Ontdekt worden spelers op een EK of WK nooit, tenzij door het grote publiek. Een van de toekomstige smaakmakers van het Europese topvoetbal is João Filipe Iria Santos Moutinho, het nieuwste supertalent uit het fabriekje van Sporting Lissabon.

Neen, ontdekt worden ze hier niet (meer), daarvoor zijn de topclubs veel te goed uitgerust qua scouting. Benzema, Nasri, Modric, …: elke sportleider in Europa van een club met een beetje faam kent hun gaven en gebreken. Maar voor het grote publiek zijn ze soms wél een ontdekking, als ze voor het eerst op zo’n toernooi hun stempel op de ploeg kunnen drukken.

João Moutinho viel ons al op in het kwalificatieduel van de Belgen in Portugal, toen de Rode Duivels na de rust werden weggeveegd door de Portugezen (4-0). De jonge aanvoerder van Sporting Lissabon, die het voorbije seizoen Europees ook al mooie dingen liet zien, was toen een van de uitblinkers op het veld. Inmiddels is hij een vaste waarde in de nationale ploeg en op termijn wordt hij ongetwijfeld de opvolger van Deco. Niet alleen in de Selecçao das Quinas, misschien ook bij Barcelona, dat sterk geïnteresseerd zou zijn in de middenvelder en volgens de Portugese krant A Bola binnenkort een officieel bod op de middenvelder wil doen. Pep Guardiola wil een team samenbrengen dat jong en enthousiast is. Met Keita, Touré, Iniesta en Xavi loopt er al mooi volk, maar de Spaanse media menen te weten dat Barça ook Moutinho wil. Volgens Engelse journalisten wordt de speler ook gekoppeld aan Everton, Arsenal en Manchester United.

Dertien was hij, toen João Moutinho zijn thuisstad Portimonense inruilde voor Sporting Lissabon. De familie belandde in de Algarve door het voetbal, vader Nelson speelde als middenvelder voor Benfica. Toen zijn zoon ook over talent bleek te beschikken, stuurde Nelson hem naar Sporting.

Balkunstenaars

Dat was geen toeval. Sporting is een groen-wit talentenfabriekje. Alle offensieve dribbeltalenten met wat naam in Portugal passeerden de voorbije jaren de revue in het opleidingscentrum in Alcochete, de Academia Sporting. Sinds 2006 heeft Puma er voor veel geld zijn naam aan toegevoegd. Het Duitse sportmerk heeft een contract met het opleidingscentrum tot 2012. Paulo Futre in de jaren 80 en recenter Luís Figo (Inter), Luís Boa Morte (West Ham), Hugo Viana (Osasuna), Cristiano Ronaldo, Nani (beiden Manchester United), Simão (Atlético Madrid), Quaresma (Porto) enz. Voor Luiz Felipe Scolari, de Portugese bondscoach, bestaat er geen twijfel: dit is het beste opleidingsinstituut ter wereld. Nederland (lees Ajax), maar dan nog sneller, zegt hij.

Het is dan ook evenmin toeval dat Alex Ferguson de voorbije jaren probeerde om zijn club met Sporting te linken, in de hoop zo makkelijker toegang tot het talentenfabriekje te krijgen. Ferguson haalde er al Nani en Ronaldo weg en heeft met zijn assistent Carlos Queiroz iemand die het huis kent. De gewezen hoofdcoach van Real Madrid was ooit coach van de Portugese jeugdelftallen en later van Sporting. Ook Standard kan onrechtstreeks profiteren van de kennis die ze bij Sporting inzake jeugdopleiding hebben. De nieuwe Luikse hoofdcoach Laszlo Bölöni was immers twee jaar trainer van Sporting Lissabon en lanceerde Ronaldo, Quaresma en Viana in de eerste ploeg.

Pedro Mil Homens is directeur van de academie. De intredefilosofie is, zegt hij, wat een speler kan met de bal. “Het heeft geen zin om bij twaalfjarigen te kijken naar hoe groot ze zijn. Wél is het belangrijk om te zien wat ze met de bal kunnen en er daarna goed mee te werken.” In een tijd waarin voetballers vooral groot en fysiek sterk lijken te moeten zijn, is die stelling een verademing.

Portugal heeft daarbij één voordeel, legt Mil Homens uit aan wie komt informeren naar het geheim: voetballers hebben er nog veel ruimte om te leren ‘ballen’. Op het strand, op pleintjes, op straat.

Afgewerkte producten komen er niet uit de opleiding, vindt Ferguson, die toch wat hiaten zag en bijvoorbeeld Cristiano Ronaldo moest leren om te focussen. Het spel was vaak belangrijker dan het resultaat, dan het mentale. Ronaldo kreeg hij gefocust, hetzelfde moet Ferguson nu proberen met Nani, en eventueel met opvolgers. Ook Quaresma heeft er last van, talent te over, maar qua prestaties te grillig.

Jongste aanvoerder

In 2002 werd de academie helemaal vernieuwd. Twee jaar later gebruikte Scolari ze als uitvalsbasis tijdens EURO 2004. De academie is naar Portugese normen uitzonderlijk mooi uitgerust: vijf grasvelden, één kunstgrasveld en een indoorterrein. Verder: conferentieruimten, fitnesszaal, behandelingsruimten, … noem het en het is er. Het hele terrein, in een groene zone, is ruim 250.000 m2 groot.

Om spelers beter te maken wordt op geen euro gekeken. Zo werd er onlangs nog 15.000 euro geïnvesteerd in software, naar het voorbeeld van ProZone, DataTrax en andere computermodellen die trainers tegenwoordig ter beschikking hebben. Wie nu zijn intrede doet in de academie, krijgt na een tijdje een dvd met daarop alle looplijnen, bewegingen enz.

