Neymar da Silva Santos Junior. Simpelweg Neymar. De nieuwe sterspeler van FC Barcelona. Samen met Lionel Messi moet de 21-jarige Braziliaan een droomkoppel vormen en de Catalaanse voetbaltrots naar nieuwe successen loodsen. Het wonderkind van FC Santos is in eigen land echter controversieel en wordt een YouTubevoetballer genoemd. Neymar: de nieuwe Messi of de nieuwe Beckham?

Het Amerikaanse Time Magazine plaatste Neymar begin dit jaar op de cover en riep hem uit tot ‘the nextPelé‘. Buiten het Amerikaanse continent was hij tot voor enkele maanden vrij onbekend. Zijn transfer naar FC Barcelona en zijn schitterende goals in de Confederations Cup brachten daar verandering in.

De ‘nieuwe Pelé’ dankt zijn reputatie in eigen land aan het feit dat hij meer is dan een voetballer. Zijn bijnaam is Neymarketing, omdat hij even getalenteerd is als marketeer als als voetballer. Het sportmarketingbureau SportsPro berekende in mei dat hij voor sponsors de meest interessante sporter ter wereld is en Lionel Messi, Usain Bolt en Novak Djokovic voorafgaat.

Sportkledinggigant Nike had zes jaar geleden al zijn enorme potentieel door en steunt hem al financieel sinds zijn vijftiende verjaardag. Dankzij de sponsors groeide hij bij FC Santos uit tot de op zeven na best betaalde voetballer ter wereld. Volgens het agentschap Reuters verdiende hij bij zijn Braziliaanse club 3 miljoen real per maand (ongeveer 1,1 miljoen euro). Driekwart van zijn salaris werd betaald door elf sponsors, waaronder uiteraard Nike, Volkswagen, AmBev, Unilever, Santander en Red Bull.

Neymar is niet alleen een voetballer, maar ook een reclamezuil. Hij is alomtegenwoordig in de media en vooral op YouTube. Sommigen noemen hem de personificatie van de YouTubevoetballer van de 21e eeuw. Op het sociale netwerk kun je een montage bewonderen van alle goals die hij voor Santos maakte, maar de videoclip met al zijn reclamespots duurt zeven minuten langer.

In die reclamespots doet hij zowat alles wat hem wordt gevraagd: van een omhaal in onderbroek tot een koeienpak aantrekken en zichzelf melken. Na zijn goal tegen Italië op de Confederations Cup vormde hij aan de cornervlag met de voorarmen de letter T, een verwijzing naar het zelfgemaakte woord tois, dat aangeeft dat alles ’top’ of ’tof’ is. Hij gooide het woord op Twitter en na een miljoen retweets maakte Nike het onderdeel van een merchandisingcampagne.

Eén keer trad Neymar in een videoclip zelfs met zijn vader op. Het duo is dan ook onafscheidelijk. Neymar Senior is niet alleen de vader maar ook de makelaar van zijn zoon. “Het is alsof wij aan elkaar geplakt zijn”, vertelde zoonlief. “Hij is mijn held. Wij praten en lachen veel met elkaar. Hij geeft me kracht. Dankzij hem heb ik het zo ver gebracht.”

Neymar Senior was een profvoetballer in de lagere reeksen. Hij stopte op 32-jarige leeftijd en werd mecanicien, maar ging zich vooral bezighouden met zijn uitzonderlijk getalenteerde zoon.

Creatie van een monster

Neymar Junior werd geboren op 5 februari 1992 in Mogi das Cruzes, in het binnenland van de staat São Paulo. Het grootste deel van zijn jeugd bracht hij door in Jardim Gloria, een wijk aan de rand van Praia Grande, een kustplaatsje niet ver van Santos.

