De Muhammad Ali van deze tijd

© BELGAIMAGE

Hoe meer Donald Trump verdeeldheid probeert te zaaien in de VS, en sinds kort ook in de sport, hoe meer hoon hij oogst van LeBron James. Geen recente oprisping, want de NBA-ster vecht al jaren voor gelijke rechten van zwarten en kansarme kinderen. Zijn inspiratiebron: Muhammad Ali.

Nigger, de meest bespottelijke term voor ‘zwarte’. Ook LeBron James (32) ontsnapt er niet aan. Eind mei als graffiti gespoten op de toegangspoort van zijn villa in Los Angeles. Gezien de timing, net voor de NBA-finales die hij voor de zevende keer op rij zou spelen, had James kunnen zwijgen – ‘Alleen basketbal telt nu’ – maar dat deed hij niet. Zelfs al moest hij zo, gedwongen door de graffiti, aan zijn twee zonen (12 en 10 jaar) uitleggen waar nigger voor staat.

De superster van de Cleveland Cavaliers bracht het op een persconferentie ook uitvoerig ter sprake. Zag zelfs een ‘goeie’ kant aan de belediging. Zo kon hij er immers weer eens op wijzen dat racisme en haat nog altijd bestaan in de VS. En dat het niet moet worden doodgezwegen, maar openlijk aangeklaagd. James haalde daarom het voorbeeld aan van Emmett Till, de zwarte tiener die in 1955 vermoord werd en die op verzoek van zijn moeder tijdens de begrafenis open en bloot in zijn kist lag. ’62 jaar later is er veel verbeterd, maar zwart zijn in Amerika is nog altijd tough. En dan maakt het niet uit of je veel geld verdient, beroemd bent of bewonderd wordt.’ Daarom wilde en móést hij antwoorden, om alle, veel minder bekende, slachtoffers van discriminatie te laten weten dat hij aan hun kant staat.

Ook de NBA-vedette zelf kreeg steunbetuigingen, vooral in zijn thuisstaat Ohio. Zo plaatste Jennifer Pennington, de dochter van James’ ex-kleuteronderwijzeres, op de weg naar diens andere villa net buiten zijn geboorteplaats Akron verschillende plakkaten, met als opschriften: ‘Held’, ‘Rolmodel’, ‘Leider’, ‘Goede Samaritaan’. ‘Mijn hart brak toen ik het N-woord zag. Niemand mag je zo omschrijven. Zeker niet iemand die zulke wonderlijke zaken voor de gemeenschap doet’, aldus Pennington.

Hulde aan Ali

Zes maanden eerder. Een week na de verkiezing van Donald Trump maakt James bekend dat hij 2,5 miljoen dollar schenkt aan een tentoonstelling over Muhammad Ali in het National Museum of African American History. Een exhibitie met sportieve memorabilia, maar die ook belicht hoe het in juni 2016 gestorven boksicoon een rol speelde als uitgesproken voorvechter van onderdrukte zwarten. In USA Today vertelde LeBron over zijn idool: ‘Als kind kende ik hem alleen als een kampioen. Gaandeweg heb ik geleerd hoe Ali het pad geëffend heeft voor de zwarte atleten van vandaag. Door de waarden waar hij voor stond uit te spreken. Zonder zijn passie had ik hier vandaag misschien niet gezeten.’

Toen Lonnie, Ali’s weduwe, James bedankte voor zijn donatie en zei dat Ali vereerd zou zijn, tweette de viervoudige MVP van de NBA: ‘Geen dag gaat voorbij zonder dat ik denk aan, of probeer om de erfenis van jouw echtgenoot te eerbiedigen.’ Met de hashtag #StriveForGreatness.

Greatness is waar The King of The Chosen One – zijn niet toevallige bijnamen – altijd naar gestreefd heeft. Zoals Ali, als sporter en als mens. Dankbaar voor zijn basketbaltalent, waardoor James als enige zoon van een alleenstaande tienermoeder, opgroeiend in het asgrauwe Akron, aan de armoede kon ontsnappen. De reden ook waarom hij zichzelf vaak omschrijft als ‘just a kid from Akron‘. En waarom hij zijn inzet voor de samenleving even belangrijk vindt als zijn sportieve prestaties. Later wil de NBA-ster niet alleen herinnerd worden als beste basketbalspeler ooit, maar ook als de man die duizenden kinderen een toekomst gaf.

Daarvoor richtte hij in 2010 de LeBron James Family Foundation (LJFF) op. Die stichting schonk eerst fietsen, laptops en schoolbenodigdheden aan jonge studenten. Dat vond LBJ na enkele jaren echter te beperkt. In 2015 ging zijn stichting een samenwerking aan met de universiteit van Akron. Het doel: 2300 afgestudeerde highschoolstudenten vier jaar lang een collegebeurs geven. Kostprijs: 68 miljoen euro. En in april 2017 liet hij trots weten dat hij in Akron een I Promise-school voor 1300 kansarme kinderen zou laten bouwen. Te openen in het najaar van 2018. Kostprijs: 38 miljoen euro.

