Binnenkort brengt Henk Mariman, ex-sportmanager van Club Brugge, een boekenreeks uit over speelwijzetraining en functionele techniektraining. Hij pleit voor onbewust leren en specifiek trainen.

Henk Mariman: “Als je in een club werkt, zit je in een soort tunnel. Dan ben je vooral bezig met organiseren en kan je maar weinig innovatie brengen. Dertien jaar lang werkte ik binnen clubs en was ik hoofdzakelijk gefocust op de interne werking. Daarom nam ik na mijn vertrek bij Club Brugge een jaar de tijd om in mezelf te investeren. Om te beginnen stelde ik mij de vraag: wat we spelers op training laten doen, klopt dat met wat er in de wedstrijd gebeurt? Ik begon met een wit blad en stelde mij open voor alle mogelijke invloeden. Ik interviewde tientallen coaches en experts, onder meer Sef Vergoossen; ik organiseerde meetings met conditietrainers en mental coaches; ik bezocht achttien jeugdacademies in Europa; ik ging op zoek naar kennis in universiteiten in België en Nederland; en ik volgde enkele opleidingen, onder meer die van master of coaching in het Johan Cruijff Instituut in Amsterdam. Op basis daarvan schreef ik een heel nieuw model uit.”

Onbewust leren

“Een van de conclusies van mijn onderzoek is: we kopiëren elkaar. We nemen in het voetbal oefenstof van elkaar over zonder dat we ons afvragen waar die vandaan komt en of die wel relevant is voor de speler of de manier waarop we willen voetballen.

“Bovendien coachen we bijna altijd via bewuste weg: we vertellen onze spelers precies hoe het moet. Maar in een wedstrijd gebeurt bijna alles snel en onbewust. Dat begint met het inschatten van de situatie door waarneming. Op basis daarvan en van zijn ervaring maakt de speler bepaalde keuzes. Maar als ik als coach tijdens een wedstrijd meer instructief coach, treedt er een ander proces in werking: dan begint die speler na te denken en ontstaat er meer een bewust proces. Dit werkt niet altijd in wedstrijdsituaties waarin het bliksemsnel moet gaan. De top-downbenadering is dan niet op haar plaats.

“Om spelers iets onbewust aan te leren, moet je trainingen anders organiseren. Dan moet je minder rechtstreekse feedback geven, meer opdrachten geven en het resultaat ervan achteraf bespreken. Dat heeft bijvoorbeeld ook consequenties voor techniektraining. Veel techniektrainers blijven maar fixeren op het inoefenen van bewegingen, maar dat is een beetje tijdverlies. Want in een wedstrijd is er weerstand van de tegenstander en is de situatie telkens anders. Dus is het belangrijk dat je al die wedstrijdsituaties in oefenvormen steekt en daarbij als coach observeert en verbaal niet tussenkomt. Of: dat je de verdediger een opdracht geeft, maar de aanvaller niet zegt wat die opdracht is. Zodat je niet tussenkomt in het onbewuste proces van die aanvaller, maar hem toch beïnvloedt. Al deze nieuwe ontwikkelingen zijn in mijn methode geïntegreerd.”

Specifiek trainen

“Mijn uitgangspunt was: alleen zaken die de spelers werkelijk uitvoeren in de echte wedstrijd, neem ik in mijn methode op. Maar of ik mij nu bij een Spaanse, Belgische of Nederlandse club bevond, overal zag ik spelers op training dezelfde coördinatietraining doen en over hordekes springen en rond pionnen draaien. Dan werd mij altijd gezegd: dit is de algemene bewegingsontwikkeling voor de spelers. En dan was mijn volgende vraag telkens: waar is de specifieke ontwikkeling dan? Want een diepe spits, een flankaanvaller, een middenvelder of een centrale verdediger, die bewegen in een wedstrijd elk op een andere manier. Maar om de een of andere reden trainen we dat niet. Specifieke training is niet geïntegreerd.

“Positiegerelateerde training wordt in de meeste landen niet toegepast. Niet qua techniek, niet qua coördinatie en ook niet qua conditie. Ik zag vooral heel veel ballast. Oefeningen zonder link met de wedstrijd, zoals pass- en trapvormen in driehoeken en vierkanten zonder tegenstander en zonder te leren omgaan met diepte. Evenmin is er een mentaal model dat vertrekt van wat er op het veld gebeurt en spelers per positie mentaal beter maakt. Er bestaat wel een theorie en een systeem om bijvoorbeeld concentratie te trainen, maar vanuit de wetenschap is de brug naar de voetbalpraktijk nog niet gelegd. Wat betekent geconcentreerd zijn voor een centrale verdediger? Dat is focussen op de bal en de tegenstander voelen. Hoe train je dat stap voor stap? Dat is in de praktijk amper terug te vinden. In voetbal stoppen we bij het algemene. We gaan voorbij aan de details.

“Functionele bewegingstraining en functionele mentale training zal ik later nog samen met een aantal experts ontwikkelen. Nu ontwikkelde ik alleen speelwijzetraining en functionele techniektraining. Per positie ben ik op zoek gegaan naar wat een meerwaarde betekent voor de ontwikkeling van spelers. Daarvan maakte ik voor trainers een toolbox met oefenvormen in verschillende niveaus. Dat deed ik voor elke situatie die zich in de wedstrijd kan voordoen: bij het opbouwen, het aanvallen via de flank, het aanvallen via het centrum, het verdedigen en bij het omschakelen.”

Voetbal ontwikkelen

“In België zijn we te weinig bezig met voetbalontwikkeling. We moeten dringend investeren in het ontwikkelen van onze coaches én van de voetbalinhoud. Onze Belgische speelstijl moet gedefinieerd worden en de trainingsmethodes moeten aangepast worden aan de noden en aan de laatste innovaties. Een typerende ervaring waren de linietrainers bij Club Brugge. De aanvaarding daarvan was minimaal. Toch heeft individuele training een grote waarde voor elke speler, zie bijvoorbeeld de invloed die Kenneth Brylle had op Joseph Akpala. In andere sporten is dat al veel meer aanvaard en ook in andere landen is het geïntegreerd. Zo schakelt Feyenoord op vrijdag extra trainers als Jean-Paul van Gastel, Gaston Taument en Roy Makaay in.

“Er zijn heel wat positieve veranderingen doorgevoerd in het jeugdbeleid, maar de inhoud van de trainersopleidingen moet herzien worden. Onze huidige trainersopleiding is gebaseerd op een Zwitsers model dat in 2002 werd ingevoerd door Frans Masson. Intussen is die compleet voorbijgestreefd. Zelfs de docenten staan er niet meer achter, maar toch wordt die nog altijd gegeven. Jammer dat startende coaches zo de verkeerde tools krijgen aangereikt.”

DOOR CHRISTIAN VANDENABEELE

“Onze trainersopleiding is compleet voorbijgestreefd.”