Bij transfers in Europa verdwijnen miljoenen euro’s in de zakken van stromannen. Daarna raakt het geld spoorloos. Of hoe mensenhandel uitgroeit tot een miljardenindustrie.

Gek wordt hij ervan. Private partijen die de rechten van spelers opkopen. UEFA-baas Michel Platini ziet met steeds grotere wallen onder zijn ogen hoe het Europese voetbal dieper wegzakt in het schuldenmoeras, maar wel steeds hogere bedragen betaalt voor spelerstransfers. Investeringsmaatschappijen nemen het complete transferbeleid over van clubs, die zo hopen een keer een prijs te pakken. De Europese voetbalbond vindt het immoreel, dubieus en schadelijk. Uit een interne presentatie van de UEFA blijkt dat Platini met een stappenplan tegen 2016 wil overgaan tot de definitieve invoering van voetbalcompetities waarin private partijen die handelen in economische rechten van spelers zijn verboden. “Want zo lekken miljoenen weg uit het voetbal.” De UEFA spreekt over ‘verhoogde risico’s op witwassen’ en ‘criminele activiteiten’. Het keurige Nederland blijkt een van de doorvoerhavens van weglekkende transfergelden.

Neem nu Radamel Falcao, die voor 60 miljoen euro van Atlético Madrid naar AS Monaco ging, nadat hij twee jaar geleden al eens 40 miljoen had opgebracht. Dat maakt samen 100 miljoen. Zijn transfer loopt via… Nederland. En dus belanden we vandaag bij een oer-Hollands rijtjeshuis in Purmerend. De kleine inrit is net groot genoeg voor de kleine Ford C-Max.

F. de Boef lezen we op het naamplaatje naast de deur. Geen flauwe grap, wel dezelfde naam als in de papieren die we kregen toegespeeld van FC Porto, de eerste Europese club waar Falcao speelde. Volgens FC Porto zijn miljoenen euro’s overgemaakt naar bedrijven van de man die hier woont. Even later verschijnt een lange, gebruinde zestiger in de deuropening. Hij steekt zijn hand uit. “Frans de Boef.”

Dag mijnheer De Boef, kunt u ons informatie geven over Falcao?

“Ik geef geen interviews.”

We vinden het toch wel opvallend dat dergelijke transfers via u lopen. Kunt u daar iets over vertellen?

“Ik ga daar niks over zeggen. Vragen kan je wel schriftelijk stellen, dan kijk ik wel wat ik ermee doe. Een goedemiddag.”

Dit was nou niet bepaald een man die trots verslag doet over zijn successen. Waarom duikt hij weg? Frans de Boef heeft toch echt een paar miljoen euro ontvangen, ook voor transfers van andere internationale topspelers. Of is hij slechts een stroman in een ander spel? Jammer dat hij niets wil zeggen. Maar het verbaast ons niets. De wereld achter de transfers is hermetisch afgeschermd. De bedragen die voor spelers worden betaald, grenzen aan het waanzinnige. Maar er klopt iets niet. Vorig seizoen leden de Europese clubs een gezamenlijk verlies van 1,7 miljard euro. Meer dan de helft van de Europese clubs schrijft rode cijfers. Waar is al dat geld gebleven? Natuurlijk deels naar de torenhoge salarissen, maar een ander deel verdwijnt in een ondoordringbaar woud van transacties. Vandaag gaan transfers via vijf tot tien schijven en landen. Een geheimzinnige wereld, waar niemand het fijne van weet. Veelal eindigend in een belastingparadijs met bankgeheim.

In Engeland verdween de afgelopen tien jaar 2,6 miljard euro van de markt. Waar blijft dat geld? Dat weet niemand. Clubs tekenen contracten waarin ze geheimhouding over de inhoud van transferovereenkomsten moeten beloven. De achterban mag wel steeds duurdere abonnementen betalen, maar krijgt nooit de exacte bedragen van transfers. Iedereen zegt hetzelfde: “Dat is niet netjes tegenover de andere partij.”

Directeur Toon Gerbrands van AZ vertelt dat hij ook bij Nederlandse clubs contracten tot geheimhouding moet tekenen. Gerbrands heeft gelezen dat PSV, aan wie hij Adam Maher verkocht, gebruik wil gaan maken van een investeringsfonds. “Bij een bank hoef je niet aan te kloppen, dat zie je in Zuid-Europa waar clubs als FC Porto en Sporting Lissabon dankzij de investeringsfondsen Nederland al voorbij zijn gestoken. Het maakt het verschil tussen geen Champions League en wel Champions League.”

Gerbrands tipt ons eens op de Kaaimaneilanden te gaan kijken. Maar we gaan eerst eens praten met de Portugees Roberto Branco Martins. De directeur van de Nederlandse makelaarsorganisatie Pro Agent vertelt hoe in zijn moederland investeringsmaatschappijen de boel hebben overgenomen. “Het systematisch handelen in voetballers bleek vooral in Zuid-Amerika erg lucratief, waar straatarme talentjes worden opgepikt door mannen met busjes. Die kinderen zijn nog niet gebonden aan een voetbalclub of een structuur. Zo’n kerel denkt: ‘Dat kan wel een talentje worden’ en probeert zo’n jongetje bij een club te plaatsen.”

