Alsof het wielerseizoen al niet zwaar genoeg is, bloeien de na-Tourcriteriums toch weer op na een periode van laagconjunctuur. De populariteit van Tom Boonen is daar wellicht niet vreemd aan.
Eigenlijk is het pure waanzin. Wie ooit op het idee kwam om Belgiës beste profrenners één week na het zwaarste wielerevenement ter wereld te vragen nóg een paar koersen af te malen, moet wel een sadist geweest zijn. Wat meteen ook betekent dat de deelnemende renners masochisten zijn. En toch stonden ze allemaal aan de start, de Belgische toppers, in de vier grote Vlaamse na-Tourcriteriums : Aalst, Diksmuide, Peer en Herentals. Aalst is ieder jaar het eerste in de rij. Het beruchte Internationaal Criterium, traditioneel op de maandag na de Tour, zit zelfs al aan zijn zeventigste editie.
Na de verplichte carnavalsnummers û een wedstrijd met antieke fietsen, en een onder brandweermannen û trekt het echte criterium zich op gang met een zogenaamde Gentleman’s Classic, een opwarmwedstrijd onder ex-profs. De publieke interesse is matig, misschien ook omdat het wolkendek er dreigend uitziet. Nochtans maken de oud-renners er een pittige wedstrijd van, uiteindelijk gewonnen door Francesco Moser voor de veel jongere Maurizio Fondriest en de Duitser Dietrich Thurau. Pas wanneer de oude kampioenen plaatsmaken voor de nieuwe goden, komt het publiek echt onder stoom. De weg naar de lokale sporthal, die voor de gelegenheid is opgevorderd als kleedkamer, wordt versperd door foto- en handtekeningenjagers. Vooral voor Francesco Planckaert van Mr. Bookmaker is er buitenissig veel aandacht. De jonge Planckaert mag nog zo zijn best doen, maar een gewone prof onder de profs zal hij nooit zijn. Het publiek gaapt hem aan als was hij een dier in de zoo, en zijn collega’s proberen zelfs hun spot niet te verbergen. De macht van de televisie valt overigens op : Kevin Hulsmans krijgt vooral felicitaties voor zijn overwinning in het sprintspel van het Eén-programma Tour 2005 van de dag daarvoor. Over zijn knappe Tour geen woord. Eens de renners zich door de enthousiaste menigte gewrongen hebben en heelhuids in de sporthal raken, kan de verbroedering beginnen. Handen worden geschud, anekdotes uitgewisseld en moppen getapt. De stress van de koers lijkt hier voor één dag niet te bestaan. Interesseert het de deze amicale bende zelfs ook maar enigszins wie er wint vanavond ?
Wanneer Robbie McEwen als laatste arriveert, draaien alle hoofden zich in zijn richting. Zijn verschijning imponeert. We spraken de vlugge Australiër nog voor de Ronde van Frankrijk en het verschil voor en na is indrukwekkend. McEwen staat altijd scherp, maar na drie weken Tourlabeur is hij werkelijk een mes. De topsprinter oogt nu als één indrukwekkende brok macht, zijn huid ligt aërodynamisch rond zijn botten getrokken. Zijn spieren lijken voortdurend opgespannen, alsof hij ieder moment ontploffen kan. Robbie McEwens seizoen is met drie ritoverwinningen in de Tour, en eerder al evenveel in de Giro, al lang geslaagd. Waarom dan toch nog al die criteriums afmalen ? “Ik zal niet liegen. In de eerste plaats om nog een mooie cent bij te verdienen na de Tour,” bekent McEwen. “In de tweede plaats doe ik dit, en dat meen ik, voor mijn fans. Om hen nog even van de Toursfeer te laten genieten. En ik krijg ook niet iedere dag de kans om een thuismatch te rijden voor zo’n uitzinnig publiek.”
Zo kan je de na-Tourcriteriums ook bekijken : als een cadeautje van de toprenners aan hun fans… maar zeker ook omgekeerd. De supportersclub van iedere deelnemer is aanwezig, klaar om de keel helemaal schor te schreeuwen wanneer hun held passeert. Het moet voor de renners een overweldigend gevoel geven, zo door het gejoel voortgestuwd worden. En dat merk je : hoe dichter de wedstrijd nadert, hoe enthousiaster de blikken staan. Deze renners weten dat hen een onvergetelijke ervaring wacht.
