‘La Sanremo, dat is als de vrouw van je leven. Als je ze te pakken krijgt, dan verandert ze voorgoed.’ Mario Cipollini, die volgende week woensdag vijftig wordt, keek haar vijftien jaar geleden op de Via Roma recht in de ogen.
Ooit, toen het wegdek nog onverhard was en Poggio en Cipressa nog ontdekt moesten worden, heette de scherprechter in Milaan-Sanremo de Passo del Turchino. De 532 meter hoge klim, zowat halfweg het parcours, vormt al sinds de eerste editie in 1907 het dak van de Classicissima. Vanaf de tunnel op de top gaat het langs de steilere flank in versnelde draf bergaf naar de Bloemenrivièra. De prelude van het intrigerende positiespel tussen tweehonderd renners die allemaal in de Bermudadriehoek van het peloton willen postvatten.
Vanuit Toscane is de Turchino de dichtstbijgelegen helling van de lenteklassieker. Een kleine vierhonderd kilometer rijden heen en terug: Vivaldo Cipollini, vrachtwagenchauffeur van beroep, ervaart het als een routineklus. Ieder jaar is hij op de afspraak, zijn jongste zoon Mario inwijdend in de magie van la Sanremo. Een uitstapje dat aan spankracht wint wanneer zoon Cesare, negen jaar ouder dan Mario, een profcontract mag tekenen en een van de deelnemers is.
In 1982 ziet de Turchino wit van de hagel. Cesare is gesignaleerd in de kopgroep van dertien, die de verrassende winnaar Marc Gomez zal leveren. Maar papa Vivaldo en Mario zien hun renner niet meer. Cesare blijkt als eerste gelost. Vivaldo’s vaderhart bloedt. Wanneer heel de karavaan gepasseerd is, stapt hij diep ontgoocheld in de wagen. In een poging weer een glimlach op vaders gezicht te toveren, doorbreekt Mario de stilte en zweert hij een dure eed: ‘Papa, op een dag zal ík deze koers voor jou winnen.’
NIET GEMAAKT VOOR SANREMO
Tiener Mario weet wat het is om wielerwedstrijden te rijden, sinds zijn zevende doet hij aan competitie. Hij weet ook wat het is om te winnen. Bij de jeugd dicteren zijn spurtersbenen de wet en mag hij 125 keer het zegegebaar maken. Snelheid is zijn roeping.
In 1989 maakt Cipo zijn profdebuut bij Del Tongo, aan de zijde van Maurizio Fondriest, de wereldkampioen van Ronse, én van broer Cesare, die dan aan zijn voorlaatste seizoen begint en in de Primavera nooit dichter is geraakt dan de 44e plaats. Als neoprof behaalt Mario meteen een ritzege in de Giro. Tot hij de fiets aan de haak zal hangen, in 2005, zal de Toscaan ieder jaar minstens één UCI-wedstrijd winnen. Zeventien seizoenen aan een stuk. Een record sinds de invoering van de UCI-categorieën in 1984 en later nooit meer geëvenaard.
Op de capi langs de Via Aurelia richting Sanremo sleept Cipollini echter zijn 1,90 meter lange en zwaar gespierde lichaam als een handicap mee. De plechtige belofte die hij als tiener aan zijn vader maakte, lijkt hij nooit te kunnen inlossen. ‘Ik was een sprinter, sterk maar zwaar, en eigenlijk niet echt gemaakt voor een wedstrijd als Milaan-Sanremo. Ik verspilde veel energie om te proberen te volgen op de hellingen. Het is geen toeval dat een renner als Marcel Kittel, die heel goed op mij lijkt, zelfs nog nooit aan de Classicissima heeft deelgenomen.’
Cipollini heeft dan ook nog eens de pech dat de finish in die jaren op de Corso Cavalotti ligt, nauwelijks een kilometer na de afdaling van de Poggio, waardoor de punchers steevast voorop blijven. De terugkeer naar de Via Roma in 1994 doet de hoop weer oplaaien. Cipollini staat dat jaar voor het eerst op het podium. Hij wint de pelotonsprint voor de tweede plaats, weliswaar op twintig seconden van Giorgio Furlan, een eeuwigheid in de Primavera.
