Dat de Rode Duivels op de rand van de kwalificatie voor het WK in Brazilië staan, hebben ze in grote mate aan Marc Wilmots te danken.
De regen viel met bakken uit de lucht in Glasgow, maar dat kon Marc Wilmots niet deren. Hij doorstond de plensbui in zijn kostuum en zocht niet een keer de veilige droogte van zijn dug-out op. Het deed meteen terugdenken aan Belgrado een jaar geleden. Toen bleef de jas zelfs uit. Twee sterke beelden die sowieso onlosmakelijk verbonden blijven met deze kwalificatiecampagne.
Zelfs de meest onstuimige elementen hadden geen vat op de nationale ploeg, die zich voor het eerst sinds 2002 weer lijkt te zullen kwalificeren. En op de bondscoach, de verpersoonlijking van hardnekkigheid en ijzeren wil. Onze gouden generatie voegde in Hampden Park een succesvol hoofdstuk toe aan het kwalificatieboek. De inbreng van Marc Wilmots is daarbij onmiskenbaar. De bondscoach is er in een jaar tijd in geslaagd om van dit sterrenensemble een mooi geheel te maken. De afzonderlijke talentjes vormen nu een hecht team. Sport/Voetbalmagazine vroeg zich af hoe Wilmots daarbij te werk is gegaan.
Zijn benoeming
Een jaar geleden schreeuwden zowel media als fans dat Michel Preud’homme of Erik Gerets – de in woestijnzand ingegraven golden boys van het Belgische trainersgild – bondscoach moest worden. Toen de KBVB bij beide heren bot ving, kwamen Philippe Collin & co uit bij iemand die al een tijdlang vol ongeduld stond te trappelen in de schaduw: Marc Wilmots. Er werd (ook binnen de voetbalbond) getwijfeld wegens zijn gebrek aan ervaring als hoofdtrainer en ook zijn tactische vaardigheden stonden ter discussie. Zelfs Collin – als voorzitter van de technische commissie toch de man die Wilmots moest aanstellen – was aanvankelijk niet zeker van zijn stuk. Hij besefte maar al te goed dat een zoveelste mislukte kwalificatie in een groep zonder echt topland en met zo’n getalenteerde spelersgroep echt geen optie was. “Het klopt dat ik over het tactische aspect mijn twijfels had, maar dat is nu helemaal niet meer nodig”, aldus Collin. “Het ontbrak Wilmots aan ervaring, maar de spelersgroep stond meteen achter hem. Dat voelde ik tijdens de vriendschappelijke wedstrijden tegen Engeland en Montenegro. Dat gaf dan ook de doorslag op het moment dat men mij eigenlijk richting andere namen probeerde te sturen.”
Twee punten spraken ontegensprekelijk voor Wilmots: zijn charisma – hij is een graag gezien man die goed ligt in de publieke opinie – en de steun van de spelersgroep. Aan zijn kwaliteiten om een groep te leiden, twijfelde dan ook niemand. Wat zijn selectiepolitiek, zijn spelvisie en zijn tactische ingrepen betreft, diende hij nog flink wat mensen te overtuigen. Dat heeft hij het voorbije jaar dan ook perfect gedaan.
Zijn persoonlijkheid
Ziedaar dé troef van Wilmots. Hij maakt zelf zijn truitje – nu ja, wit hemd – nat, steunt zijn spelers door dik en dun en deinst er niet voor terug om op hun emoties in te spelen. Passie, eergevoel en trots zijn woorden die steeds terugkeren wanneer men Wilmots omschrijft. Zijn discours slaat duidelijk aan en hij kietelt het eergevoel van zijn voor negentig procent uit ‘buitenlanders’ bestaande spelersgroep regelmatig. “Als je in het buitenland speelt doet het pijn om te zien dat je vaderland achterop hinkt. Je wilt het respect van de andere internationals in je kleedkamer afdwingen.” Die aanpak werkt want het is duidelijk dat de spelers op een bepaalde manier het patriottische pad zijn opgegaan. “Wilmots heeft een groep weten te creëren die er steeds alles aan doet om de eer van het land te verdedigen”, weet ThibautCourtois. “Wilmots is de meester van de motivatie”, vindt Jan Vertonghen. “Hij praat heel veel met zijn spelers en bezorgt ons zo het nodige zelfvertrouwen.”
Hij heeft elke Rode Duivel, niet toevallig naar zijn eigen evenbeeld, in een hongerige leeuw omgetoverd. “De bondscoach is echt belangrijk voor de groep”, zegt Marouane Fellaini. “Hij zegt ons voor elke wedstrijd wat hij van ons verwacht. Hij herhaalt de doelen constant en motiveert ons door ons te wijzen op de reeds afgelegde weg. Bij Wilmots betekenen woorden zoals discipline en hard werken echt iets.” Feit is dat de Rode Duivels inderdaad zeer hongerig overkomen en bepaald niet de neiging hebben om te gaan zweven. Het discours van Wilmots (“We staan nog nergens” en “Er wachten ons tien finales”) straalt duidelijk af op zijn groep. Na de mooie zege in en tegen Schotland erkende zowat iedereen dat het grootste deel van het werk nu gedaan was, alvorens eraan toe te voegen dat er nog “een van de komende twee finales gewonnen moest worden”.
