Het EK heeft een geschiedenis van winnaars uit kleinere voetballanden (Tsjechoslovakije, Nederland, Denemarken, Griekenland). Ten minste één ploeg van dat kaliber staat op 10 juli in de finale in het Stade de France.
De hoge vlucht der debutanten en dwergen is het gevolg van het merkwaardige verloop van de groepsfase, waarin minder werd gescoord dan in welk EK of WK ook: met een gemiddelde van 1,92 goals per match is er sprake van een terugval met maar liefst 20 procent in vergelijking met vorige tornooien. Het voetbal was de voorbije weken in Frankrijk dan ook al te vaak even troosteloos als het weer.
Wie beterschap verwachtte in de knock-outfase kwam bedrogen uit. De eerste dag van de 1/8 finales was, louter voetbaltechnisch, een van de somberste momenten uit de toernooigeschiedenis. Met als trieste uitschieter Portugal-Kroatië, waarin na 90 minuten niet één keer tussen de doelpalen was besloten.
Echt verrassend is dit niet. Op het WK in Brazilië bracht de groepsfase behoorlijk wat avontuurlijk voetbal en een mand vol nieuwe sterren voort. Er werd in de poules 2,79 keer per wedstrijd gescoord. Nadien verwaterde het voetbal, met nog slechts een gemiddelde van 2,18 in de duels met rechtstreekse uitschakeling. Dit ondanks de 1-7-winst van Duitsland tegen Brazilië in de halve eindstrijd.
‘Na de eerste ronde is het gedaan met rekenen’, meende Marc Wilmots. ‘Dan volstaan gelijke spelen niet meer en moet je winnen om door te gaan.’ De meeste bondscoaches geloven echter dat je vooral niet mag verliezen om de volgende ronde te bereiken.
De balans van het eerste EK met 24 ploegen is dan ook alles behalve opbeurend, maar daar denkt de UEFA anders over. ‘Het is een extreem positieve verrassing’, stelde Giorgio Marchetti, hoofd competitiezaken. ‘De verschillen waren klein en kijk naar het enorme enthousiasme in al die landen die er vroeger nooit bij waren.’
Voor de fans uit Wales, IJsland, Ierland en Noord-Ierland was juni 2016 een sprookjesmaand. Zij zorgden voor veel kleur en ambiance op de tribunes, maar mag voetbal iets meer zijn dan dat?
De echte voetballiefhebber bleef op zijn honger zitten. Zesendertig wedstrijden om afscheid te nemen van nauwelijks een derde van het deelnemersveld is te veel, maar het aantal finalisten terugdraaien behoort politiek niet tot de mogelijkheden. Belangrijk is daarom de consequenties te begrijpen. Er zijn immers twee soorten voetbal aan het ontstaan. Er is het landenvoetbal, dat verworden is tot een tactisch spel tussen goed georganiseerde teams, die de linies gesloten houden en met fysieke inzet compenseren wat ze technisch tekortkomen. De triomf van het teamwork. En daarnaast is er de top van het Europese clubvoetbal die vaak echt lekker voetbal offreert.
‘We dachten dat we de Champions League over de vloer zouden krijgen, ‘ schreef de Franse sportkrant L’Equipe, ‘maar dit roept eerder herinneringen op aan de 1/16 finales van de Franse beker, waarin de kleintjes met man en macht de nul proberen te houden.’
In slechts 11 van de 25 gewonnen wedstrijden ging de zege naar de ploeg met het meeste balbezit. Echt verontrustend is dat de spitsen nauwelijks 40 procent van de goals voor hun rekening namen. Dat was in het verleden nog ruim 47 procent. Spitsen lijken een uitstervend ras en botsen steeds meer op een collectief van noeste werkers, die niet schromen zo nodig de botte bijl boven te halen. De scheidsrechters kwamen zelden in opspraak – er waren nauwelijks betwiste fases, behalve misschien de afgekeurde goal van Ibrahimovic tegen België – en toch waren zij medeverantwoordelijk voor het gebrek aan spektakel.
Of misschien is het juister te stellen dat wij allemaal dat zijn. Als we de houthakkers vrije baan geven, vliegen de splinters in het rond en is het einde van de poëten voorbij. Om dat te voorkomen volstaat het het reglement toe te passen. We vinden het intussen echter normaal dat er in de zestien getrokken en geduwd wordt alsof het rugby is. ‘Te licht voor een strafschop’, zegt de commentator of analist dan. Het reglement kent geen lichte fouten. Het is fout of niet en in het doelgebied moet er een penalty volgen na een overtreding. Het is de enige manier om het evenwicht te herstellen in de ongelijke strijd van de eenzame spits met de overmacht aan cipiers in de zone van de waarheid.
DOOR FRANÇOIS COLIN
Een spits moet meer kansen krijgen in de ongelijke strijd met een overmacht aan verdedigers.