Daarnaast werd er in de unief van Akron een I Promise Institute opgericht om de LJFF-beursstudenten bij hun StriveForGreatness (een diploma behalen) te helpen, zodat ze onderweg niet afhaken. ‘Wij zijn geen pop-upstore. Continuïteit is de sleutel’, aldus James. Die trekt niet alleen zijn (zeer dikke) portefeuille open – hij verdient dit jaar 73 miljoen euro – maar speelt ook een actieve rol als mentor van ‘zijn’ studenten. Door hen brieven te schrijven, met hun ouders te bellen, zelf boodschappen te doen voor hun families, hen voor goede schoolresultaten te belonen met tickets voor matchen van de Cleveland Cavaliers, en een jaarlijkse Family Reunion van zijn Foundation in een pretpark te organiseren.

Op die bijeenkomst houdt hij voor duizenden studenten en hun familieleden telkens een toespraak, met eenzelfde charisma en welbespraaktheid als Ali. Zoals onlangs in augustus: ‘Zonder jullie, there’s no me. Jullie zijn mijn inspiratiebron als vader, echtgenoot, vriend, zoon, rolmodel, superheld… Ik probeer zo perfect mogelijk te zijn, want ik mag jullie niet teleurstellen. Ik weíger jullie teleur te stellen.’

Toen de moderator hem vroeg naar zijn sociaal bewustzijn, antwoordde King James: ‘Ik moet mijn power gebruiken en mijn stem laten horen om zaken te veranderen. Wat je in een kleine gemeenschap doet, beïnvloedt later de hele stad, staat, het land zelfs. Als ík die kansen niet grijp, hoe kan ik dan deze kinderen tonen dat zij hetzelfde moeten doen.’

Vechten voor zwarten

Voor zijn rol werd LeBron in mei 2017 beloond met de J. Walter Kennedy Citizenship Award, als lid van de NBA dat zich het meest ingezet heeft voor de gemeenschap. Twee maanden eerder noteerde zakenblad Forbes hem als elfde op de jaarlijkse World Greatest Leaders-ranking. Als enige sporter kreeg James een plaats in de top 50. Net na Angela Merkel. Forbes prees hem voor zijn invloed op zijn thuisstaat Ohio en diepte een quote op die debasketspeler gebruikte toen hij in 2014, na vier jaar bij de Miami Heat, terugkeerde naar ‘zijn’ Cleveland en een speech gaf voor duizenden Cavaliersfans: ‘Mijn roeping gaat verder dan basketbal. Ik heb de verantwoordelijkheid om – in meerdere opzichten – mensen te leiden, en neem dat heel ernstig.’ Al benadrukte James na zijn verkiezing door Forbes dat de ouders en leraars die zijn kinderen opvoeden de échte leiders zijn.

Hoe nederig LBJ zich vaak toont, hij beseft dat hij – evenveel als met zijn magische handen als met zijn stem – een gigantische impact heeft, als een van ’s werelds meest invloedrijke atleten (38,6 miljoen volgers op Twitter, alleen Cristiano Ronaldo telt er meer). Al vele jaren is James dan ook hét gezicht van de NBA, de mondiaal meest bekende sportcompetitie. Van oudsher tevens de meest zwart getinte in de VS (74 procent van alle spelers). Een competitie waar niettemin ook blanke Amerikanen van smullen sinds de NBA, mede dankzij dat andere zwarte icoon Michael Jordan, in de jaren negentig a black man’s game for a white man’s audience werd.

Als marketingfiguur weigerde His Royal Airness zich echter uit te spreken over politieke en maatschappelijke thema’s. Want, zei hij: ‘Republikeinen kopen ook Nike.’ Toen American footballspeler O.J. Simpson beschuldigd werd van moord en zwart en blank in de VS lijnrecht tegenover elkaar stonden, nam Jordan geen standpunt in.

Hoewel ook James een (levenslang) miljoenencontract met Nike heeft, laat hij zich niet de mond snoeren. Zeker niet wanneer het gaat om het verdedigen van Afro-Amerikanen. Eind 2014 verscheen hij al op het terrein met een T-shirt waarop I can’t breathe stond. Die zin had de zwarte Eric Garner elf keer uitgesproken, terwijl hij door een blanke agent in een wurggreep gehouden werd en stikte.

Anderhalf jaar later, in juni 2016, opende James tijdens een show van sportzender ESPN de avond met een inspirerende Black lives matter-speech, samen met collega’s Carmelo Anthony, Chris Paul en Dwyane Wade. Gekleed in een donker pak, met een bedrukt gezicht en passende lichaamstaal, riepen zij andere sporters op hun invloed te gebruiken in de strijd tegen het oplaaiende (raciale) wapengeweld in de VS. LeBron besloot: ‘We zullen vanavond Muhammad Ali eren. Door als atleten niet langer te zwijgen.’ Later benadrukte The King dat de toespraak niet tegen de blanken gericht was. ‘Het gaat niet om zwart of wit. All lives matter.’

