bij Manchester United, Oranje en met zijn imago. Een terugblik over misverstanden en vooroordelen. ‘Geef hem gewoon de ruimte uniek te zijn en alles komt goed.’

Het kampioensfeest van PSV is de laatste uren ingegaan en De Verlenging, de brasserie in het Philips Stadion, heeft veel weg van een dampende nachtclub. Overal dansen en drinken spelers en hun vrouwen met de medewerkers van de club. Samen vieren ze de 22e landstitel in de historie van PSV. Een bijzonder kampioenschap, want de Eindhovenaren moesten er zeven jaar op wachten. Als de dj de volumeknop nog maar eens wat verder opendraait, legt technisch manager Marcel Brands een hand op een schouder van Memphis Depay. ‘Ga je nu nog rappen of hoe zit het?’, vraagt Brands. De topscorer van de Eredivisie kijkt hem met grote ogen aan. ‘Mag dat dan?’, luidt de wedervraag. ‘Nou,’ zegt Brands een half jaar later, ‘daar stond ik dan tussen Memphis en een vriend die hij had meegenomen, te rappen. In dat moment, daar diep in de nacht, school een mooie symboliek.’

Om het te kunnen uitleggen gaat Brands terug in de tijd, toen hij net was aangesteld als technisch manager van PSV en zich in die functie verdiepte in de opleiding en de talenten die er rondliepen. Eentje viel hem meteen op. ‘Een wat rebelse jongen die het zichzelf en anderen niet gemakkelijk maakte, maar ongelooflijk veel talent had: Memphis. Op zijn zestiende maakte ik echt kennis met hem, toen hij zijn eerste contract tekende. Wat mij opviel, was zijn kleding. Memphis zag er netjes uit. Zelf hou ik wel van mode, dus dat zorgde meteen voor een band, in de zin dat ik wel een zwak kreeg voor die jongen. Hij bleek helemaal niet zo lastig, eerder ongeduldig. Hij wilde snel, sneller, snelst. In die periode hadden we Dries Mertens die het uitstekend deed, alleen vond Memphis zichzelf al beter. Toen zijn we wel even op de rem moeten gaan staan. Hij was naast voetbal met van-alles-en-nog-wat bezig, vond het leuk wat te rappen met vrienden die in Rotterdam een hiphopgroepje vormden. Video’s daarvan verschenen ook online. Fred Rutten, destijds de trainer van PSV, heeft hem toen bij zich geroepen en verteld dat die bezigheden tegen hem konden gaan werken. Memphis was zo volwassen dat hij het ook niet meer gedaan heeft. Tot dat kampioensfeest.’

Memphis is uitgelaten. Het kampioenschap voelt als zíjn titel en het fundament daarvoor wordt gelegd in de lente van 2014, nog vóór het WK in Brazilië, waar hij zijn naam vestigt met doelpunten tegen Australië en Chili. De aanvaller praat met Brands over verlenging van zijn contract. Veel concrete interesse is er dan nog niet, al staat Memphis op vrijwel alle scoutinglijstjes van de Europese topclubs. Brands beseft dat de kans op een transfer groot is, maar heeft een belangrijke troef in zijn mouw zitten: eerzucht. ‘We schetsten hem een beeld van een seizoen waarin hij PSV naar de titel zou leiden. Voordeel was dat Georginio Wijnaldum al had verlengd met dezelfde intentie. Zo ontwikkelde zich een missie. Dan konden ze de club verlaten met een prijs, hadden ze echt iets achtergelaten.’

Brands en Memphis komen vóór het WK al tot een akkoord, zodat geïnteresseerde clubs te laat zijn als de aanvaller na de eindronde met een andere status terugkeert in Eindhoven. Brands: ‘Zijn letterlijke woorden na de contractverlenging waren: ‘Ik word kampioen met PSV en topscorer van de Eredivisie.’ Toen dacht ik zelf nog dat het eerste moest lukken, maar dat tweede leek me wat moeilijk voor een buitenspeler. Maar Memphis was er heilig van overtuigd, wilde zelfs een bonus in zijn contract laten opnemen als het hem zou lukken. Die is er nooit gekomen. ‘Dan speel je straks alleen maar voor jezelf’, was mijn argument, met een knipoog. Het mooie is dat Memphis topscorer werd, maar zelf ook wel wist dat dat kon omdat anderen vuile meters voor hem maakten.’

Drie weken later neemt Memphis afscheid van PSV. Einde van een hoofdstuk in een verhaal dat zich laat lezen als een klassiek drama met happy end over een jongen die op twaalfjarige leeftijd Sparta Rotterdam verruilde voor PSV. Die thuis in Moordrecht moest zien te overleven, het contact met zijn echte vader verbrak en van zijn stiefpa al net zo weinig liefde hoefde te verwachten, eerder tirannie en mishandeling. Die daardoor gaandeweg een allergie ontwikkelde voor autoriteit en met hulp van mental coach Joost Leenders zijn woede wist om te zetten in motivatie. ‘Wij zijn als club PSV trots op Memphis,’ zegt algemeen directeur Toon Gerbrands, ‘maar ik vind eigenlijk dat hij het vooral moet zijn op zichzelf.’