Het beschermen van zijn groep
Dat Wilmots het vel van de beer niet wil verkopen voor hij hem geschoten heeft, heeft te maken met het feit dat de kwalificatie nog steeds niet honderd procent zeker is. Maar hij wil zijn spelersgroep ook beschermen voor het boemerangeffect. Wilmots ziet de hindernissen voor anderen dat doen. Hij zag al snel het gevaar dat schuilging achter een al te grote lofzang. Complimentjes moeten volgen op de resultaten in plaats van ze vooraf te gaan, vindt Wilmots. “Ik vind bloemen zeer mooi, maar de pot waarin ze staan, komt soms hard aan. Het klopt dat we in stijgende lijn gaan, maar in het voetbal kan het zeer snel gaan”, aldus Wilmots wanneer de buitenlandse pers hem vragen stelt over de gouden generatie die hij onder zijn hoede heeft.
Wilmots beschermt zijn spelersgroep ook door heel goed naar hen te luisteren. Zo twijfelde hij niet om Christian Benteke aan de kant te laten tegen Wales zodat die zijn transferperikelen kon verteren. En de dag na zijn marathononderhandeling met Manchester United kreeg Fellaini een extra dagje vrijaf.
De bondscoach moet er echter wel voor zorgen dat die beschermende houding niet in paranoia verandert. Zo was er de stage in de VS waar fotografen en journalisten het bepaald niet leuk vonden dat die voor het overgrote deel achter gesloten deuren plaatsvond. “Hij wilde gewoon zien hoe zijn groep zou reageren in dergelijke omstandigheden”, aldus een bron binnen de Belgische delegatie. Maar ook in Schotland liet Wilmots zich een kort maar gevaarlijk zinnetje ontvallen. “Ondanks de pers blijven we een hechte groep”, zei de bondscoach. Best een gekke uitspraak op het moment dat de pers lovender dan ooit tevoren is. Of is dit Wilmots’ manier om, naar het voorbeeld van José Mourinho, een ‘wij tegen de rest van de wereld’-gevoel te creëren? De toenemende bekendheid van onze Rode Duivels bekoort steeds meer mensen, maar de grote kracht van deze groep schuilt net in de identificatie met het Belgische volk. Die spelersgroep opsluiten in een soort superbeveiligd bolwerk, lijkt dan niet de beste optie.
Iedereen gelijk
Correct gedrag en respect staan centraal in Wilmots’ aanpak. Hij beschouwt daarenboven elke speler als een hoeksteen van het geheel. Iedereen weet welke spelers net dat tikkeltje belangrijker zijn dan de anderen, maar dat zal je Wilmots nooit zelf horen zeggen. Ook al heeft hij wel degelijk een type-elftal, toch houdt de bondscoach al van in het begin van de campagne vol dat de bank de kracht van het team is. Zelfs in Schotland verschuilde Wilmots zich geen moment achter het forfait van basispionnen als VincentKompany, Thomas Vermaelen en Eden Hazard. En hij twijfelde al helemaal niet om Steven Defour – voor wie een basisplaats toch al van september 2012 geleden was – de voorkeur te geven op Moussa Dembélé en Kevin Mirallas. Met die keuze maakte Wilmots nog een keer duidelijk dat elke speler zijn rol te spelen heeft. “We hebben een sterke bank en omdat de coach dat duidelijk beseft, blijft elke bankzitter ook scherp”, zegt Daniel Van Buyten – die overigens zelf het beste voorbeeld van Wilmots’ aanpak is. De 35-jarige verdediger van Bayern München kwam onder Georges Leekens niet meer aan spelen toe, maar werd door Wilmots in ere hersteld. Voor de huidige bondscoach is Van Buyten immers de eerste vervanger van Vermaelen en Kompany. Feit is dat Van Buyten nooit eerder zo rustig acteerde in de nationale ploeg.
Wilmots geeft zijn ploeg steevast pas op het allerlaatste moment vrij. Kwestie van de tegenstander niet slimmer te maken dan nodig, maar ook kwestie van de voltallige spelersgroep zo lang mogelijk scherp te houden. Al verwittigt de bondscoach soms wel eens een individuele speler – zoals bijvoorbeeld Nicolas Lombaerts voor de match tegen Schotland – zodat die zich ten volle kan voorbereiden op zijn basisplaats. Wilmots praat met iedereen evenveel, bankzitter of basisspeler, maar voelt zich niet verplicht om elke keuze te verantwoorden. Hij praat veel, maar hakt ook knopen door. “De dag van de eerste wedstrijd tegen Wales zei hij tegen me: ‘Jij speelt’, nadat hij moest kiezen tussen Simon Mignolet en mij”, aldus Courtois. “Hij heeft me nooit verteld waarom hij juist voor mij koos, maar ik kon aan zijn houding perfect zien dat hij me niet zomaar even een pleziertje deed. Hij liet merken dat Simon er alles aan zou doen om eerste doelman te worden en gaf me geen enkele garantie dat ik ook de hele campagne lang titularis zou blijven.”