Veldrijder Sven Vanthourenhout loopt te grijnzen en grapt wat met de collega’s. Vanthourenhout is in volle opbouw en heeft geen schijn van kans op de overwinning. Toch is hij er graag bij op het criterium van Aalst. “Het gaat er hier ontspannen aan toe,” trapt de veldrijder een open deur in. “Maar vergis je niet. Je zal zien dat er straks toch nog vrij hard gefietst wordt, hoor. De meeste renners komen hier met volle goesting naartoe, ze tonen zichzelf graag eens voor de eigen supporters. Misschien dat een criterium voor de jongens die uit de Tour de France komen wel een beetje een corvee is. Maar dan een corvee dat dik betaald wordt.”
Veel toeschouwers beweren via via te weten dat al lang vaststaat wie het Criterium van Aalst gaat winnen : de zege is naar verluidt verkocht aan Robbie McEwen. Vermetele tongen weten zelfs hoeveel centen hiervoor van eigenaar wisselden. Er wordt dan ook danig gefronst wanneer de kwieke Australiër op tien rondes van het einde alleen ontsnapt, gegrepen wordt en vervolgens de goede vlucht mist. Blijkbaar was de vertrouwelijke informatie toch niet zo betrouwbaar.
Wel in de juiste ontsnapping zitten Axel Merckx, Serge Baguet en de Italiaan Danilo Di Luca. De régional Baguet zagen we eerder al met zichtbaar genoegen zijn kampioenentrui vastritsen. Een jongen van de streek die met de driekleur om de schouder wint, voor de organisatie was het wellicht een droomscenario. Maar Baguet heeft pech. De Davitamon-Lotto-Belgen houden Di Luca in de tang en wagen beurtelings hun kans. Axel Merckx is degene die uiteindelijk weg blijft. Een terechte overwinning, zeggen veel toeschouwers, want Merckx was de meest bedrijvige renner van het pak. Vader Eddy slentert met een kamersbrede glimlach langs het parcours en krijgt evenveel vragen over zijn spectaculaire vermagering als over de prestatie van Axel.
Natuurlijk is hij tevreden met winst in Aalst, zegt Axel Merckx achteraf. Maar rijdt hij toch niet liever in de Tour ? “Correctie, ik wín liever in de Tour, maar rijden doe ik liever hier,” verklaart Merckx enigszins verrassend. “Een criterium is zo veel gemoedelijker, en daar houd ik wel van. Het publiek is altijd enthousiast, en voor mij is het een goed excuus om nog eens langs te gaan bij de familie,” zegt de in Monaco verblijvende Merckx. “En schrijf al maar op dat ik volgend jaar in de Tour ook mijn rit meepak.” Overigens valt op dat op het na-Tourcriterium van Aalst uiteindelijk opvallend weinig over de Tour de France gesproken wordt. Misschien slaat de titel na-Tourcriterium dan ook meer op het tijdstip van het evenement dan op de deelnemerslijst, waarop slechts zes renners prijken die effectief in de Ronde van Frankrijk startten.
“Een goed criterium is in de eerste plaats ambiance op zijn volks en die ambiance was er. Wij kunnen dus alleen maar heel tevreden zijn,” geniet evenementmanager Alain De Koker nog na van het Aalsterse criterium. “Met Axel Merckx hebben we een prachtige winnaar, een straffe coureur die de bloemen verdiende, al was het maar op basis van zijn prestaties in de Ronde van Frankrijk. Ook over de opkomst mogen we zeker niet klagen, volgens ons stond er ongeveer 50.000 man rond het parcours. Of dat geen optimistische schatting is ? Vorig jaar hadden we er 40.000, maar in de zones waar het toen rustig was, stond nu ook een massa volk. En ons parcours was nu zelfs langer, vandaar.”
