Met een opmerkelijke bescheidenheid beweegt Manuel Neuer zich door de voetbalwereld. Er is nochtans niemand die het abc van het keepen zo goed beheerst als hij.
Soms komt hij op een Vespa naar de training van Bayern München. Dat vindt hij een stuk gemakkelijker en meer ontspannen dan met de auto. Manuel Neuer (28) houdt het graag sober. Glitter en glamour waren nooit aan hem besteed. Met ingetogenheid reageerde Neuertoen hij een paar weken geleden tot Duits Voetballer van het Jaar werd uitgeroepen. Rustig bleef de doelman van Bayern München ook toen hij werd genomineerd voor de titel van Europees Voetballer van het Jaar. Hij zou uiteindelijk op de tweede plaats stranden, na de onverwachte Cristiano Ronaldo, maar hield zijn ontgoocheling onder controle.
Die bezonnenheid typeert Neuer: hij groeide op in het grijze Ruhrgebied, omringd door hard zwoegende arbeiders, door asgrauwe gezichten en veel werkloosheid, door dofheid en uitzichtloosheid, door mensen die in een economisch geteisterde regio soms aan de rand van de maatschappij belanden. Hij droomde van een carrière als profvoetballer, trainde als een bezetene en beleefde zijn eerste moment van glorie in mei 2004 toen FC Porto en Monaco op het veld van Schalke 04 de finale van de Champions League speelden. Neuer was toen ballenjongen. Hij moest eraan denken toen hij op 13 juli dit jaar in het mythische Maracanãstadion van Rio de Janeiro met Duitsland de wereldtitel pakte en haast werd verpletterd onder de superlatieven. Manuel Neuer kon ze op den duur niet meer horen. Lofbetuigingen botsen met zijn terughoudende karakter. Ook als ze komen van specialisten. Zoals de altijd kritische ex-international Günter Netzer,die hem met afstand de beste doelman van de wereld noemt. Of zoals Matthias Sammer, de sportief directeur van Bayern München, die Neuer in een vlaag van devote bewondering de meest complete keeper noemt die er ooit is geweest.
Een minirok
Manuel Neuer, geboren en getogen in Gelsenkirchen, heeft zijn afkomst nooit verloochend. Niet toevallig richtte hij de stichting Manuel Neuer Kids Foundation op, die maatschappelijk achtergestelde jongeren in de stedelijke gebieden in het Ruhrgebied perspectieven probeert te bieden. En al veel vroeger, op school, deelde Neuer de boterhammen die hij meebracht met uit ontwrichte gezinnen afkomstige kinderen die zonder eten naar school werden gestuurd. Een groot rechtvaardigheidsgevoel en bescheidenheid: ze typeren Manuel Neuer. Ze kaderen in zijn opvoeding, waarin hij nooit de kans kreeg om naast zijn schoenen te lopen. Neuer stelde nimmer hoge eisen aan het leven. Zijn twee jaar oudere vriendin Kathrin Gilch werkt in een kapsalon in München, zij komt zelden in de publiciteit. Kathrin wil ook geen typische spelersvrouw zijn: ze kleedt zich onopvallend en heeft een hekel aan te veel make-up. Laat staan aan een minirok.
De kracht van Manuel Neuer ligt in zijn rust. Zo leefde hij ook naar de WK-finale toe, de climax van een toernooi dat bij hem met veel vraagtekens was begonnen. Want Neuer was niet fit, de kranten berichtten dagelijks over een delicate schouderblessure. De doelman zelf geraakte geen moment in paniek, ook al kon hij amper trainen. Neuer was niettemin klaar toen Duitsland tegen Portugal aan het toernooi begon. Hij verbaasde toen hij in de wedstrijd tegen Algerije drie keer ver uit zijn goal kwam op de bal te ontzetten, een spelfacet dat de afgelopen jaren tot zijn handelsmerk uitgroeide. En hij stond er nog altijd toen Duitsland zich tot wereldkampioen kroonde. Als sluitpost van een sterke ploeg. De doelman kreeg de Gouden Handschoen en op Facebook werd een foto gepost van Neuer samen met Lionel Messi,die werd uitgeroepen tot de beste voetballer van het toernooi. Het onderschrift was veelzeggend: “Op dit beeld staat de beste doelman en de beste voetballer van het WK. Rechts naast hem staat Messi.”
Balgevoel
Het is een grap waarin veel waarheid zit, want de over een verbluffend anticipatievermogen beschikkende Manuel Neuer is niet alleen een doelman, hij is in wezen ook de elfde veldspeler. Een libero in hoogste nood, steeds aanspeelbaar en vaak van achteren uit het spel verdelend of een tegenaanval op gang brengend, met zuivere voorzetten, want aan techniek ontbreekt het Manuel Neuer niet. Het is een manier van keepen die een zeker risico inhoudt, ex-international Oliver Kahn noemt dat wat Neuer doet harakiri maar Neuer kan met fouten leven, hij laat zich er niet door uit zijn evenwicht brengen. Hij weet dat hij de moderne doelman verpersoonlijkt. Die laat zijn ploeg toe bijna tot op de middellijn te verdedigen. Die gebruikt zijn handen en armen steeds minder, ontzet tijdig met de voet, al gaat het daarbij vaak om een fractie van een seconde. Dat vraagt opperste concentratie maar die kan Manuel Neuer steeds weer opbrengen.
Al in de jeugd verliet Neuer – zoon van een politieman die zelf eerst voetbalde en later handbal speelde – vaak zijn doel om de bal voor een aanstormende aanvaller te onderscheppen. Zo speelde hij ook vijf seizoenen lang in de eerste ploeg van Schalke 04, waar zijn persoonlijkheid hem uiteindelijk ook de aanvoerdersband opleverde. Het was de vrucht van ontelbare trainingsuren.