Zijn vader liet hem als zevenjarige futsal spelen en dat zie je nog steeds in de bewegingen van het nieuwe idool. Voor Neymar is voetballen gek doen: overstapjes maken, ballen achter het standbeen trappen, kappen, boogballetjes versturen… “Mijn grootste sterkte is dribbelen,” vindt hij zelf, “dribbelen met een duizelingwekkende snelheid.” Met als best gekende voorbeeld de treffer tegen Santo André waarvoor hij in 2011 met de Puskas Award, de nieuwe FIFA-trofee voor het mooiste doelpunt van het jaar, werd beloond: langs drie verdedigers slalommen alsof het lantaarnpalen zijn en door de benen van een vierde scoren.

Neymar voelde zich al heel snel belangrijk. Als dertienjarige werd hij uitverkozen om het nieuwe shirt van FC Santos te presenteren. Twee jaar later tekende hij zijn eerste contract en streek hij iedere maand ruim 10.000 euro op. Begin 2009 werd de knaap met de dunne beentjes profvoetballer en op 9 maart vierde hij zijn debuut in het eerste team van FC Santos met een nederlaag tegen Oeste. Een week later maakte hij in een 3-0-overwinning tegen Mogi Mirim zijn eerste treffer.

Neymar is er verantwoordelijk voor dat de clube do povo (club van het volk) de jongste jaren voor maar liefst 19 miljoen dollar aan sponsorcontracten binnenhaalde. Het bezorgde hem een onaantastbare status.

In september 2010 kreeg Neymar het aan de stok met Santoscoach Dorival Junior en aanvoerder Edu Dracena, nadat hij tegen Atlético Goiânia een strafschop niet had mogen nemen. Hij was woedend en werd voor één wedstrijd geschorst.

Dorival liet Neymar aan de kant in de volgende competitiematch tegen buur Corinthians uit São Paulo. De trainer werd prompt aan de kant gezet, ook al had hij net twee trofeeën en 37 van de 61 matchen gewonnen. Een sterspeler als Neymar uit de ploeg houden was belangrijker dan het behouden van de teamdiscipline.

“We zijn bezig een monster te creëren”, waarschuwde een van de krantencommentaren. Pelé, de grootste speler uit de geschiedenis van FC Santos, was ontdaan en voelde zich geroepen een standpunt in te nemen. Hij viel niet alleen de club, maar ook de speler aan. “Neymar voetbalt meer voor de fans en de camera’s dan voor het team”, zei hij. “Hij pakt te pas en te onpas uit met een firula (vliegensvlug voetenwerk, nvdr) en valt gemakkelijk omver.”

“Onzin”, reageerde de jonge vedette. “Ik speel helemaal niet voor de tribunes en ga altijd recht op doel af. Mijn doelstelling is mensen vermaken, in de geest van het Braziliaanse voetbal. Ik heb altijd zoals Pelé willen zijn. Hij voetbalde met vreugde en dat wil ik ook in mijn spel leggen.”

Recordhouder met Pelé

Neymar verzamelde ondanks zijn jonge leeftijd al een indrukwekkend palmares. Hij bezorgde Brazilië in 2011 goud op het WK U20 in Peru door twee keer te scoren in de finale tegen Uruguay (6-0). Bondscoach Dunga werd onder de kritiek bedolven omdat hij hem niet meenam naar het WK in Zuid-Afrika en zijn opvolger Mano Menezes selecteerde hem meteen voor de Goddelijke Kanaries. Hij vrolijkte zijn debuut op met een kopbalgoal tegen de Verenigde Staten.

Met Santos won Neymar in 2011, voor het eerst sinds 1963 en Pelé, de Copa Libertadores. Een jaar later volgde de Recopa Sudamericana, de Zuid-Amerikaanse beker voor bekerwinnaars. Hij scoorde in de return en werd uitgeroepen tot beste man van de dubbele finale.

In 2012 maakte hij 43 goals voor Santos, waarmee hij – na Pelé – de topschutter aller tijden in één seizoen is. In totaal bezorgde hij Santos 136 goals en 65 assists in 224 officiële duels. Individueel werd hij in 2010 en 2011 uitgeroepen tot Gouden Schoen in Brazilië en in 2011 en 2012 tot beste voetballer van Zuid-Amerika.

