Terwijl de nationale ploeg zich na een nieuwe opdoffer nog maar eens bezint, wordt het EK zaterdag op gang getrapt. Oostenrijk en vooral Zwitserland beleefden de aanloop naar dit Europese Kampioenschap niet met de meeste uitbundigheid, maar nu het echt gaat beginnen, is ook de voetbalkoorts daar voelbaar. En swingen de superlatieven de pan uit: dit EK moet een feest worden van het offensieve voetbal, met zestien topteams die garant staan voor wervelend spel.
Dat soort kretologie hoort bij zo’n toernooi, net zoals een deel van het enthousiasme en de beleving telkens weer wordt bepaald door de prestaties van de organiserende landen. Vier jaar geleden maakte het fris en dartel voetballende Portugal van het EK in eigen land een festival van vreugde, in 2006 zorgde Duitsland er tijdens het WK voor dat verborgen gevoelens van nationalisme opflakkerden en het hele land een megaparty vierde.
Zo’n vaart zal het nu wel niet lopen. Oostenrijk metselt aan een jonge ploeg en dat gaat gepaard met vallen en opstaan. Zwitserland bouwt op zorgvuldig in het elftal geslepen automatismen, maar na een paar nederlagen in de voorbereidingsperiode sijpelde er in de ploeg een gevoel van onzekerheid.
Vier jaar geleden zorgde Griekenland voor de verrassing tijdens het EK maar het ziet er niet naar uit dat de voetbalhiërarchie nu op haar kop wordt gezet. Wereldkampioen Italië begint als een van de grote favorieten aan het toernooi. De ploeg van Roberto Donadoni heeft gewoon alles: techniek en creativiteit, snelheid en inventiviteit, robuustheid en opportunisme. Steeds meer heeft het vroeger zo irritante rauwe realisme plaatsgemaakt voor een op techniek geschoeid combinatiespel, al zijn de Italianen nog altijd bij machte naar vroegere wapens terug te grijpen.
Die stijlbreuk blijft zich ook voltrekken bij Duitsland waar Jürgen Klinsmann tijdens het WK het op kracht en engagement gebaseerde spel met tempo en fantasie overgoot. Zijn opvolger Joachim Löw legt nu gewoon dezelfde accenten, omringd door een gespecialiseerde trainersstaf.
Duitsland, de toernooiploeg bij uitstek, kan net zo goed ver komen als Frankrijk dat na het afscheid van Zinédine Zidane met een mengeling van routine en jeugd naar een nieuwe identiteit zoekt maar toch tot een stevig blok uitgroeide. Onduidelijk is hoe zwaar Nederland weegt, waar Marco van Basten na het EK de baan ruimt. De ex-aanvaller zocht vier jaar lang naar de juiste puzzelstukken en liet zich bij momenten veel meer door de vroegere Italiaanse school leiden dan door het frivole en typische Hollandse spel. De kracht van het elftal ligt niettemin in het offensief, de povere en trage opbouw van achteruit is het zorgenkind van de bondscoach.
Eigenlijk kan dit EK vele kanten uit. Rusland, met de slimme Guus Hiddink aan het roer, teert op de as van Zenit Sint-Petersburg en zoekt met snelheid, techniek en discipline altijd de diepte. Roemenië – de zogenaamde meeloper in de groep van Italië, Frankrijk en Nederland – wordt volgens velen onderschat en Portugal beschikt over veel meer aanvallende weelde dan alleen Cristiano Ronaldo.
Dit nummer staat vrijwel compleet in het teken van het EK. Trainers en vedetten, sterktes en zwaktes, het wordt aangevuld met alle kernen, met de televisieprogramma’s, de kalender en nog veel meer. Zo hebt u een handleiding voor de komende weken.
Het valt te hopen dat de moed tot risico dit EK kenmerkt. Juist in dat soort toernooien pleegde een diep ingewortelde angst om te verliezen al vaker het spektakel te onderdrukken. Wedstrijden groeiden zeker in een cruciale fase uit tot een tactisch schaakspel waarin vastgeketende vedetten nog moeilijk op de voorgrond treden. Het collectief versmachtte al te gemakkelijk het individu. Dat zorgde telkens weer voor een bittere nasmaak.
Het voetbal probeert zich steeds beter te organiseren en te verpakken. Een toernooi als het EK – met 31 geladen wedstrijden – biedt een ideaal platform om de aantrekkingskracht van dit product verder te verhogen en nieuwe (geld)bronnen aan te boren. Die kans mag niet opgeofferd worden op het altaar van de tactiek. S
door Jacques Sys