Voetbal stond altijd al centraal in het leven van Manuel Neuer, als kind een hartstochtelijke supporter van Schalke 04. Hij holde van school naar de trainingen, tien tot twaalf oefensessies per week, het schrikte hem niet af. Neuer stond het liefst van al op een voetbalveld, met kinderlijke blijheid keek hij telkens weer uit naar een training of naar een wedstrijd. Dat is tot vandaag niet veranderd.
Toen Manuel Neuer in 2011 naar Bayern München overstapte, net nadat hij voor de eerste keer Duits Voetballer van het Jaar was geworden en één maand nadat hij in de nationale ploeg debuteerde, moest hij zijn manier van voetballen enigszins aanpassen. Zeker in de periode onder Jupp Heynckes, een aanvaller die vreemd genoeg veel belang hechtte aan het defensieve en die van Neuer vroeg de risico’s te beperken. Onder Pep Guardiola kan Neuer zich weer beter uitleven. De Spanjaard wil dat Bayern hoger speelt, zodat de doelman meer aan het spel deelneemt. Zijn balgevoel helpt Neuer daarbij. Hij trapt even gemakkelijk met links als met rechts. Los daarvan zegt Neuer haast dagelijks tips te krijgen van Guardiola, hij noemt hem een van de zeldzame trainers die weet wat er in het hoofd van een keeper omgaat.
Kopbal
Wat voor hem het moeilijkste is geweest, werd Neuer na het WK gevraagd. De doelman moest er geen seconde over nadenken. Het is voor hem telkens weer een aanpassing om achter een ander centraal verdedigingsduo te staan dan dat van Bayern München. Per Mertesacker en Mats Hummels zijn het niet gewoon om met een doelman te spelen die zo ver van zijn goal opereert, Benedikt Höwedes is dat bijvoorbeeld wel, die kent Neuer nog uit diens periode bij Schalke 04. Hij functioneert niet helemaal op dezelfde manier in de nationale ploeg als bij Bayern München: daar staat er bijvoorbeeld bij hoekschoppen geen tweede man aan de paal, in de Mannschaft is dat wel het geval. Hij moet zich daar telkens weer op instellen.
Manuel Neuer wil onderdeel zijn van het spel. Hij ziet zichzelf als een teamspeler. Niet de ster van het team. Want in wezen toeft Neuer liefst in de luwte. Hij is bijvoorbeeld niet het type dat alles op internet volgt en bijhoudt. En zijn haar laat hij gewoon bijwerken door zijn vriendin. Wel heeft hij voor iedere wedstrijd een apart ritueel: stuk voor stuk botst hij met zijn borst tegen zijn ploegmaats. Het geeft hem een goed gevoel. Met dit directe contact wil Neuer zijn teamgenoten duidelijk maken dat ze op hem kunnen rekenen. Niet alleen om aan het spel deel te nemen, maar ook in brandende situaties in het stafschopgebied. Boven op de kwaliteit van meevoetballende doelman beschikt Neuer over een uitmuntend reactievermogen en heerst hij op hoge ballen in zijn territorium.
Bij Bayern München is Manuel Neuer inmiddels aan zijn vierde seizoen begonnen. Veel voorbehoud was er bij zijn komst bij de supporters van Bayern, die niets wilden weten van de Schalkekeeper die bekendstond als een Ultra-Fan van de gehate club uit Gelsenkirchen. Tijdens het trainingskamp van Bayern nabij het Gardameer waren er in de zomer van 2011 verschillende demonstraties van supporters tegen hun nieuwe doelman. Inmiddels hebben ze hem al lang in de armen gesloten.
Met gedrevenheid werkt Neuer verder aan zijn carrière. Hij zal nooit antwoorden op de vraag waar zijn zwakheden liggen, maar hooguit zeggen dat hij op technisch vlak nog progressie kan boeken. Daar schaaft hij ook aan, onder de hoede van Toni Tapalovic, de keeperstrainer van Bayern München. Manuel Neuer zul je zelden in een fitnesszaal vinden om nog aan kracht bij te winnen, veel liever wil hij zich verdiepen in alle facetten van het keepen, in het nog meer aanscherpen van zijn concentratievermogen. Want dat is de moeilijkheid bij Bayern München: je kijkt vaak werkloos toe, het komt eropaan die ene bal te pakken. Daarom verdiept hij zich in de bewegingen van de aanvallers van de tegenstanders, hij weet hoe ze vrijschoppen nemen, hij kent de varianten van alle ploegen bij stilstaande fases. Het zit geprogrammeerd in zijn hoofd.
Manuel Neuer denkt na over zijn vak. Van hem kwam op een gegeven moment het verzoek om ook meer op kopballen te trainen. Neuer vond het noodzakelijk om ook zo te kunnen ontzetten als hij weer eens de zestien meter had verlaten. Hij wil zijn repertoire steeds meer uitbreiden. Want, zegt hij, als een doelman dan toch tot een soort libero moet uitgroeien, dan moet die dezelfde kwaliteiten hebben als een verdediger.
Zo timmert Manuel Neuer dus verder aan de weg naar boven. Stap voor stap. Na twee titels, drie bekers, de Champions League en de Europese supercup bekroonde hij in zijn 52e interland zijn loopbaan met de wereldtitel. Toch vindt Neuer dat er nog een mankement zit in zijn carrière: het gegeven dat hij er nog nooit in slaagde zelf een doelpunt te maken.?
DOOR JACQUES SYS
Een meevoetballende doelman moet dezelfde kwaliteiten hebben als een verdediger.
