Cedomir Janevski heeft een nieuw elan gegeven aan het nationale elftal van zijn geboorteland Macedonië, tegenstander van de Rode Duivels in de aanloop naar Brazilië 2014. De Rode Leeuwen zijn voetballers in hart en nieren.

In de hoofdstad van Macedonië staat één datum in ieders geheugen gegrift: de bloedige 26 juli 1963. Die dag, bijna 50 jaar geleden, treft om 5 .17 uur een vreselijke aardbeving Skopje en herleidt 80 procent van de stad tot een ruïne van stof en puin. De hele Vardarvallei wordt getroffen maar de meeste slachtoffers vallen in de hoofdstad. Duizenden mensen verliezen het leven, lopen verwondingen op of worden onder het puin bedolven.

“Ik weet het nog”, zegt Cedomir Janevski, bondscoach van het Macedonische nationale elftal. “Mijn ouders vertelden me dat we de dag ervoor op het platteland hadden doorgebracht. Omdat ons huis nog niet zo oud was, daverde het op zijn grondvesten maar bleef het godzijdank overeind.”

De elegante ex-verdediger van Club Brugge (waarmee hij een titel en een beker won als speler en een beker als trainer), Charleroi en Lokeren woont deels in zijn geboortestad Skopje en voor de rest van de tijd in Brugge, bij zijn vrouw Nadine. De nakende dubbelaffiche tussen België en Macedonië wordt voor hem dus zeer bijzonder. Janevski is goed geplaatst om te weten dat de natuurramp van 1963 een diepe indruk heeft nagelaten op dit kleine land dat deel uitmaakt van het Balkanschiereiland. De mensen zijn er vriendelijk en behulpzaam maar tegelijk hard. De Slavisch-orthodoxe meerderheid respecteert de cultuur en de godsdienst van de minderheidsgroepen die er nog steeds wonen nadat het land eeuwenlang deel uitmaakte van het Ottomaanse Rijk. Naast een christelijke kerk staat een moskee en de klokken proberen niet eens de oproep tot gebed van de muezzin te overstemmen.

Skopje heeft zijn wonden na de aardbeving lang moeten likken. Maar deze stad van 700.000 inwoners is in de loop van haar geschiedenis na elke serieuze tegenslag altijd recht gekrabbeld. Skopje is met recht en reden de hoofdstad van een land dat twee miljoen inwoners telt en onafhankelijk is sinds 1991. Langzamerhand keren de toeristen terug. We ontmoeten Cedo Janevski in de National, een gezellig restaurant dat door zijn zuster wordt uitgebaat in hartje Skopje.

In het centrum van de stad gonst het van de bedrijvigheid. Arbeiders zijn er druk in de weer met het optrekken van nieuwe gebouwen en planten pijlers in de Vardar. Her en der verrijzen grote standbeelden, zoals dat van Alexander de Grote op het centrale plein. Indrukwekkend allemaal, maar niet iedereen is onverdeeld enthousiast “Die grote werken kosten handenvol geld en helpen, in tegenstelling tot fabrieken, niet om de armoede en de werkloosheid terug te dringen”, aldus een voorbijganger. Maar over één ding is iedereen enthousiast: de progressie van het voetbal in dit Balkanland. “Er is nog veel werk aan de winkel, maar de inspanningen beginnen vrucht af te werpen”, vindt Janevski. “Het nationale stadion, de Philip II Arena, ziet er echt fraai uit en de modernisering van onze voetbaltempel zit op schema. Reken maar dat het een vol huis wordt tegen België.”