Een Danilo Di Luca komt niet voor peanuts naar Aalst afgezakt. Maar de organisatie vraagt geen entreegeld. Hoe kan het criterium dan ooit winst maken ? De Koker, verontwaardigd : “Meneer, wij zijn een vrije vereniging en winst is nog nooit onze drijfveer geweest. Met sponsoring, programmaboekjes voor vijf euro en steunkaarten komen wij net rond. Vroeger schonken we onze winst aan liefdadigheidsprojecten, maar nu zijn we al blij als we al onze kosten gedekt zien. En een beetje overhouden om volgend jaar financieel niet op het tandvlees te zitten, is ook altijd meegenomen.”
Is het daarom dat de jonge wielerheld Tom Boonen in Aalst niet aan de start verscheen ? De Koker zucht. “Boonen was voor ons financieel gewoon niet haalbaar, al hadden we hem héél graag aan de start gezien. Maar toen we vanuit zijn entourage hoorden dat Boonen 22.000 euro moet kosten, haakten we af. We gaan ons voor die jongen niet in de rode cijfers steken hé. Of Boonen door zijn prijs duidelijk wou maken dat hij liever niet kwam ? Misschien. Ik durf trouwens betwijfelen of ze in Diksmuide en Herentals ( waar Boonen wel startte, nvdr.) echt die 22.000 euro betalen voor Boonen. Mij lijkt dat een onoverkomelijk bedrag als je nog uit de kosten wil komen.” Al moet daarbij gezegd dat men in Diksmuide wel inkom vroeg ; vijf euro in voorverkoop, zeven euro op de dag zelf.
De Balense spurtbom kende al een druk voorjaar, reed de Tour en wordt op de top van zijn kunnen verwacht in het wereldkampioenschap. Is het dan wel redelijk om van zo’n renner te verlangen dat hij ook alle criteriums aandoet ? “Wij hebben toch ook recht op bestaan ? Dus is het dan abnormaal dat wij graag de publiekstrekkers aan de start zien”, vraagt Alain De Koker met aandrang. “U hebt natuurlijk wel ergens gelijk : voor de ploegleiders blijft een criterium ten slotte ook ‘maar’ een criterium. Dat is altijd zo geweest, maar de laatste jaren werd het toch erger. Neem nu Kevin Van Impe, een populaire streekrenner die pas nog een geweldig BK reed, en die we er doodgraag bij hadden. Maar zijn ploegleiding verplicht hem de Ronde van het Waals Gewest te rijden. Met Frank Vandenbroucke hetzelfde verhaal. De kalenderopstellers houden met de criteriums geen rekening en sinds de introductie van de Pro Tour is dat alleen maar erger geworden. Misschien moeten de criteriums zich onderling maar eens verenigen om meer aandacht te eisen. Wij stoppen uiteindelijk toch ook veel geld in de wielrennerij.”
Vroeger kon een Belgische prof na de Tour een hele maand lang criteriums rijden, maar de laatste jaren leek de aantrekkingskracht wat getaand. Meerdere wedstrijden moesten de boeken sluiten. Drie jaar geleden sneuvelde zelfs het prestigieuze criterium van Geraardsbergen. De trend was duidelijk negatief, tot er dit jaar opeens weer twee nieuwe criteriums bijkwamen : Diksmuide en Herentals. Zou het toeval zijn dat net de beide eerstelingen grof gepokerd hebben om toch maar publiekslieveling Tom Boonen binnen te halen ? In Herentals kregen ze alvast geen spijt van de investering, zegt organisator Filiep Bataillie na het criterium. “Als je meerdere signalen opvangt dat heel de Kempen zitten te springen om zijn jonge wielergod aan het werk te zien, moet je dan eigenlijk nog twijfelen als organisator ? Boonen is niet goedkoop, maar ik schat dat ongeveer de helft van de toeschouwers speciaal voor hem is gekomen. Dan kan je alleen zeggen dat hij zijn geld dubbel en dik waard is. Die jongen heeft er bijna op zijn eentje voor gezorgd dat er volgend jaar zo goed als zeker een tweede editie van Herentals Fietst komt.”