Zo’n investeerder wil gedeeltelijk eigenaar blijven. “Vroeger hadden clubs de inschrijfkaarten, die heetten: de pas. Clubs konden het talent krijgen, de man die het aanbracht, wilde dan wel een percentage. Dat ging allemaal in een kaartenbak, daar kon je zien wie waar voetbalde en wie de eigenaren waren van de pas. Dan kwam er iemand hoger op de ladder die zei: ‘Ik koop alle passen op van die jongens.'” Branco Martins noemt dat ‘de pooier-gedachte’, het systematisch gebruiken van mensen als handelswaar. In Brazilië is dat eind jaren negentig aan banden gelegd toen de voormalige wereldster Pelé minister van Sportzaken werd. De pas werd vervangen door een digitaal systeem. De arbeidsovereenkomsten moesten worden ingeschreven bij de bond. Maar de investeerders lachen op hun luxe jachten om de regelgevingen. “Investeerders gingen federatieve rechten van spelers kopen en bepaalden zo bij welke bonden ze werden ingeschreven.” De nieuwe slaven, supersterren als Carlos Tévez en Javier Mascherano, verhuisden in 2006 naar de Premier League. Grote commotie ontstond toen hun rechten niet bij West Ham United, maar bij twee offshorebedrijven bleken te liggen.

De Engelse bond besloot direct deze vorm van spelershandel te verbieden. Maar de voetbalbond bleek niet bij machte de geldstromen te stoppen. Russisch werd de voertaal in veel ereloges, waar de clubeigenaren innig samenwerken met investeringsmaatschappijen en makelaars. De transferbedragen zijn opgepompt tot krankzinnige hoogtes. Het vreemde was wel dat de schulden bij de topclubs evenredig opliepen.

Abramovitsj

Een selecte groep steenrijke individuen lijkt het voetbal steeds meer te regeren. De roemruchte agent Pini Zahavi bijvoorbeeld. De man achter Chelsea-eigenaar Roman Abramovitsj. Branco Martins: “Zahavi ging met een zak geld naar de agenten die de spelers uit de jeugdopleiding van Sporting Lissabon begeleidden. Hij kocht gewoon alle vertegenwoordigingscontracten op en had zo ineens 27 spelers van de jeugdopleiding van Sporting onder contract staan.”

In Nederland is er nu de Doyen Group, een in Malta geregistreerde maatschappij die het geld van vier rijke mannen uit Rusland, Kazachstan en Turkije investeert. PSV praat al een tijdje met Doyen over een eventuele samenwerking. Volgens de directeur van de makelaarsbond is de entree van Doyen het begin van een trend. “Zo ging het ook in Portugal, dat is ook een springplankcompetitie. Er zijn wel honderden variaties mogelijk, maar de basis is altijd: investeren en met winst verkopen.”

De kunst is wel baas in eigen huis te blijven. Weten de spelers wie in hun rechten investeert? Branco Martins: “Vaak niet.” Het probleem ontstaat als je bij een maatschappij terechtkomt waarbij de speler als een pion over het bord gaat. Branco Martins: “Sommigen komen in een carrousel. Eerst even naar Noorwegen, dan België, een clubje in Frankrijk en dan nog even verdienen in China, Dubai en Rusland. Dan worden met zo’n jongen de zakken volgeladen. Zo’n speler heeft dan best aardig verdiend, maar met een sportief traject uitstippelen heeft het weinig te maken.”

Mourinho

Veel spelers van Doyen worden net als Falcao, José Mourinho en Cristiano Ronaldo begeleid door de Portugese spelersmakelaar Jorge Mendes. De Colombiaan Radamel Falcao komt in juli 2009 naar FC Porto. De club betaalt 3,9 miljoen voor 60 procent van de economische rechten. De overige 40 procent is in handen van externe partijen. Na 41 doelpunten is het tijd voor de Primera División, makelaar Mendes haalt de goede banden met Atlético Madrid aan. De club die diep in de schulden zit, koopt Falcao in 2011 voor 40 miljoen euro. FC Porto houdt er 20,2 miljoen aan over, de rest gaat naar investeerders en makelaars. Voor FC Porto is het interessant. Sportief heeft Falcao een goede bijdrage geleverd en financieel is er een enorm rendement geboekt.

Een van de partijen die mee profiteert, is Natland Financieringen bv (besloten vennootschap) uit het Nederlandse Purmerend: de firma van de geheimzinnige Frans de Boef. Er vloeit 1,8 miljoen euro zijn kant op. Als we verder zoeken blijkt hij ook aandelen te hebben in Mario Bolatti, een speler van FC Porto. In 2009 verkocht FC Porto voor 1,5 miljoen euro een belang van 60 procent in de Argentijn aan de Nederlandse firma. Even later werd Bolatti met een aardige winst doorverkocht aan Fiorentina.