Op zijn dertiende ruilde Moutinho, een rustige jongen, de Algarve voor de hoofdstad. Hij is klein en blijft dat ook, maar dat deert de Portugezen niet. Hij wordt op diverse posities uitgespeeld, links, rechts, voorin, op de flank. Hij komt ook heel snel in de nationale ploeg, die in 2003 met de -17 Europees kampioen wordt.

Het EK van 2004 komt te vroeg voor Moutinho, die dan pas achttien is. Hij volgt het toernooi op tv. Maar zijn verdere opmars is spectaculair. Zijn gebrek aan lengte (1,70 m) maakt hij goed met snelheid, balbehandeling en duelkracht, want hij is niet makkelijk van de bal te zetten. Al snel mag hij meetrainen met de A-kern van Sporting Lissabon. Op spelen moet hij wachten tot in het voorjaar van 2005, als hij op zijn zeventiende in de beker debuteert. Het seizoen erop is hij al basisspeler en zorgt hij voor een stunt. Als enige in Portugal mist Moutinho geen seconde competitievoetbal. Noem het een leuk toeval, maar het was zijn doelpunt tegen Braga in de laatste match van dat seizoen dat Sporting naar de Champions League schoot.

Zijn talent gaat ook aan Scolari niet onopgemerkt voorbij. Moutinho krijgt zijn kans als A-international, twee keer mag hij invallen. Hij doet het niet onaardig, onder meer tegen Rusland, maar in laatste instantie besluit Scolari toch dat het WK voor de jonge middenvelder nog iets te hoog gegrepen is. Moutinho moet even de wachtkamer in, naar het EK voor beloften in Nederland. Tijdens de kwalificaties voor EURO 2008 dwingt hij wel zijn plaats af. Eerst opnieuw via invalbeurten, later in de basis.

Bij Sporting blijft hij goed presteren. Coach Paulo Bento, nochtans een fervent aanhanger van het rotatiesysteem, laat hem 84 wedstrijden na mekaar staan. Hij kent Moutinho dan ook als zijn broekzak, aangezien hij vroeger als coach betrokken was bij de jeugdopleiding van de club. Moutinho stijgt ook in de hiërarchie van Sporting. Als Ricardo Sa Pinto in 2006 de club verlaat en naar Luik komt, wordt hij viceaanvoerder. En vorig seizoen was hij al kapitein, op zijn 20ste, de jongste aanvoerder van Sporting ooit. Met Sporting pakt hij ook zijn eerste prijzen, twee keer na mekaar de beker.

Rust en sereniteit

Hij is een voorbeeld, iedereen roemt hier zijn sereniteit, rust en regelmaat. In tegenstelling tot Ronaldo houdt hij er geen wild nachtleven op na. Ook al op zijn 20ste besluit Moutinho dat het tijd is om te trouwen. De gelukkige die op 1 juli van vorig jaar zijn jawoord kreeg, heet Ana Sofia Gomes, een jaartje ouder en bankbediende. Hij tekent nog een ander contract, een sportief, dat hem tot … 2013 aan Sporting bindt. Al is dat laatste relatief. Er staat volgens de Portugese media wel een vrij indrukwekkende afkoopclausule in: 25 miljoen euro. Ter vergelijking: Cristiano Ronaldo kostte bij zijn verhuis naar Manchester United in 2003 ‘maar’ 18 miljoen euro.

Dit toernooi is de eerste afspraak van Moutinho met de groten. Zijn intrede miste hij niet, hij speelde een uitstekende openingsmatch tegen Turkije en leidde met een assist de tweede goal van Portugal in. Tegen Tsjechië was hij iets bleker, meer in een dienende rol. Een sterk op dreef zijnde Deco haalde in die wedstrijd geleidelijk alle ballen naar zich toe en speelde zijn opvolger in de schaduw. Toch had Moutinho ook hier een voet in een goal, de tweede van de Portugezen. Hij zag Deco vrijstaan op de flank en opende daarmee de weg naar de voorsprong en de kwartfinales.

Op het veld lijken ze dubbelgangers. Ze spelen vaak op mekaars hoogte, de ene links, de andere rechts van Petit, voortdurend wisselend van plaats, zoals ook Ronaldo en Simão van flank switchen. Twee spelmakers.

In Spanje vergelijken ze Moutinho graag met de Barcelonaspeler, vier centimeter groter en toch wat kilo’s en ervaring rijker. Zelf haat Moutinho die vergelijking. Zijn doel hier op het toernooi? Rustig blijven, ervaring opdoen en zo veel mogelijk spelen. De sfeer, zo zei hij woensdag, doet hem wat denken aan EURO 2004 en daar heeft de grote kolonie ingeweken Portugezen veel mee te maken. Zij zorgen voor veel opwinding telkens de Selecção in Neuchâtel traint. Als de bus daar van het hotel naar het trainingsveld rijdt, passeert die langs erehagen met spandoeken. Portugal speelt quasi thuis, zo lijkt het.

Portugal campeón? “Het is nog te vroeg om dat te zeggen”, vindt Moutinho, nummer tien bij Sporting en de nationale ploeg. Hij looft wel het groepsgevoel van het team. Daardoor lijkt het allemaal heel eenvoudig.

Naar het voorbeeld van Cristiano Ronaldo, die hier niks wil lossen over zijn toekomst, hult ook Moutinho zich daarover in stilzwijgen. Zijn vader ziet een verhuis wel zitten en praat, maar met wie? Alleen de familie weet het.

Wij misschien op 30 juni. S

door peter t’kint

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content