Van tweemaal grandslamwinst tot heel wat heisa rond Fed- en Daviscup : het Belgische tennisjaar was mooi en bewogen. Aan bevoorrechte getuige Steven Martens om er commentaar bij te leveren.

Na het annus horribilis 2004 raakte België dit jaar ontegensprekelijk opnieuw in de ban van het tennis. Kim Clijsters zorgde voor een majestueuze comeback met haar negen toernooizeges, waaronder de US Open. Maar ook Justine Henin-Hardenne voedde met haar schitterende parcours op Roland Garros opnieuw de passie voor de sport. Reken daar nog de prestaties van de mannelijke landgenoten bij – vijf man in de top 100 – en we kunnen spreken over een boerenjaar. Dat is dan buiten het gekibbel rond de Fedcup en de Daviscup gerekend. Samen met allerhande dopingverhalen en de alsmaar sneller oprukkende blessure-epidemie in het internationale circuit plaatste dat toch een kanttekening bij het tennisjaar. Als televisiecommentator, technisch directeur van de VTV en Daviscupkapitein volgde Steven Martens alles vanop de eerste rij.

Beginnen doen we bij het begin, Steven. Serena Williams won eind januari de Australian Open. Daar zijn ze weer, dacht iedereen.

Steven Martens: “Mijn voorspelling in het begin van het jaar was ook dat Serena en Venus Williams de grootste concurrenten zouden worden van onze Belgen. Dat Serena daarna compleet de mist is ingegaan, had ik niet zien aankomen.”

Het is een tendens die zich nu al enkele jaren doorzet. Serena en Venus spelen een tijdje goed maar lijken dan gaandeweg de interesse te verliezen.

“Motivatie is zeker één aspect. Maar ik denk ook dat ze nu een prijs betalen voor het minder economisch tennissen al die jaren. De manier waarop ze spelen, is niet echt gezond. Heel veel torsiebewegingen, heel veel open standen, heel veel krachtmisbruik. Dat wreekt zich na een aantal jaren, dat is duidelijk.”

Zijn zij dan de exponent van wat er nu al een tijdje scheefgroeit in het vrouwentennis ?

“Het vrouwentennis is geëvolueerd en zij hebben het mee in een bepaalde richting versneld. Zij hebben de bovenhandse slagkracht, opslag en dergelijke, toegevoegd en de kracht in de verdediging aangepast. Waar vrouwen vroeger een bal in de hoek omhoog sloegen, gaan de hedendaagse tennisspeelsters steevast voor een winner. De Williamsen hebben het spieraspect binnengebracht in het vrouwentennis, iets waar ook Justine Henin-Hardenne zich aan gespiegeld heeft, hé. Maar nu komt het : als je aan krachttennis wil doen, moet je wel de techniek hebben die zich daartoe leent. En een solide technische basis is iets waar vader Richard Williams als trainer indertijd niet genoeg in onderlegd is geweest. Met alle gevolgen van dien.”

In februari won Xavier Malisse het toernooi van Delray Beach. Ook hem achtte iedereen vertrokken voor een goed seizoen.

“Ik ook. Hij won zijn eerste titel (na zes eerdere finales, nvdr), met een nieuwe coach nota bene. Hij zond toen veel positieve signalen uit. De ban leek gebroken, maar hij heeft niet kunnen bevestigen.”

Gaat het verhaal-Malisse nog een andere wending krijgen, denk je ?

“Ik vrees ervoor. Nu goed, we moeten ons optrekken aan de ups en ons niet te veel concentreren op de downs in zijn carrière. Die zullen we erbij moeten nemen.”

Regelmaat in zijn uitslagen krijgen zoals in 2002 (Malisse was toen even ATP 19) lijkt moeilijk.

“Ik blijf erbij dat hij daarvoor een veel constanter leven moet hebben rond tennis. Hij zal zeker periodes hebben waarin hij er echt voor gaat, maar er zijn ook periodes waarin hij het te rustig aan doet. Zo is Xavier nu eenmaal.”

Hij handhaaft zich in de top 50 van de wereld puur op talent ?

“Het talent van Xavier is dan ook een zeer groot talent. Maar op het vlak van er echt voor te leven, zich telkens op te laden en goed met de druk om te kunnen, heeft hij minder aanleg. Dat mogen we vaststellen na x-aantal jaren. Daartegenover staan dan zijn motorische capaciteiten. We hadden het daarstraks over de Williamsen, wel, Xavier is het voorbeeld van bewegingseconomie pur sang. Hij compenseert daarmee het gebrek aan pure kracht. Als je zijn bovenlichaam bekijkt, weet je dat daar niet hard aan gewerkt wordt. Zo serveert hij zelden boven de 200 kilometer per uur. Als hij systematisch oefeningen om meer kracht te krijgen zou doen, dan zou hij harder serveren en meer matchen winnen.”