Dit bedrag valt echter in het niets bij de bedragen die worden verdiend aan Falcao. Aan bemiddelingskosten alleen is FC Porto 3,7 miljoen kwijt aan twee firma’s: Gestifute van Jorge Mendes en het Nederlandse Orel bv uit Amsterdam. De Nederlandse bv’s duiken nu op als meeuwen achter een vissersboot. Gelukkig maken ze in Portugal tot op de komma bekend welke bedragen clubs betalen aan investeerders.

Overal in Europa duiken plots Nederlanders op bij de grootste transfers. Zo heeft AS Roma de Argentijn Erik Lamela gekocht voor 20,3 miljoen euro. De commissie van liefst 3,2 miljoen is voor een FIFA-agent genaamd Martijn Odems, leert een blik in het jaarverslag van de club.

Martijn Odems is een 34-jarige Nederlander. De voormalige rechtenstudent uit Leiden bemachtigde slechts zes weken voor de megacommissie zijn makelaarsdiploma bij de KNVB. Op 26 mei 2011 om precies te zijn. Odems heeft daarnaast recht op tien procent van de transferwinst als Lamela wordt doorverkocht voor minimaal twaalf miljoen euro, het bedrag dat AS Roma voor hem betaalde.

Na een seizoen met vijftien goals is er een gerede kans dat binnenkort weer enorme bedragen naar Odems worden gepompt. Het vreemde is wel dat Odems binnen het betaald voetbal een volslagen onbekende is. Kan zo iemand onder de radar 3,2 miljoen vangen? Odems blijkt ook directeur te zijn bij Orel bv, waar de gelden voor Falcao werden ontvangen. Deze bv runt hij weer samen met Frans de Boef uit Purmerend, de man achter Natland Financieringen.

Odems reageert niet op mails, op telefoontjes of op achtergelaten berichten. We stappen in de auto. Richting kantoorpand aan de Amsterdamse Zuidas. De receptionist kijkt wat verbaasd op. Een minuut later komt een gorilla-achtig type de liftdeuren uit. “U heeft het zeker al gehoord van Frans de Boef? Wij geven geen interviews!”

Wij komen voor Odems. “Nee, die is op vakantie. Ik zag dat je zijn mobiel had geprobeerd, die heb ik bij me.” Een makelaar die zijn mobiel afgeeft? We leggen uit dat we een verhaal willen maken over de grootste transfers. “Er is niks raars. Alle papieren liggen bij De Nederlandsche Bank.” En Falcao? “Normaal zijn wij een open boek. Maar onze opdrachtgever wil niet dat wij hierover naar buiten treden. Wij reageren mogelijk alleen schriftelijk, u kunt uw vragen mailen.”

Stromannen

We gaan voor advies naar Terence Vink, als advocaat van het Amsterdamse kantoor Taxwise bezig met fiscale routes. “Vermoedelijk heeft Gestifute van Jorge Mendes voor de bemiddelende rol in de transfer commissie ontvangen van zowel de verkopende als de kopende club. Op basis van de FIFA-reglementen is dat niet toegestaan.” Vandaar dat er stromannen nodig zijn om het geld te ontvangen en via een omweg alsnog bij de makelaar te bezorgen. Vink bekijkt met zijn kennersogen de historie en de balansen van de Nederlandse bedrijfjes. “Daaraan zie je dat het geld erin en er meteen weer uit gaat. Dan heb je dus echt te maken met tussenpersonen die over het geld niks te zeggen hebben.”

Wettelijk zal het allemaal zijn afgedekt, maar feit is wel dat de voetbaleconomie op ontploffen staat. En uiteindelijk gaat het om handel in mensen. Spelers weten vaak niet eens van wie ze zijn. FC Twente verkocht Ola John aan Benfica, hij bleek ook ineens eigendom van Doyen. John en zijn zaakwaarnemers hadden geen flauw idee. Platini zei over dit soort voorvallen onlangs: “Slavernij is niet meer van deze tijd. We leven toch niet meer in 1800 of 1700?”

De clubs kan je het nauwelijks verwijten. FC Porto won er in 2004 maar mooi de Champions League mee. PSV haalde met de hulp van de invloedrijke groep van makelaar Vlado Lemic een jaar later de halve finale. Net als de UEFA nu, probeerde toenmalig PSV-directeur Jan Reker in 2008 de macht van de machtige makelaarsnetwerken te breken. De vijf jaar erna werd duidelijk dat PSV zonder een dergelijke partner geen poot meer aan de grond kreeg. Vandaag komt de club op Rekers besluit terug.

Platini vindt het maar niks. “Dat een mens het bezit is van een andere persoon, vind ik niet ethisch. Er moet iets gebeuren.”

We checken nog een keer onze mail. Op onze uitgebreide vragenlijsten aan Natland is geen antwoord meer gekomen. Sommige zaken hebben baat bij zo min mogelijk publiciteit.

DOOR IWAN VAN DUREN & TOM KNIPPING – BEELDEN: IMAGEGLOBE

In Engeland verdween de afgelopen tien jaar 2,6 miljard euro van de markt. Waar blijft dat geld? Dat weet niemand.

” Dat een mens het bezit is van een andere persoon, vind ik niet ethisch. Er moet iets gebeuren.” Michel Platini