Geen trainer die met zo weinig stress doorheen het EK stapt als Joachim Löw. Geen bondsvoorzitter ook die zoveel rust uitstraalt als Wolfgang Niersbach, de voormalige perswoordvoerder die zich via een job als secretaris-generaal tot het hoogste ambt opwerkte. De Duitse sensatiekranten zitten nochtans als aasgieren klaar, hongerig naar een prooi. Maar ook Niersbach karakteriseert met zijn bedachtzame optredens en intelligente teksten de sereniteit die er in de groep zit. Hij heeft een hekel aan hol geblaat.

Tien jaar geleden wisten ze in Duitsland dat het anders moest. Meer verfijning, meer techniek, meer aandacht voor de jeugdopleiding. En een project, vinden ze bij de DFB, is er niet om na een paar nederlagen weer in de ijskast te stoppen. Terwijl twaalf van de zestien trainers voor dit EK niet wisten waar hun toekomst lag, kan er Löw niets overkomen.

Knap is het dat je als federatie mensen vindt die iets aan de nationale ploeg kunnen toevoegen. Niet via pathetische prietpraat, maar via het werk op het veld. Joachim Löw werd in zijn carrière al vier keer ontslagen en zat eens maanden aan een stuk thuis. Dat hij desondanks niet aan zichzelf ging twijfelen en zijn filosofie nimmer verloochende, zegt alles over zijn persoonlijkheid.

Löw is geen man die trainingen aanziet als bezigheidstherapie. Hij vertelt zijn spelers graag wat hij van hen verlangt. Ze moeten tackles vermijden omdat het risico op een overtreding te groot is, waardoor de tegenstander zich snel kan hergroeperen. Hij hanteert achterin zonedekking en kan gedetailleerd uitleggen waarom. Zijn aanvalsplan is heel helder: met elf man tegelijk omschakelen. Zo overrompelend mogelijk. Dat lukt hem steeds beter.

Dat juist Duitsland zich zo trouw blijft voeden aan nieuwe stromingen is opmerkelijk. Het gaat erom je ook open te stellen voor buitenlandse invloeden en van daaruit je eigen visie bij te spijkeren. Löw kwam onder de indruk van een bezoek aan het trainingscentrum van Barcelona en zag daar met welke virtuositeit elfjarigen de bal rondspeelden. Hij begreep daar dat je de Spaanse nationale ploeg alleen kan stoppen door permanent zelf voor het wapen van de aanval te kiezen. Zijn visie loopt als een rode draad doorheen alle Duitse jeugdploegen.

De inbreng van trainers wordt vaak overschat. Ze moeten werken met het beschikbare materiaal. Het is niet de fout van Bert van Marwijk dat Nederland over een zwakke defensie beschikt en de ploeg door de media overroepen werd. Het kan Franciszek Smuda niet worden aangewreven dat Polen uiteindelijk kwalitatief tekortkomt, ook al wist hij dat dit hem zijn baan zou kosten. En kent Dick Advocaat nu plots zijn vak niet meer omdat hij op dit EK met de Russen roemloos ten onder ging? Achteraf is de kritiek altijd gemakkelijk: Van Marwijk maakte verkeerde tactische keuzes, Smuda is te knorrig en Advocaat hield te lang vast aan dezelfde voetballers. Het zijn maar drie van een oneindige reeks voorbeelden.

En toch: ook bondscoaches kunnen resoluut hun stempel drukken en door hun competentie en openheid respect afdwingen. Op Joachim Löw worden geen vuurpijlen afgevuurd. Hij zou er ook boven staan. Heel graag praat Löw over het werk op zich. Hij legde intern bijvoorbeeld uit wat hem het meeste plezier doet: dat de spelers in 2005 nog 2,8 seconden nodig hadden om een bal te verwerken, tijdens het EK van 2008 nog 1,8 seconde en in Zuid-Afrika nog 1,1 seconde. Nu moet er onder de grens van de seconde worden gedoken.

Na de negen op negen in de voorronde wordt Duitsland geprezen, ook al had de ploeg tegen Denemarken bij momenten last van een haast verlammende angst. Ook Franz Beckenbauer, altijd te vinden voor een kritische kanttekening, moet zien dat het globaal goed is. Vreemd genoeg was hij de man die voor een resolute stijlbreuk zorgde toen hij na de 0-1-nederlaag op het WK van 1974 de toenmalige bondscoach Helmut Schön beval om defensief te voetballen. Voordien stond het offensieve voorop. Duitsland heeft tot 2006 moeten wachten om met Jürgen Klinsmann naar zijn roots terug te keren.

Het verklaart waarom Beckenbauer het aanvankelijk niet in Klinsmann zag zitten. Al wil hij daar liever niet meer aan herinnerd worden.

DOOR JACQUES SYS

Eigenlijk keert Duitsland terug naar zijn roots.