De nieuwe ster kreeg desondanks geregeld het verwijt dat hij het in topwedstrijden liet afweten. In de finale van het WK voor clubteams werd hij overvleugeld door Messi, zodat Barcelona met 4-0 won. Neymar kreeg in 2012 ook veel kritiek omdat Brazilië op de Olympische Spelen in Londen alweer geen goud kon winnen.

“Ik ben onder de indruk omdat hij dingen doet die ik nog nooit heb gezien op een veld”, schreef Tostão, een van de helden van het WK’70 en in eigen land de hoogst aangeschreven columnist. “Hij is creatief en beschikt over een geweldig repertoire. Hij kan alles met een bal: hij heeft een goede techniek, een goed schot, twee goede voeten en werkt goed af. En combineert dat alles met snelheid en mobiliteit.”

Uitgebreid vieren

Andere waarnemers storen zich aan zijn gedrag buiten het voetbal. Volgens hen is hij een overbetaald, arrogant jochie. Dat beeld heeft wellicht meer te maken met de berichtgeving over hem – die vaak op het randje van het hysterische is – dan met de jongen zelf. Al valt er iets te zeggen voor de stelling dat hij de nieuwe Messi nog moet worden, maar al de nieuwe David Beckham is.

“Hij heeft Becks altijd aanbeden en een beetje nagebootst”, gaf zijn vader toe. “Niet alleen op voetbalgebied, maar ook wat imago betreft.”

Zijn kapsel, zijn hanenkam, is zijn handelsmerk en hij scheert zijn benen. “Ik hecht veel belang aan mijn uiterlijk”, zei hij. “Wat is daar mis mee?”

Het gaat echter veel verder. Hij danste met popzanger Michel Teló in diens superhit ‘Ai Se Eu Te Pego’ (‘Wacht tot ik je te pakken krijg’) en verscheen in een videoclip van Alexandre Pires. Samen met rapper Mr Catra trad hij op in een gorillapak. Het Openbaar Ministerie beschuldigde hen van racisme, ook al hebben ze allebei niet echt een blank uiterlijk.

De nieuwe vedette van Barcelona presenteerde onlangs zijn zoontje Davi Lucca, dat twee jaar geleden geboren is. De relatie met de moeder behoort tot het verleden. Eerder dit jaar bevestigde hij met romantische foto’s op de sociale media zijn relatie met Bruna Marquezine, een 17-jarige actrice uit de populaire soapserie Salve Jorge. Over Becks nabootsen gesproken…

Net zoals Beckham wordt Neymar Junior goed omringd. “Ik heb een belangrijk team rond mij”, stelde hij. Zijn commerciële belangen worden behartigd door 9ine, het reclamebureau van O FenomenoRonaldo, en IMX van Eike Batista, wellicht de rijkste man van Brazilië. “Ze zorgen dat ik gefocust blijf op het voetbal”, aldus de ex-speler van Santos.

“Hij is vaak wat theatraal en extravert”, aldus Tostão. “Het zingen, het dansen, allemaal zaken naast het voetbal. Het lijkt een beetje vreemd.”

Neymar is ook op het veld soms een beetje gek. En dan denken we meteen aan een wedstrijd in de Copa Libertadores (de Zuid-Amerkaanse versie van de Champions League) op 6 april 2011 tegen Colo Colo uit Chili. Een van zijn sponsors had een stunt bedacht en plastic maskers met de kop van Neymar uitgedeeld in het volgelopen Vila Belmiro, de thuishaven van FC Santos. Toen Neymar er met een prachtige goal 2-0 van maakte, ging de arena door het lint. Robinho, die langs de zijlijn stond, overhandigde hem een masker. Neymar zette het omgekeerd op zijn hoofd en ging uitgebreid aan het vieren.