NUMMER 7

De grootste transfer in de historie van PSV is, heel gechargeerd gesteld, een van de gemakkelijkste geweest die Marcel Brands heeft afgerond. ‘De bal lag bij Memphis’, vertelt de technisch manager. ‘Ons maakte het niet uit waar hij ging spelen, zolang de prijs maar in orde was.’

De prijs is meer dan dat. PSV heeft het voordeel dat het in de zomer van 2015 al overeenstemming heeft bereikt met Paris Saint-Germain, wanneer Manchester United bereid is 34 miljoen te betalen en bovendien akkoord gaat met bonussen die de transfersom kunnen oprekken tot 43 miljoen. Ook een percentage bij doorverkoop is bespreekbaar. Daarmee is hij duurder dan Ruud van Nistelrooy, die in 2001 voor ruim dertig miljoen dezelfde weg bewandelde.

United presenteert Memphis als de dan biggest summer signing en coach Louis van Gaal is tevreden. Hij spreekt lovende woorden over zijn aanwinst. ‘Een van de grootste talenten van zijn generatie. Je ziet aan zijn hele presentatie dat die jongen bulkt van het zelfvertrouwen. Ik kan hem gebruiken als buitenspeler, maar ook als spits.’ Memphis zelf is al even optimistisch. ‘Ik ben hier om kampioen te worden en dat moet kunnen met deze selectie. Verder is het mijn taak doelpunten te maken. Ik denk ook dat ik in staat ben te scoren in de Premier League.’ Met zijn transfer komt ‘een droom uit’. Want, weet Memphis zeker, ‘ik mag gaan spelen voor de grootste club ter wereld.’

PSV is intussen zó trots op Memphis dat zijn ontwikkeling als voorbeeld moet gaan dienen voor de jeugd. De jonge aanvaller maakte het zichzelf en anderen weliswaar niet altijd even gemakkelijk, maar er school in hem wel een echte professioneel. ‘Je moest hem bijna altijd van het veld halen’, kijkt Brands terug. ‘Behalve zijn talent heeft die eigenschap er juist voor gezorgd dat hij nu is waar hij is. Memphis laat wel zien hoe je voor je sport moet leven. Hij was nog niet eens volwassen of hij kwam zelf met een diëtiste aanzetten, was altijd bezig in het krachthonk. Alles met als doel beter, sterker en fitter te worden. Bij Sporting Lissabon hangen er in de opleiding allerlei portretten van Cristiano Ronaldo als hét voorbeeld van wat nodig is om de absolute top te kunnen halen. Laat Memphis dat voorbeeld dan zijn voor de jeugdspelers van PSV.’

Memphis’ roem snelt hem vooruit in Manchester. Hij is al a sensation voordat hij een bal heeft getrapt en de verwachtingen worden alleen nog maar groter wanneer Manchester United de rugnummers bekendmaakt. Memphis krijgt 7, een heilig getal in de clubhistorie in de traditie van grote helden zoals George Best, Bryan Robson, Eric Cantona en David Beckham. Tegelijk is het óók een shirt dat zwaar weegt, je moet het nummer 7 kúnnen dragen. Mislukkingen zijn er zodoende net zo veel: Michael Owen, Antonio Valencia en recent nog Ángel Di María. Memphis haalt zijn schouders op. ‘Ik ben me natuurlijk bewust van de historie van dit shirt’, zegt hij. ‘De allergrootste Unitedspelers hebben hier met 7 gespeeld. Maar ik loop daar niet voor weg. Ik zie het als een uitdaging.’

ORANJE

Begin oktober traint Oranje op Het Kasteel van Sparta. Daar ligt kunstgras, precies de ondergrond die de ploeg van bondscoach Danny Blind ook treft in Kazachstan, waar het Nederlands elftal gaat spelen voor zijn laatste kans op deelname aan het EK in Frankrijk.

Blind laat zijn spelers elf tegen elf spelen, het is een laatste test voordat de groep aan de acht uur durende vlucht begint richting Astana. De opstelling zit in zijn hoofd, als de sfeer kort voor het einde van de partij omslaat. Memphis speelt zich knap vrij en hoeft de bal maar breed te leggen op Robin van Persie. Het zou de meest logische pass zijn, een zeker doelpunt, alleen kiest de jonge aanvaller een andere oplossing: hij hakt de bal naar de opkomende Jairo Riedewald, die over schiet: weg kans. Van Persie kan het niet geloven. Er ontstaat een discussie op het veld die doorgaat tot tijdens het diner. Volgens ingewijden vraagt Van Persie of Memphis misschien denkt een grote jongen te zijn, waarop de jongeling retourneert met de vraag of grote jongens bij Fenerbahçe spelen… Blind grijpt in. ‘Ben je weer bezig?’, zegt hij tegen Van Persie.