Terwijl de nieuwe wielerkeizer van de Kempen nog uitbundig gevierd wordt op de Herentalse Grote Markt druppelen zijn collega’s langzaam binnen in het rennerscafé. Het is een rustig moment in het seizoen, veel renners blijven (lang) plakken. Zij die de week daarna de Eneco Tour rijden, zijn de pineut en moeten vroeger naar huis. De spottende blikken van de achterblijvers zijn hun deel, en een enkeling laat zich overtuigen om toch nog dat ene pintje langer te blijven. Ondertussen vertelt oud-wereldkampioen veldrijden Erwin Vervecken dat hij genoten heeft van het Herentalse Criterium. “Al die mensen die je naam schreeuwen, ik was er bij momenten echt gewoon niet goed van. Dit was echt plezant, een pluim voor de organisatie !” Opmerkelijk detail : wanneer de organisatoren Vervecken komen bedanken “voor al zijn inzet”, blijkt het niet alleen om zijn prestaties tijdens de elitewedstrijd te gaan. Vervecken heeft blijkbaar eigenhandig de website van het criterium ontworpen û het is meteen zijn eindwerk voor de avondschool.
En opeens staat daar dan de triomfator van de dag. Tom Boonen kijkt wat verdwaasd uit de ogen, alsof zelfs hij nog overweldigd was door de onvoorstelbare ontlading van het publiek op zijn kampioenenviering. Wanneer Boonen binnenkomt, loopt er een rilling door de zaal. Eerst krijgt hij alleen bewonderende blikken, maar zodra het eerste tienermeisje het aandurft de handtekening van haar idool te vragen, is het hek van de dam. Het rustige café wordt een gekkenhuis. Er worden meer foto’s getrokken, meer handtekeningen uitgedeeld en meer handen geschud, dan valt bij te houden. Zijn al lang gedouchte collega’s bekijken het op een afstand. Op de een of andere manier lijken ze te beseffen dat het leven van een superkampioen toch ook niet altijd te benijden valt. Boonen blijft bewonderenswaardig kalm tijdens de overrompeling, al zijn de fans soms op het grove af opdringerig. Eén meisje zegt zelfs, hopelijk niet gemeend : “Waar zit die Lore ( Boonens vriendin, nvdr.) ? Dat ik haar de ogen uitkrab.”
En wanneer dan iedereen zijn stukje Tom Boonen gehad heeft, kan ook de Balenaar onder de douche. Hij heeft een flinke cent verdiend vanavond, is misschien nog populairder geworden dan hij al was, en bezorgde de Herentalse horeca alvast een mooie piek in de omzet. Maar dat die criteriums niet in zijn kleren kruipen û en Boonen is uiteindelijk ook nog herstellende van enkele nijdige valpartijen in de Tour de France û valt toch moeilijk te geloven. Misschien is de wedstrijd op zich dan zelfs nog minder vermoeiend voor de sprinter uit Balen dan de hele heisa errond. Maar als de prestaties voor Boonen uitblijven op het komende wereldkampioenschap of in de volgende Vuelta, dan zal niemand nog denken aan die paar criteriums, in het midden van de zomer. Voor de overbevraagde wielerwonderboy zal het niet gelden als excuus. Misschien volgend jaar de prijs nog wat opdrijven ?
Is het eigenlijk wel erg dat Tom Boonen er niet bij was in Aalst ? Het publiek heeft zich opperbest vermaakt, en kwam nu toch ook in groten getale naar de wedstrijd afgezakt. Evenementmanager Alain De Koker : “Ik ben blij dat u het zegt. Persoonlijk geloof ik ook niet dat er 10.000 man meer naar Aalst komt, gewoon omdat Tom Boonen meerijdt. En gelukkig heb ik ook niemand van de sponsors over zijn afwezigheid horen klagen.” Tom Boonen leverde in Diksmuide alvast waar voor zijn geld : hij won er een droomspurt, nipt voor McEwen en de Noor Thor Hushovd. Later die week deed hij hetzelfde kunstje nog eens over in het Nederlandse Chaam en in Herentals.
door Jef Van Baelen
Een goed criterium is in de eerste plaats volkse ambiance.
In Herentals kwam de helft van de toeschouwers voor Tom Boonen.