Kim Clijsters kwam in februari op de Diamond Games langs de grote poort binnen.

“Ja, ik was heel gelukkig. De manier waarop ze zich daar onmiddellijk presenteerde, was van : dit is een ander niveau. De revival van het Belgische vrouwentennis is daar ingezet.”

En zette zich verder in maart en april. Clijsters werd oppermachtig, Henin-Hardenne meldde zich.

“Ze hebben het soms over de Vergeten Oorlog. Voor mij was de prestatie van Justine hét vergeten wapenfeit van 2005. Smelt een beetje weg in Clijsters’ zegetocht, hé.”

Henin-Hardenne heeft zogezegd een kwakkelseizoen achter de rug.

Het is inderdaad zo dat ze twee jaar na elkaar een te korte piekperiode kent en dan weer in de lappenmand verdwijnt. Het is duidelijk dat ze haar aanpak en dosering in vraag moet stellen, wat ze ook gedaan heeft ondertussen. Maar als je je die match tegen Sharapova op Roland Garros weer voor de geest haalt : daar heeft ze Sharapova gewoon belachelijk gemaakt. De finale tegen Pierce wil ik nog niet meerekenen want Pierce kwam daar opdagen met drie pampers aan. Maar Justine is voor mij de enige vrouw die graveltennis kan spelen als een man. Ik was daar serieus van onder de indruk.”

Rafael Nadal won de finale op Roland Garros van Mariano Puerta. De Argentijn werd maanden later in de sportkrant L’Equipe ontmaskerd als dopingzondaar. Had je er in mei al bedenkingen bij ?

“Yes. Het is toch straf dat die Puerta gewoon zijn seizoen kan uitdoen ? Ik heb het gevoel dat men in tennis bewust het potje dichthoudt om het imago van de sport in stand te houden. Kijk, het krachttennis heeft nu zijn intrede gedaan. Bijgevolg is het niet meer dan normaal dat alles wat recupererend en spierversterkend werkt, wordt opgesnord en uitgetest. Ik zie niet in waarom het in het tennis niet gebruikt zou worden. Pas op, er wordt heel hard getraind. Maar er kan niet alleen getraind worden op boterhammen met choco. De medische begeleiding heeft volop haar intrede gedaan in het tennis en de limieten worden afgetast. En overschreden.”

Wimbledon in juni was geen succes voor de Belgische vrouwen. Verrast ?

“Zeker voor Justine was de combinatie niet makkelijk. Roland Garros en Wimbledon liggen te dicht bij elkaar. Het is wit en zwart, peper en zout. Ze claimt nu wel alles op Wimbledon te willen zetten, maar ze is niet de krachtigste speelster. Ze moet het hebben van snel coördinatietennis en voor het explosieve grastennis zijn er toch te veel kapers op de kust, vrees ik. Mocht ze Wimbledon winnen, dan zou dat een verrassing zijn. Mocht ze Roland Garros niet winnen, dan zou het ook een verrassing zijn (lacht).”

Clijsters moet zich met haar uitschakeling in de vierde ronde tegen Lindsay Davenport niet voldaan gevoeld hebben ?

“Voor mij heeft ze die match drie weken eerder op Roland Garros verloren. Ook toen in de vierde ronde tegen Davenport, in dezelfde omstandigheden, waar Kim het heeft laten liggen. Indirect heeft ze toen de Amerikaanse weer geloof gegeven in zichzelf. Ik denk dat Kim zo Davenports seizoen gered heeft. Meer nog : ik denk dat er op Roland Garros over de nummer-éénpositie beslist is.”

In juli was er Fedcup in Bree tegen Argentinië. Met Clijsters, zonder Henin-Hardenne. Geloof je nog in die combinatie ?

“Dat is mijn grote hoop voor 2006, dat er een manier gevonden wordt om ze samen te krijgen. Er is natuurlijk veel gezegd en geschreven, maar al bij al heeft iedereen toch de deur op een kier laten staan. Mijn droom voor 2006 is dan ook dat Henin-Hardenne en Clijsters twee ongelooflijke ontmoetingen spelen tegen Amerika en Rusland om daarna te titel te gaan halen in Frankrijk. Dat zou het Belgische tennis nog eens een extra boost geven.”

In augustus begon Kim Clijsters aan haar monstertournee door Amerika.