Voor de topscorer aller tijden van Oranje heeft het incident consequenties. Hij zou tegen Kazachstan zijn honderdste interland spelen, maar verliest niet alleen zijn basisplaats. Blind is helemaal klaar met Van Persie. Ook Memphis krijgt een rekening. Net als Van Persie behoort hij een maand later, voor de oefeninterlands tegen Wales en Duitsland, in eerste instantie niet tot de voorselectie. Hij is geblesseerd, maar Blind laat weten sowieso te hebben getwijfeld. Een week later is Memphis toch welkom. ‘Hij past met zijn kwaliteiten in de toekomst van het Nederlandse voetbal, maar het is wel zo dat andere zaken ook een belangrijke rol spelen. In topvoetbal moet je in teamverband kunnen functioneren en dat doet Memphis niet altijd. Ik heb hem verteld dat hoge bomen veel wind vangen en dat als je een hoge boom wilt zijn, je moet beseffen dat je je moet wapenen. Als je goed speelt, mag je anders zijn, maar Depay heeft de laatste tijd niet goed gespeeld.’

Memphis in Oranje is vooralsnog geen gelukkige combinatie, op zijn WK-goals na. In Brazilië manifesteert de aanvaller zich als een belofte. Kees Jansma is erbij als perschef en leert een Memphis kennen die hem in niets doet denken aan de speler die ruzie maakt met Van Persie. ‘De Memphis in Brazilië was voorbeeldig’, vertelt Jansma. ‘We hadden daar drie pijlers die Memphis prima lieten functioneren. A: de focus om samen een goed resultaat te boeken, B: Louis van Gaal en C: Wesley Sneijder, Arjen Robben en Robin van Persie. Dat drietal zat Memphis wel achter de broek, in die zin dat zij het voorbeeld gaven: werken, werken, werken, zwoegen, zwoegen, zwoegen. Zij pakten hem ook aan, hoor. Als Memphis bijvoorbeeld de vrije trap van Cristiano Ronaldo ging oefenen, keken zij toe en riepen dan: ‘Blijven oefenen, Memphis, blijven oefenen!’ Daar kon hij goed tegen. Hoe dat nu gaat bij Oranje, weet ik niet, maar zoals ik het kan inschatten, zie ik vooral een jeugdige voetballer onder hoogspanning.’

OP DE BANK

Memphis’ populariteit is ongekend groot in zijn eerste maanden bij Manchester United. Hij is meteen basisspeler tijdens de ouverture van de Premier League, op 8 augustus thuis tegen Tottenham Hotspur. In de kwalificatiewedstrijden voor de poulefase van de Champions League wervelt hij tegen Club Brugge. Met twee goals en één assist op Old Trafford maakt hij de terugwedstrijd haast overbodig. Van Gaal is lyrisch: ‘Ik zou Memphis wel willen kussen.’ Anderhalve maand later maakt hij zijn eerste goal in de Engelse competitie. De 1-0 tegen Sunderland is meteen de winnende treffer.

Wereldwijd wordt zijn shirt na dat van Cristiano Ronald en Lionel Messi het meest verkocht, maar met het naderen van de herfst begint zijn krediet op te raken. Tegen Liverpool wisselt Van Gaal zijn aankoop in de rust. De manager is furieus en vraagt zich af of Memphis zich wellicht vergist in de kleuren: niet United, maar Liverpool speelt vandaag in het rood. Ook de tabloids zijn wakker. The Sun is goed geïnformeerd en voorspelt dat Memphis tegen Everton zijn basisplaats zal verliezen. De krant rekent meteen uit dat de aankoop tot op dat moment in de Premier League de aanvaller is met het meeste balverlies. Als bonus citeert The Sun nog even een anonieme bron, die laat weten dat het sterrengedrag van Memphis ‘een groot aantal mensen binnen United de keel begint uit te hangen’. Marcel Brands: ‘Dat zal best, maar het feit dat het vroeger bij hem niet allemaal koek en ei was, dat hij moest knokken om te komen waar hij nu is, maakt dat hij deze storm ook zal overleven.’