Toen de zwarte NFL-speler Colin Kaepernick later die zomer protesteerde tegen alle geweld, door te knielen tijdens het Amerikaanse volkslied, kreeg die honderd procent de steun van James. ‘Iedereen die op een vredevolle manier zijn mening en geloof verkondigt, respecteer ik.’ Het voorbeeld van de knielende Kaepernick zou hij echter niet volgen. Want, legde hij uit: ‘Mijn stem is belangrijker dan mijn knie.’ Er weliswaar niet aan toevoegend dat NBA-spelers, in tegenstelling tot NFL-spelers, contractueel verplicht zijn om recht te staan tijdens het volkslied.

Steun voor Hillary

In november 2016, vlak voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen, deed James opnieuw van zich spreken door in een krantencolumn openlijk zijn voorkeur voor Hillary Clinton neer te schrijven. Volgens LeBron, die ook close was met (basketbalfan) Barack Obama, hadden de VS een nieuwe president nodig die het verdeelde land weer zou verenigen. ‘Ideeën die ons verdelen zijn geen oplossing. Eendracht is de boodschap. Hillary zendt die uit, Trump niet.’

Ondanks de steun aan Clinton trok Donald Trump de cruciale swingstate Ohio, in de arme Rust Belt van de VS, naar zich toe. Een zege die James onlangs verklaarde door te wijzen op het feit dat veel mensen te weinig geschoold waren om hun (verkeerde) stemkeuze in te schatten.

Het was niet zijn enige uithaal naar de nieuwe president. Toen in augustus 2017 in Charlottesville een vrouw omkwam bij een betoging van de extreemrechtse white supremacists en Trump zei dat er many sides schuld hadden aan het geweld, tweette James: ‘Haat heeft altijd bestaan in Amerika. Maar Trump maakte het weer modieus.’

Waarna hij op de reünie van zijn Foundation speechte: ‘De enige manier waarop we als gemeenschap en als mens beter kunnen worden is love. Het gaat zelfs niet om onze zogenaamde president. Het gaat om óns. Wij, van kinderen tot volwassenen, moeten in de spiegel kijken en ons afvragen: wat kunnen wij doen om zaken te veranderen? Daarom: juich mensen in de hele wereld toe die great willen zijn en willen liefhebben.’

Een oproep die James een maand later herhaalde voor een publiek van wereldleiders (Bill Clinton, Justin Trudeau, Emmanuel Macron…) en CEO’s van multinationals op het Global Business Forum, ter gelegenheid van de algemene vergadering van de Verenigde Naties in New York. In een videoboodschap spoorde hij hen aan om eenheid te creëren.

U bum

Nog meer aandacht trok James naar zich toe toen hij onlangs reageerde op een tweet van Donald Trump. Die liet weten dat hij de presidentiële uitnodiging voor NBA-kampioen Golden State introk, nadat sterspeler Stephen Curry eerder verklaard had niet naar het Witte Huis te willen gaan. Waarop The King reageerde met de meest (2,16 miljoen keer) geretweette en gelikete Twitterpost van een sporter ooit: ‘U bum (jij klojo…, nvdr) Curry zei al dat hij niet zou komen. Dus is er geen uitnodiging. Naar het Witte Huis gaan was ooit een grote eer. Tot jij opdaagde.’

In de daaropvolgende discussie over de opnieuw protesterende NFL-spelers die neerknielden tijdens het Amerikaanse volkslied – wat Trump ook fel veroordeelde – haalde LBJ nogmaals uit: ‘Sport, los van huidskleur of ras, brengt mensen samen. Ik laat niemand, ongeacht zijn macht of invloed, sport als platform gebruiken om ons te verdelen. Het volk stuurt dit land, niet één individu. En zeker hij niet’ – zonder Trump bij naam te noemen.

De basketbalvedette werd op Twitter massaal toegejuicht. Iemand parafraseerde zelfs de beroemde zin die Barack Obama uitsprak tijdens diens overwinningsspeech als nieuwe president in 2008: ‘On this day, at this defining moment, change has come to America… And LeBron truly became president.

The King wás hij al, maar president zal hij (allicht) nooit worden. Zelfs de iconische status van Muhammad Ali zal James nooit bereiken. Maar hij zal er wél alles aan doen om greatness en love na te streven. Zodat zijn zonen nooit aan hún kinderen zullen moeten uitleggen wat nigger betekent.

DOOR JONAS CRETEUR – FOTO’S BELGAIMAGE

Toen de zwarte NFL-speler Colin Kaepernick knielde tijdens het Amerikaanse volkslied, kreeg hij honderd procent de steun van LeBron James.

‘Ik laat niemand, ongeacht zijn macht of invloed, sport als platform gebruiken om ons te verdelen.’ – LeBron James

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content