Het spel
Ook op dat vlak blijft Wilmots trouw aan zijn principes. Hij wil aanvallend en ambitieus, maar georganiseerd spel op de mat leggen. “Ik hou ervan om de tegenstander onder druk te zetten en op hun helft te spelen. Ik wilde niet met René Vandereycken samenwerken omdat ik me niet kon vinden in zijn voetbalfilosofie – die keuze had dus voor alle duidelijkheid niets te maken met de persoon. Druk naar voren, de tegenstander meteen bij de keel grijpen, dat is wat ik wil”, zei Wilmots al in ons magazine bij het begin van de kwalificatiecampagne. Dat Wilmots wel T2 werd onder Dick Advocaat had alles te maken met het feit dat hij met de Nederlander wel eenzelfde visie deelt, namelijk een driehoek op het middenveld met een 6 en twee 8’en. In dat middenveld is Axel Witsel een soort schildwacht voor de verdediging met voor hem twee alternerend infiltrerende nummers 8. “De coach verwacht van me dat ik de patron op het middenveld ben. Een patron die veel praat en een rijtje hoger doet wat Kompany in de verdediging doet: de lijnen uitzetten”, aldus Witsel. “Moet een basispion verstek laten gaan, dan vervangt hij die zonder boe of ba door een andere speler.”
Een ander belangrijk principe van Wilmots: balbezit. In Schotland moesten de Rode Duivels vooral vermijden dat de wedstrijd op een fysieke slag uitdraaide. “We moesten wel tonen dat we de strijd kónden aangaan, maar meteen ook zo vaak mogelijk de bal in de ploeg houden en zo veel mogelijk uit het duel blijven”, analyseert Witsel.
“Ik ben van het principe dat wanneer je zelf de bal hebt, de tegenstander niet kan scoren”, gaf Wilmots in 2012 in Sport/Voetbalmagazine al mee. “Heb je meerdere technische spelers en stel je ze allemaal op, dan kan je daardoor de wedstrijd controleren en al te grote druk van de tegenstander afhouden.” Wilmots was bepaald onder de indruk van de technische en defensieve prestatie van Dembélé tegen Steven Gerrard. Vandaar dus dat de middenvelder van Tottenham aanvankelijk de voorkeur kreeg op Fellaini. Wat dat betreft, is Fellaini dan ook in zekere zin de kiezel in de schoen van Wilmots. De bondscoach wil immers een zo technisch onderlegd mogelijk middenveld en dan zijn jongens zoals Witsel, Chadli, Dembélé en Defour een betere keuze dan Fellaini. Vraag is of je een fysiek beest en tevens alleskunner als Fellaini kunt passeren, zeker nu die de overstap naar de absolute wereldtop maakte met zijn transfer naar Man U. Wilmots vindt alvast van niet want sinds de wedstrijd tegen Macedonië verkiest hij Fellaini weer boven Dembélé.
De bondscoach verstevigde de defensie in Schotland door voluit voor Vertonghen op links en Toby Alderweireld op rechts te kiezen. En van Courtois, Benteke en Kevin De Bruyne maakte hij de absolute sterren van deze kwalificatiecampagne. Het was Wilmots die het eerst tegen Benteke zei dat hij vooruitgang moest boeken op het fysieke vlak nadat hij de spits van Aston Villa ten onder zag gaan tegen Josip Simunic tijdens België-Kroatië. “De bondscoach zegt altijd: ‘Een aanvaller die geen stampen krijgt, zit niet in de wedstrijd'”, vat Benteke samen.
Tot slot mogen ook de tactische ingrepen van Wilmots best eens onderstreept worden. Niemand had verwacht dat Defour tegen Schotland in de basis zou staan en net Defour werd de held van het vaderland door zijn openingstreffer. Wilmots laat Mirallas invallen en ook die scoort. Zowel tegen Wales als tegen Kroatië was het de ingevallen De Bruyne die de Rode Duivels op sleeptouw nam. Na tien moeilijke minuten tegen Servië zet hij Hazard op de flank en trekt hij Chadli naar het centrum. Nog een risico: Courtois aan de campagne laten beginnen terwijl Mignolet nog nooit heeft teleurgesteld in een interland. De Limburger toverde al enkele wondersaves uit zijn handschoenen dus ook die gok draaide goed uit.
DOOR STÉPHANE VANDE VELDE – BEELDEN: IMAGEGLOBE
“Wilmots is de meester van de motivatie. Hij praat heel veel met zijn spelers en bezorgt ons zo het nodige zelfvertrouwen.” Jan Vertonghen
In zekere zin is Fellaini de kiezel in de schoen van Wilmots.