“De twee belangrijkste momenten in die trip waren de zeges op Venus Williams, zeker in Stanford. Vroeger onderging ze het spel telkens ze tegen Williams speelde. Dat gold ook nu, maar vanuit de verdediging kon ze een stevige tegenaanval plaatsen, meer dan daarvoor. Ze heeft initiatief genomen. Net zoals Davenport vertrouwen heeft geput uit die wedstrijd op Roland Garros, heeft ook Clijsters die match op de US Open – met die comeback van een set achter – gewonnen omwille van de winst enkele weken daarvoor in Stanford.”

Waarmee we op de US Open beland zijn. Dat Clijsters aankondigde zonder Marc Dehous door te gaan en in twee jaar te stoppen met proftennis, wekte haast meer verbazing dan haar zege in New York zelf.

“Ik begrijp het eerlijk gezegd niet goed. Wanneer stopt normaal gezien een carrière ? Als je voelt dat je niet meer het beste uit jezelf kan halen. Dan ga je op zoek naar een andere vorm van expressie. Maar als topatleet ga je nooit meer iets vinden waarvoor je zoveel waardering krijgt als topsport. En die waardering ga je het meest missen. Ik vind dat zolang het goed gaat met je carrière, je daar zoveel mogelijk van moet genieten. Daarom snap ik niet dat ze er een term aan stelt.”

En het coachloze voortbestaan ?

“Ik ben ervan overtuigd dat dat geen goede beslissing is. Ze heeft wel niemand permanent aan haar zijde nodig, daarvoor heeft ze voldoende zelfstandigheid en ervaring. Een kinesist heeft ze constant nodig, een sparringpartner heeft ze ook altijd nodig en een trainer heeft ze, volgens mij, geregeld nodig. Om haar te blijven observeren, van buitenaf foutjes op te merken, een ankerpunt waaraan ze zich kan toetsen. Als speler heb je een camera van binnen naar buiten en als trainer van buiten naar binnen. Dat geeft een ander perspectief. Af en toe kan zo’n trainer dat duwtje geven dat een speler weer doet focussen.”

Eind september was er de Daviscupontmoeting met Amerika in Leuven. In de weken vooraf waren Olivier Rochus en Xavier Malisse niet de beste maatjes. Rochus verweet Malisse dat hij de ploeg in het verleden had laten stikken en niet bereid was zich te engageren voor de campagne van 2006. Heb je voor jouw gevoel fouten gemaakt in die affaire ?

“Ik blijf erbij : het is heel moeilijk om met Xavier te communiceren. Ondanks alle moderne communicatiemiddelen was het niet makkelijk om hem te pakken te krijgen. Daarenboven was hij niet echt bereid om over het probleem te praten. Er zijn te veel dingen gebeurd in het verleden om de zaken zo simpel voor te stellen als Xavier dat doet. Ik blijf wel hopen dat we op termijn een andere visie kunnen installeren want we zijn sterker met hem. Misschien is het eens niet slecht voor Xavier : hij wou iets – meedoen tegen Amerika – en hij kreeg het niet. Het was heel dikwijls omgekeerd : dat wij hem graag hadden maar dat hij het niet wou geven.”

Laat ons maar doorstoten naar het seizoenslot. Olivier Rochus kwam in de top 25 van de wereld.

“Voor mij, qua inhoud, een even grote prestatie als het fenomenale seizoen van Kim Clijsters. Hij stond er het hele jaar door zonder dipjes. Ik ben onder de indruk geraakt van zijn werkdiscipline en van zijn incasseringsvermogen op training. Ik heb zijn conditiewerk gezien en ik kan je garanderen, dat is niet van de poes. Olivier is een voorbeeld.”

De Masters bij de vrouwen én bij de mannen waren één groot slagveld. Wederom klinkt de roep om een korter seizoen luider.

“Die kalender gaat mijns inziens nooit veranderen. Topsport is nu eenmaal de maatschappij in een vergrootglas. Wie verdient er geld aan tennis ? De organisatoren én de tennissers. Het is hetzelfde verhaal als het generatiepact. Iedereen beseft dat we voor het goed van de zaak langer moeten werken, maar niemand wil langer werken. Wel, iedereen beseft dat er minder toernooien zouden moeten zijn, maar niemand wil zijn toernooi opgeven. Want iedereen verdient er geld aan.” l

FILIP DEWULF

‘BELGIë DAT MéT KIM EN JUSTINE DE FEDCUP WINT : DAT IS MIJN DROOM VOOR 2006.’

‘De limieten qua medische begeleiding worden afgetast. En overschreden.’