Vanuit Enschede kijkt Fred Rutten mee. De clubloze trainer werkte bij PSV intensief met Memphis. ‘Wat je nu ziet, is in feite heel logisch. Memphis was vorig seizoen samen met Wijnaldum een grote meneer in de Eredivisie. Als je dan de stap maakt naar de Premier League, is het niet gek dat je tijd nodig hebt. Daar speel je elke week een soort Ajax-PSV, daar moet je dus elke week top zijn. Denk je dat Dennis Bergkamp en Wim Jonk het in hun eerste seizoen bij Inter zo fantastisch deden? Of neem Eden Hazard. Die was in het begin bij Chelsea ook niet meteen de beste, hoor. Moest je afgelopen jaar eens kijken… Zo’n ontwikkeling zie ik ook bij Memphis. Geef hem de tijd en volgend jaar omstreeks deze tijd is hij misschien wel een van de besten in de Premier League.’

DE GENERATIEKLOOF

Terug naar Eindhoven. Daar is De Verlenging weer toneel van een feestje, nu vanwege het bereiken van de 1/8 finale in de Champions League ten koste van Manchester United, zodat Memphis zich mag gaan opmaken voor de Europa League, terwijl hij juist naar Engeland trok voor deelname aan de kampioenscompetitie.

De band met de ex-aanvaller is nog steeds stevig, vertelt Toon Gerbrands. Vanachter zijn bureau op De Herdgang volgt hij met stijgende verbazing de discussie rond Memphis, en niet alleen hij: niemand bij PSV snapt iets van de beeldvorming. Of de aanvaller zich nu meldt bij Oranje in de outfit van een volgens Co Adriaanse ‘Peruviaanse panfluitspeler’ of hij kleedt zich met een leren jack, hip T-shirt en bijpassende hoed als de nieuwe Michael Jackson, in Eindhoven halen ze hun schouders erover op, terwijl de rest van het land zich afvraagt waar Memphis het lef vandaan haalt. Gerbrands: ‘Dat betekent dat heel veel mensen niet snappen hoe je met deze generatie moet omgaan.’

De algemeen directeur van PSV vertelt tegen iedereen die het wil begrijpen dat deze lichting streeft naar authenticiteit. ‘Ze willen uniek zijn. Verder kennen ze loyaliteit tot de deur en kunnen ze moeilijk omgaan met conflicten. Maar vooral het streven naar uniciteit gaat heel ver. Hoe kun je uniek zijn? Met gekleurde schoenen, een pet op of tatoeages. Al snel wordt dat gezien als uiterlijk vertoon, maar neem nu die tatoeages. Vraag eens aan een jonge jongen waarom hij precies die afbeelding heeft laten tatoeëren. Dan loop je tegen de meest aangrijpende en indringende verhalen aan. Als je dat weet, wat is er dan mis mee? Bij PSV valt over twee zaken niet te onderhandelen. A: als jonge speler heb je de kernwaarden van de club te respecteren. En B: je houdt je aan de wetten van de topsport. Maar op alle andere vlakken passen wíj ons aan en mag deze generatie zichzelf zijn. Het grappige is dat de voetballerij als eerste met deze generatie te maken heeft, want in deze branche breken jongens al op jonge leeftijd door. Het bedrijfsleven moet nu opletten. Dan worden ze daar straks niet te verrast als een werknemer ineens zegt: ‘De groeten, ik ga even op wereldreis.”

En dus kijkt PSV er niet van op als Memphis op achttienjarige leeftijd met een quad naar de training komt. Dat hij de gasten voor zijn verjaardag laat poseren voor een sponsorbord met het logo M7. En dat hij in Manchester het nachtleven in duikt met een custom made gouden grill in zijn mond. In Eindhoven vinden ze het niet gek dat Memphis behalve zijn diëtiste en fysiotherapeut ook zijn persoonlijke tattoo-artiest laat invliegen. En dat hij zich op vakantie laat fotograferen met Paul Pogba en Romelu Lukaku, is heel normaal. PSV weet dat hij Pogba kent via zijn ploeggenoot Nicolas Isimat-Mirin. Met Lukaku heeft hij contact sinds de twee als jeugdinternationals van Nederland en België tegenover elkaar stonden. ‘Te vaak berust beeldvorming op misverstanden’, weet Gerbrands.

En in het geval van Memphis strookt de beeldvorming niet met de realiteit, beweert ongeveer iedereen die hem kent. Marcel Brands, tot slot: ‘Volgens mij was het vorig seizoen tegen Zulte Waregem. De clubkostuums waren nog niet geleverd, spelers droegen hun eigen kleding. Memphis had een mooi pak aan, helemaal af. ‘Ga je soms trouwen?’, vroeg ik. Daar kan hij dan om lachen. Door zich zo te kleden, geeft Memphis inderdaad een signaal af. Hij wil er gewoon netjes uitzien. Uniek zijn in alles. Geef hem die ruimte en alles komt goed.’

DOOR MARTIJN KRABBENDAM – FOTO’S BELGAIMAGE

‘Dries Mertens deed het destijds uitstekend, alleen vond Memphis zichzelf toen al beter.’ – MARCEL BRANDS

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content