Jacques Sys
Jacques Sys Jacques Sys is een Belgische sportjournalist

Italië speelde in het WK tegen een besmeurd verleden. De problemen verhoogden alleen maar de collectiviteit. En leidden uiteindelijk tot een revolutie en de wereldtitel.

F ranz Beckenbauer, de voorzitter van het organisatiecomité, is niet altijd een man van tactvolle uitspraken. Voor het WK debiteerde hij met stelligheid dat Italië tijdens het toernooi de tol zou betalen voor het omkoopschandaal dat het voetbal in een poel van ellende en verderf had gestort. “Zoiets komt geen enkel team te boven”, profeteerde Der Kaiser. De Italiaanse teammanager Gigi Riva counterde droog : “Hoe kinderachtig van Beckenbauer, ik denk dat ik wat speelgoed voor hem zal meenemen.”

Toen enkele Italiaanse internationals zich leenden voor een publicitaire spot van een fabrikant in ondergoed, Dolce & Gabbana, en daarbij vanuit een voetbalkleedkamer als macho’s in de camera keken, werd daar door een deel van de Duitse media heel smalend over gedaan. “Zouden ze zich niet beter bezighouden met voetbal in plaats van zo te pronken met hun lichaam”, klonk het smalend.

Toen Italië 1-1 gelijkspeelde tegen de Verenigde Staten, zette het serieuze magazine Der Spiegel een satirische column op zijn site waarin de voetballers van de Squadra Azzura als maschio italiano werden afgeschilderd, als ijdele, verwende moederszoontjes. De reacties waren zo woedend dat de redactie eerst de tekst veranderde en hem vervolgens van het net haalde.

Toen pal voor de halve finale tussen Duitsland en Italië middenvelder Torsten Frings werd geschorst, kregen de Italianen daarvoor de schuld. Het boulevardblad Bild riep op zijn site zijn lezers op die dag geen pizza’s te eten. Tot drie keer toe benadrukte bondscoach Marcello Lippi op een op de vooravond van de wedstrijd georganiseerde persconferentie dat Italië met die klacht helemaal niets te maken had.

En toen de burgemeester van Berlijn gevraagd werd wie hij de finale van de wereldbeker wil zien winnen, antwoordde hij zonder een seconde na te denken : “Frankrijk natuurlijk, uiteindelijk hebben de Italianen unsere Mannschaft uit het toernooi gekegeld.”

Op verscheidene radiostations werd bij supporters geïnformeerd naar hun favoriet voor de finale. Op een paar uitzonderingen na werd steeds weer Frankrijk genoemd. Immers : de Italianen hadden Duitsland maar niet moeten uitschakelen. Oder nicht ?

Soberheid

Die Welt zu Gast bei Freunden, het is een slogan die tijdens dit WK voor Italië een holle betekenis heeft. Maar uiteindelijk tastten deze voorvallen de populariteit van de ploeg niet aan. Drie dagen voor de finale stelde Marcello Lippi de poorten open voor een trainingssessie. De accommodatie van MSV Duisburg puilde uit van het volk. Naast Italianen waren er ook veel Duitsers aanwezig. Ze juichten de spelers stormachtig toe. Alsof ze iets goed te maken hadden. De Squadra Azzura waren zo verwonderd over de spontane bijval dat ze voor het begin van de training een ereronde liepen. Een ongebruikelijk beeld.

Italië heeft tijdens dit WK een gevoel van collectieve woede omgezet in positieve energie. Zo was het ook al in 1982 toen spits Paolo Rossi werd geschorst omdat hij op wedstrijden had gegokt. De schorsing werd net voor het toernooi opgegeven. Rossi werd topschutter van het WK, Italië pakte de wereldkroon nadat het in de finale Duitsland met 3-1 versloeg. Kritiek van de buitenwereld en een persboycot zorgden toen voor een uniek gevoel van samenhorigheid.

Alsof hij wist wat er te gebeuren stond, gaf Marcello Lippi voor dit WK één order mee : het hotel moest niet te patserig zijn. Hij dacht terug aan het EK van 2004 in Portugal toen Italië voortijdig struikelde en omgeven was door luxe. Op de televisie werd de indrukwekkende suite van de toenmalige bondscoach Giovanni Trapattoni getoond en bekritiseerd. Dus vond Lippi dat de meest sobere kamer hem moest worden gegeven. In tegenstelling met de paleizen waar veel ploegen verbleven, was het hotel Landhaus Milser in Duisburg een keurige maar toch eerder bescheiden accommodatie. De tuin liep uit op een meer. In vrije momenten zaten de Italiaanse internationals daar vaak te vissen. Als een vis beet, werd die ogenblikkelijk weer in het water gegooid. En intussen dachten ze na over het voetbalschandaal dat in Italië het nieuws bleef beheersen. En over het concept dat tijdens dit WK zou gebruikt worden.

Revolutie

Op het einde van de jaren tachtig probeerde Arrigo Sacchi met het catenaccio af te rekenen. Als trainer van AC Milan en later de Italiaanse nationale ploeg liet hij zich inspireren door het Nederlandse totaalvoetbal. Hij schafte de libero af en wilde dat de ploeg meer in balbezit was dan de tegenstander. Hij wenste, zoals dat in het vakjargon heet, hoog te spelen.