Niet echt volgens de regels zoals die in de negentiende eeuw bedacht waren door de heren van dure Engelse kostscholen, en Neymar kreeg een gele kaart. Zijn tweede van de wedstrijd. Colo Colo kwam tegen tien man tot 2-2 terug, maar tot opluchting van Neymar konden zijn ploegmaats er in de slotfase alsnog 3-2 van maken en de kwalificatie veiligstellen.

Blij en droevig

FC Santos incasseert voor Neymars transfer 28 miljoen euro (plus twee vriendschappelijke duels tegen Barça), maar de Catalanen legden bijna 58 miljoen euro op tafel. Er moest immers een flinke hap worden betaald aan zaakwaarnemers en investeringsmaatschappijen.

Met zijn contract voor vijf jaar stapt hij in de voetsporen van illustere landgenoten als Ronaldo, Romario, Rivaldo en Ronaldinho.

“Het is een beslissing die ik samen met mijn familie genomen heb en een droom die uitkomt”, liet Neymar tijdens de Confederations Cup weten. “Ik ben heel blij, maar tegelijkertijd ook een beetje droevig omdat ik mijn geliefde team en de stad verlaat waar ik negen jaar speelde.”

Vraag is hoe hij de overstap naar de Primera División verteert. Het Braziliaanse voetbal is minder tactisch en trager, minder fysiek ook, en er is meer ruimte. “Hij blinkt uit in de Braziliaanse competitie, maar moet zich nog constant bewijzen tegen grotere, sterkere teams”, aldus Tostão. “Neymar heeft problemen als hij kort wordt gedekt. Hij moet zich ontwikkelen in grotere wedstrijden in een zwaardere competitie. Hij wordt wellicht een van de beste spelers ter wereld, maar is dat nog niet.”

“Het is een goede zaak dat hij naar Europa verhuist”, vervolgde Tostão. “Zowel als speler als als mens. Hij heeft meer talent rondom zich nodig. Hij moet ook collectiever leren voetballen en zich de tactische eisen eigen maken die nodig zijn aan de absolute top. Maar er is ook een risico aan verbonden. Misschien voelt hij zich er ongelukkig, mist zijn familie of kan er niet aarden.”

Ronaldinho, die twee weken geleden de Copa Libertadores won met Atlético Mineiro, verwacht geen problemen voor Neymar bij zijn vroegere club. “Barcelona wordt een geweldige ervaring voor hem. Een noodzakelijke stap in zijn carrière. Om de beste speler van de wereld te worden moet hij bij een grote Europese club spelen. Zorgen hoeft hij zich niet te maken. Ik denk niet dat er een club in de wereld is waar hij problemen zou hebben om te spelen.”

“Voetbal is overal hetzelfde”, onderstreepte Neymar zelf. “De bal is altijd rond. De druk kan niet groter zijn dan de voorbije jaren. Iedere topvoetballer moet overigens met stress kunnen omgaan. Dit is waar elke voetballer van droomt.”

Neymar en zijn omgeving ontkenden in alle toonaarden dat de verhuizing naar Barcelona een nieuwe stap is op marketingvlak. Een seizoen in La Liga moet hem beter maken voor het WK 2014 in eigen land. Bondscoach Felipe Scolari staat helemaal achter de overgang. “Neymar is er helemaal klaar voor,” aldus Felipão, “zowel als mens als als speler. Hij zal hier sterker uit komen en dat kan ons helpen om wereldkampioen te worden.”

“Dat is mijn ultieme droom”, voegde Neymar er na de winst in de Confederations Cup aan toe. “Niet alleen van mij, maar van iedere Braziliaan.”

DOOR FRANÇOIS COLIN – BEELDEN: IMAGEGLOBE

“Hij heeft Beckham altijd aanbeden en een beetje nagebootst. Niet alleen op voetbalgebied, ook wat imago betreft.” Neymar Senior