Tien goals in drie duels

De arena liep al aardig vol voor het Europese duel tussen Rabotnicki en Liverpool, maar het is toch het nationale elftal dat de gemoederen het meest weet te beroeren in de heksenketel van Skopje. De 36.400 plaatsen zullen goed gevuld zijn wanneer de Rode Duivels komende vrijdag langskomen. En de supporters houden van aanvallend spel. “We verwachten een geweldige sfeer, want iedereen wil onze internationals aan het werk zien tegen de Belgische vedetten van de Premier League”, verwacht Zlatko Andonovski, woordvoerder van de Macedonische voetbalbond en journalist bij een tv-zender. “Het stadion werd genoemd naar Philippus II, de vader van Alexander de Grote. De federatie heeft een geweldige inspanning geleverd en Michel Platini komt het nieuwe trainingscentrum inhuldigen. We kregen voor die modernisering veel steun van de UEFA. Janevski is een doorslaggevende factor in de vooruitgang van ons nationale elftal. Na de onafhankelijkheid werd eerst Andon Doncevski aangesteld tot bondscoach. Onder hem speelden we trouwens twee keer tegen België in 1994/95: 1-1 in Brussel en 0-5 in Skopje. Janevski, die toen bij Charleroi speelde, was twee keer van de partij in die kwalificatiematchen voor het EK’96. In die tijd hadden onze internationals een stevige reputatie opgebouwd via het kampioenschap van Joegoslavië. Spelers als Ilija Najdoski en Darko Pancev hadden in 1993 met Rode Ster Belgrado Europacup I gewonnen tegen Olympique Marseille. Maar sindsdien is er veel veranderd. De verschillende kampioenschappen van ex-Joegoslavië halen niet meer dat niveau. Janevski weet dat en hij kent onze mentaliteit, in tegenstelling tot zijn voorganger John Toshack. De Welshman wist niets af van onze competitie. Zijn spel was in de eerste plaats defensief. Met Janevski, de twaalfde bondscoach in onze geschiedenis, is dat helemaal anders. Hij heeft de nationale ploeg een nieuw elan gegeven.”

Rond Janevski werd ook een nieuwe staf gebouwd met als voornaamste pionnen Petar Milosevski (sportief directeur), Nedjat Sabani (assistent-trainer) en Mane Manev (keeperstrainer). Dat ze goed werk leveren, illustreren de recente resultaten. Macedonië won zijn laatste drie vriendschappelijke wedstrijden: 3-2 tegen Slovenië op 14 november 2012 in Skopje, 1-4 tegen Polen op 14 december 2012 in het Turkse Antalya en, last but not least, de spectaculaire 3-0 tegen Denemarken op 6 februari 2013 in de Philip II Arena. De Denen werden weggespeeld. De Rode Leeuwen scoorden tien doelpunten in drie duels zonder inzet, dat zegt veel over hun spel. Het team van Janevski heeft offensief uitgesproken kwaliteit in huis.

“Met wat meer geluk hadden we nu vier punten meer in onze poule”, meent Janevski. “Kroatië is hier met 1-2 komen winnen, maar wij verdienden zeker een punt, en misschien zelfs meer in Zagreb (1-0). We domineerden tegen Schotland in Glasgow, maar dat leverde ons slechts een punt op. Met acht punten in plaats van vier zouden de zaken er helemaal anders voor staan. Het was echter nooit onze ambitie om ons te kwalificeren voor het WK 2014. België en Kroatië beschikken immers over meer kwaliteit dan wij. Wij willen vooral vooruitgang boeken in elke match.”

Historische overwinning

“Alle Belgische internationals zijn titularis bij hun ploeg en velen spelen in de Premier League. Bij onze spelers is dat niet altijd het geval. Niettemin hebben wij ook een aantal sterkhouders. Nikolce Novalski heeft zich opgewerkt tot kapitein bij het Duitse Mainz. Agim Ibraimi (Maribor) werd in Macedonië verkozen tot Voetballer van het Jaar. En dan is er nog het fenomeen Goran Pandev (29 jaar, 69 caps), de beste ambassadeur van Macedonië en een voorbeeld voor iedereen. Hij debuteerde in een kleine club en trok op jonge leeftijd naar Italië: Inter, Spezia, Ancona, Lazio, terug naar Inter en vervolgens Napoli. Hij won alles, met als hoogtepunt de Champions League met Inter in 2010. Wanneer hij voor de nationale ploeg speelt, is Goran bescheiden en toegankelijk, helemaal geen sterallures. Op die manier ben je succesvol in het leven. De jongeren weten wat hen te doen staat.”