REVOLUTIONAIRE TREIN
Wanneer het peloton eindelijk een formule heeft gevonden om de aanvallers aan de leiband te houden, duikt een nieuw probleem op in de persoon van Erik Zabel. De Duitser is intrinsiek niet sneller dan de Italiaan, maar wel completer. Op vijf jaar tijd zal hij in Sanremo vier keer zegevieren en één keer tweede worden. Tijdens Zabels regeerperiode verklaart Cipollini aan het Italiaanse wielerblad TuttoBici: ‘La Sanremo blijft de koers van mijn dromen. Het was de eerste wedstrijd waar ik als kleine jongen naar ging kijken met mijn papa. Ik herinner me het punt op de Turchino waar we bleven staan om de renners te zien passeren. Telkens als ik er nu voorbij kom, maakt mijn hart een sprong. Milaan-Sanremo is voor mij het hoogste doel. Ik was al eens tweede en de nivellering van de afgelopen jaren heeft de deur weer opengezet voor de sprinters.’
Maar de kansen glijden voorbij en rond de eeuwwisseling nadert Cipollini al de pensioengerechtigde leeftijd. Bovendien, wat heeft hij nog te bewijzen? Zijn plaats in het pantheon van de grootste sprinters aller tijden is al lang gegarandeerd. Il Re Leone (De Leeuwenkoning) heeft de massasprint revolutionair veranderd. Met zijn Saecoteam heeft hij het concept sprinttrein, zoals dat via de ploegen van Peter Post het peloton was ingesijpeld, tot in de perfectie ontwikkeld. Een rij locomotieven trekt als een vier- of vijftrapsraket één voor één de snelheid progressief op zodat geen enkele andere ploeg er nog overheen kan komen. Als Cipollini op snelheid gelanceerd wordt, komt iedereen te laat. Eigenlijk is het gevecht om het wiel van Il Magnifico groter dan de sprint zelf. Zo onaantastbaar is de hegemonie van de Italiaanse Rik Van Steenbergen.
En toch voelt de koning van de laatste rechte lijn zich niet naar volle waarde gerespecteerd. Hij is de beste sprinter, maar ‘slechts’ een sprinter. Dat beeld werkt hij ook zelf in de hand door in de Tour jaar na jaar af te stappen zodra de eerste bergen opdoemen. Hij zal de grootste wielerwedstrijd ter wereld nooit uitrijden. Half juli zit zijn seizoen erop en ligt hij te bruinen op het strand. Op een bepaald moment heeft de Tourdirectie er genoeg van en nodigt ze zijn ploeg botweg niet meer uit. De ultieme vernedering. Een overwinning in de Classicissima moet bewijzen dat hij veel meer is dan die twaalfvoudige Tourritwinnaar die geen berg of heuvel over geraakt.
In 2001 krijgt Cipollini de kans van zijn leven. Hij draait met de hoofdmacht de Via Roma op en kan sprinten om de bloemen. Maar net dan ontspoort de trein. ‘Dario Pieri en Biagio Conte zaten te slapen. Die laatste zou voor mij de sprint aantrekken, maar hij laat dat na en sprint zelf naar de vierde plaats. Ik moet in mijn eentje mijn weg zoeken, raak ingesloten door Jo Planckaert en daarna door Romans Vainsteins. Niettemin lukt mij nog een wonderbaarlijke remonte. Goed voor … de tweede plaats na Erik Zabel. Een tweede plaats die mij zo veel pijn doet dat ik op het einde van het seizoen beslis om Saeco te verlaten. Die Sanremo was de druppel die de emmer deed overlopen.’
WEGBEREIDER VOOR SAGAN
In de winter stapt Cipollini over naar Acqua e Sapone. Zijn vaste kamergenoot Mario Scirea is de enige Saecorenner die hem volgt. Het extravagante zebratenue van de nieuwe ploeg is een ontwerp van de Toscaanse modeontwerper Roberto Cavalli. Het zit Cipo als gegoten, want zoals iedere Italiaanse gentleman associeert de renner zich maar wat graag met la modaitaliana. Op een dag liet mooie Mario ons in zijn villa in Lucca eens een blik werpen op zijn indrukwekkende dressing. Alle kleding lag er keurig geordend als in een chique modezaak, keuze te over. En ooit, bij zijn tweede van drie eindzeges in het puntenklassement in de Giro, durfde hij het aan om niet in zijn rennersoutfit op het eindpodium te verschijnen, maar in een witte smoking van Corneliani. Alsof hij naar een bruiloft ging vertrekken.
Zoals Peter Sagan later als een magneet alle aandacht naar zich toe zal trekken, geeft de charismatische Cipollini in zijn tijd kleur aan het conservatieve wielermilieu. Op zijn stuur kleeft de spektakelman een ‘inspirerende’ foto van Pamela Anderson. Hij introduceert ook een nieuwe mode door als eerste de kleur van zijn koersbroek, handschoentjes, sokken en fiets aan te passen aan die van zijn (leiders)shirt. Een andere keer daagt hij op in een koersbroek met een stars and stripes-design, een tijgerpakje of een outfit die het menselijk lichaam voorstelt zonder huid. Ook op start- en eindpodia gaat de verkleedpartij door. Op het Giropodium steelt hij de show in een Intershirtje van de Braziliaan Ronaldo. Helemaal legendarisch is zijn optreden in de Tour als Romeinse keizer. Hij gedraagt zich als een echte filmster.