Het is eigenlijk ook dat soort voetbal dat Marcello Lippi ambieert. Maar Lippi moest opboksen tegen een vastgeroest voetbalsysteem dat in de eigen competitie nog steeds wordt gebruikt. Zo is de Squadra Azzura een spiegel van het spel in de Serie A. Dat frustreerde hem, maar hij kon er weinig aan veranderen.

Italië begon aan zijn verblijf in Duitsland met een overweldigend offensief. In de laatste oefenpot werden de amateurs van MSV Duisburg met 4-0 verslagen. Maar vervolgens begon de ploeg weer heel moeizaam aan het toernooi. Toen in de wedstrijd tegen de Verenigde Staten, de tweede van het toernooi, een tegendoelpunt werd geslikt, verzocht de uitblinker en aanvoerder Fabio Cannavaro om meer defensieve zekerheid. Lippi luisterde en offerde een aanvaller op. Zo voetbalde de drievoudige wereldkampioen op een slaapverwekkende manier in de achtste finale tegen het technisch erg beperkte Australië, zo kwam de ploeg in de kwartfinale niet verder dan een paar speldenprikken tegen Oekraïne. Door de relatief geringe tegenstand stootte de ploeg door naar de halve finale. Maar opwindend was het allemaal niet. Sterker zelfs : de eeuwig afwachtende houding was een verarming binnen het moderne topvoetbal. En bevestigde het clichébeeld van het Italiaanse spel.

Was het door die saaiheid dat Lippi plots alle voorzichtigheid overboord kieperde ? Of wilde hij de Duitse wrevel tegenover zijn land onderdrukken ? De wedstrijd die Italië in de halve finale tegen Duitsland speelde, was de meest intense van het toernooi. Op de warmste WK-dag werd er tegen een waanzinnig tempo gevoetbald. Plots toonde de ploeg frivoliteit en subtiliteit. En toen Lippi in de verlengingen voor de middenvelders Camoranesi en Perrotta de spitsen Iaquinta en Del Piero bracht, sprak de internationale pers van een revolutie. Geduldig legde Lippi in de catacomben van het Westfalenstadion uit dat hij al anderhalf jaar offensieve accenten probeert te leggen. Hij had net zijn 24ste wedstrijd zonder nederlaag afgesloten. En hij zag de collectiviteit van Italië op dit WK : de elf doelpunten die werden aangetekend, kwamen van de voet of het hoofd van tien verschillende spelers.

In de finale tegen Frankrijk ging Lippi niet met deze on-Italiaanse en moedige veldbezetting verder. Hij trad nog maar eens aan met één spits, Luca Toni. De ploeg maakte lang niet dezelfde solide indruk als tegen Duitsland. Een vroege achterstand werd omgebogen, maar daar bleef het bij. Vervolgens probeerde Lippi het scenario van Dortmund toch enigszins te herhalen. Hij bracht opnieuw Iaquinta in en net voor de verlenging Del Piero. Maar de schwung om het af te maken ontbrak. Na een incidentrijk einde, met een kopstoot en rode kaart van Zinédine Zidane, speelde Italië zich uitgekookt naar de strafschoppen. Net zoals doelman Buffon het vermoedde. Een minuut of zeven na het einde van de eerste helft stond hij alweer in doel allerhande oefeningen te doen. Uiteindelijk moest Buffon geen enkele bal pakken. David Trezeguet schoot tegen de lat en de Italianen hielden koel hun zenuwen onder controle. De vierde wereldtitel bracht heel het land in extase.

Exodus

Toen de Italiaanse selectie op 22 mei in het trainingscentrum van Coverciano met de voorbereiding op het WK begon, stuitten ze op de haat van de tifosi. Vooral de spelers van Juventus werden aan de schandpaal genageld. Zij waren het symbool van de aan het licht gekomen frauduleuze praktijken. Nu zijn Fabio Cannavaro en zijn ploegmaats nieuwe helden. Supporters vergeten snel. Maar ook politici willen wel eens de situatie gebruiken of misbruiken. De minister van Justitie, Clemente Mastella, opperde het idee om in geval van succes amnestie te verlenen. Dat is een belachelijk voorstel. De solidariteit met bedriegers kan nooit zo ver gaan. Ook de supporters hebben al bij herhaling laten horen dat ze willen dat alles wordt uitgezuiverd. Met een merkwaardige eendracht die niet gebruikelijk is in een land waar rivaliteit tussen de clubs onder de aanhang voor veel bitsigheid zorgt.

In afwachting daarvan heeft het WK hen weer met het calcio verzoend. Dat is de grootste prestatie die de Italiaanse nationale ploeg in Duitsland leverde. Helaas zal het feest van korte duur zijn. En volgt snel de ontnuchtering. Als Juventus Turijn inderdaad één of twee reeksen moet zakken en ook AC Milan, Fiorentina en Lazio Rome met degradatie worden gesanctioneerd, dan is de exodus niet te overzien.

JACQUES SYS

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content