Janevski is veeleisend en grijpt in wanneer spelers het gewenste niveau niet halen, een probleem dat zich bij Pandev nooit stelt. “Hij maakt het de tegenstander altijd moeilijk”, getuigt sportief directeur Milosevski. “Goran is een echte klasbak: hij is snel, krachtig en doelgericht. Hij kan desnoods alleen voor dreiging zorgen. Maar hij is ook veelzijdig en kan als aangever of als opkomende middenvelder functioneren. Pandev heeft ook een krachtig schot. In Zagreb was hij de beste speler op het veld. Een van zijn raketten deed de dwarslat trillen. De Kroaten zeiden achteraf dat het hun moeilijkste match was tot nog toe.” Janevski en Milosevski vergeten te vermelden dat de geschorste Pandev er niet bij was op 16 oktober 2012 tegen Servië, dat het duel verloor met 1-0 (Ibraimi op penalty) en meteen zijn kwalificatiekansen mocht opbergen. Die historische overwinning bewijst dat de offensieve kwaliteiten van Macedonië zich niet beperken tot Pandev. Janevski en Milosevski blijven dus bescheiden, maar beseffen dat Marc Wilmots zich niet in de luren laat leggen. Sommige waarnemers verwachten een gezondheidswandeling voor de Rode Duivels, in tegenstelling tot Wilmots zelf. “Ik ken hem, hij laat niets aan het toeval over”, zegt Janevski.

In Macedonië wordt veel gesproken over Ivan Trickovski, altijd in goede doen bij de nationale ploeg. “Volgens mij heeft Club Brugge de echte Trickovski nog niet gezien”, meent Sabani, assistent van Janevski. “Hij raakte geblesseerd en dat heeft zijn integratie bij zijn nieuwe club wellicht bemoeilijkt. Bovendien lag het voetbal van Georges Leekens hem minder dan het technische spel van Juan Carlos Garrido. Trickovski moet het meer hebben van de bal aan de voet en een goede balcirculatie. In het nationale elftal speelt hij ook op de linkerflank en knapt hij zijn deel van het defensieve werk op. Hij heeft een goed spelinzicht en bereidt zijn acties voor, hij infiltreert geregeld in de zestien. Kortom, hij is een belangrijke speler.”

Een arm land

Macedonië kent een bescheiden economische bloei maar blijft een van de armste landen van de Balkan. De salarissen zijn er extreem laag. De gemiddelde arbeider moet met een inkomen van 500 euro per maand rondkomen. De voetballers hebben het beter getroffen, maar verdienen evenmin stukken van mensen. “Een gemiddeld salaris van 1500 tot 3000 euro voor de vedetten is al niet slecht”, legt keeperstrainer Manev uit. Als ze al op tijd betaald worden… De Philip II Arena is dan wel modern, maar dat kan lang niet gezegd worden van de andere stadions en evenmin van de administratie van sommige clubs.

Overal worden we vriendelijk onthaald, zoals bij Rabotnicki Skopje, waar de algemeen directeur het spijtig vindt dat we geen tijd hebben om op zijn uitnodiging in te gaan. “Ik heb nochtans uitstekende cevapcici“, probeert hij nog. Cevapcici zijn een soort van worstjes, een van de populairste gerechten van de Balkan en van Macedonië. Ook lekker zijn de salades en een ander typisch gerecht is börek, een deeggerecht dat gevuld wordt met vlees of met kaas. Macedoniërs bouwen graag een feestje en een glas lokale wijn, een glaasje rakija of een pintje zijn dan ook nooit ver weg.

De huidige situatie is verre van makkelijk voor de Macedoniërs. Hun Griekse buren weigeren hun naam te erkennen en spreken over FYROM, Former Yugoslav Republic Of Macedonia. De Grieken zijn van oordeel dat de naam Macedonië tot hún patrimonium behoort.

De Republiek Macedonië leefde jarenlang geïsoleerd en droomt ervan zo snel mogelijk toe te treden tot de Europese Unie om zo haar economie te stimuleren. Het voetbal kan helpen om die doelstelling te realiseren. Het nationale elftal laat van zich spreken in heel Europa. Op het hoofdplein in het centrum van Skopje, nabij de Vardar, houden wandelaars even halt aan de voet van het standbeeld van Alexander de Grote. Ze kijken naar de reclame op de grote schermen voor de tv-zender die de Premier League uitzendt. De stad is klaar voor het dubbeltreffen tussen Macedonië en België. Skopje gelooft Janevski als die zegt dat “zijn elftal er alles aan zal doen om te winnen van de Rode Duivels, ook al zijn die veruit de beste ploeg van de groep.”

DOOR PIERRE BILIC IN SKOPJE

“Macedonië is nog steeds een arm land: voetballers verdienen 1500 euro per maand.” Mane Manev

“Goran Pandev is de beste ambassadeur van Macedonië.” Cedo Janevski