Cipollini is veel meer dan een renner. Il Re Leone groeit uit tot een merk en duikt in allerhande opvallende reclamecampagnes op. Voor het schoenenmerk Northwave poseert hij als musketier met een naakte vrouw in zijn armen. Voor Reebok gaat hij helemaal uit de kleren, op zijn sportschoenen na. Cipollini is ook de eerste wielrenner die in de Italiaanse versie van het glossy damesblad Vogue te bewonderen valt. De glamourboy overstijgt zijn sport. Hij is een sekssymbool, de Casanova van het peloton. Maar het vluchtige succes bij het andere geslacht verhult zijn tragedie: de vrouw van zijn leven heeft al dertien keer nee gezegd.
DE POORT VAN STARGATE
Zijn veertiende verleidingspoging om la Sanremo voor zich te winnen, op zaterdag 23 maart 2002, daags na zijn 35e verjaardag, zal dus in een zebrapakje gebeuren. In een van zijn achterzakjes draagt hij een talisman mee: een foto van de overleden tv-commentator Adriano De Zan, die diens zoon hem bij de start in Milaan heeft gegeven. Super Mario houdt bovendien een geheim wapen achter de hand: Giovanni Lombardi, in het tussenseizoen weggekocht bij Team Deutsche Telekom, waar hij de sprint aantrok voor … Erik Zabel.
Honderdtwintig kilometer voor de finish laat Cipollini zich uitzakken tot bij de ploegleiderswagen. ‘Vandaag zal ik jullie een mooie dag bezorgen’, roept hij vol vertrouwen. Acqua e Sapone houdt samen met Telekom de klassieke vluchtersgroep onder controle. Dan komt de Capo Berta, met zijn verraderlijke afdaling. Door een val staat topfavoriet Zabel te voet, hij belandt in een derde peloton en zal vooraan nooit meer terugkeren.
Ondertussen houdt Cipollini op de klimmetjes opmerkelijk vlot stand. Op het moment dat Paolo Bettini demarreert op de Poggio, voelt hij zich zo goed dat hij zelfs even overweegt om mee te springen. ‘Ik verlangde er altijd naar om eens een wedstrijd met voorsprong te winnen. Ik had de kracht om Bettini’s aanval te beantwoorden, maar dat was een te groot risico geweest. En ik wist dat ik een ijzersterke ploeg had. MassimilianoGentili heeft het gat gedicht op Bettini. GuidoTrenti heeft onze trein gelanceerd op 600 meter, dan is Lombardi in actie geschoten, tot op 350 meter. Dan ben ik aangezet. Wellicht van iets te ver. Maar ik heb gebeden dat God me dat laatste restje energie zou laten om die witte streep te overschrijden. Als eerste. Die dag heeft mijn carrière een nieuwe dimensie gekregen. Voor mij is die finishlijn als de poort van Stargate.’
Na Andrei Tsjmil is Cipollini de oudste winnaar ooit van de Primavera. Onmiddellijk na de aankomst gaan zijn gedachten, zoals na iedere wedstrijd, naar vader Vivaldo. ‘Jammer genoeg was papa dan al niet meer helder van geest door zijn ongeval (een val op zijn hoofd tijdens een wielertoeristenrit, nvdr)’, zal hij later verklaren. ‘Maar ik heb van mijn zus vernomen dat hij op het moment van mijn overwinning in Sanremo iets gewaar was en zijn armen heeft opgestoken.’
Vivaldo zal overlijden in 2010, eeuwige playboy Mario zal in 2005 na twaalf jaar huwelijk scheiden van zijn echtgenote Sabrina, maar de vrouw van zijn leven zal hij nooit de rug toekeren. ‘Eerst leek mijn overwinning mij een mooie manier om mijn avontuur met Sanremo af te sluiten. Maar de volgende jaren, met de komst van de lente, werd ik telkens opnieuw gelokt door de onweerstaanbare roep van deze unieke wedstrijd. Ook al zou er geen tweede overwinning meer volgen, de Via Roma, waar mijn vader altijd over praatte, is altijd in mijn hoofd blijven nagalmen.’
DOOR BENEDICT VANCLOOSTER – FOTO’S BELGAIMAGE
Legendarisch is zijn optreden als Romeinse keizer. Hij gedraagt zich als een echte filmster.
Het drama is dat de vrouw van zijn leven al dertien keer nee heeft gezegd.
