De Nederlandse club Vitesse is voortaan eigendom van een Oost-Europees consortium. Elf jaar geleden gooide de Belgische overheid Georgische investeerders al het land uit. Erevoorzitter Rooms van RC Mechelen schrikt: ‘Ze zullen nu in Arnhem toch niet dezelfde fout maken?’

In hotel De Bilderberg roert de meest besproken man van de Eredivisie in zijn espresso. Verscholen in de bossen ligt het luxehotel vanwaar de grootste machtsovername uit de Nederlandse voetbalhistorie wordt gecoördineerd. Hier in de omgeving is de Georgische preses op zoek naar een nieuw huis. De van een beeldschoon fotomodel gescheiden Vitessebaas zal er samen gaan wonen met een zoon. Zijn andere zoon maakt zijn school af in Zwitserland. Sinds de revolutie in Georgië is hij zoals zoveel van de voormalige machthebbers aan het zwerven.

Merab Jordania schrikt toch wel als hij de vertalingen van de Nederlandse ochtendkranten doorneemt. Net als op zijn eerste persconferentie gaat het veelal over fraude, arrestaties en pistolen. Maar ook hier en daar over zijn connecties met Chelsea-eigenaar Roman Abramovich. Jordania wordt neergezet als een louche crimineel en dat was nou net niet de bedoeling. Hij tikt het nummer in dat hij zo vaak belt. Zijn vriend Roman Abramovich neemt direct op. Ook bij deze aankoop is Abramovich nauw betrokken. De Rus begint hard te lachen in Londen. “Maak je niet druk. Dit is nog maar één procent van wat er in de loop der jaren over mij is geschreven”, zegt de oliemiljardair tegen Jordania.

De twee kennen elkaar al lang. Deden zaken samen. Dóén zaken samen. Ze komen uit dezelfde biotoop. Daar hoort ook hun gezamenlijke vriend Alex Chigirinsky bij, de broer van de beruchte Russische vastgoedmagnaat Shalva Chigirinsky. Hoofdschuddend hoorde hij van de mediaberichten dat deze bij Vitesse de overname zou financieren. Weet dan niemand dat deze Shalva met iedereen ruzie heeft? Met Abramovich. Met Jordania. Ja, zelfs met zijn eigen broer Alex.

Belgische tipgever

De verhalen over zijn dubieuze verleden waren natuurlijk te verwachten. Hij heeft inderdaad in de gevangenis gezeten. Daar kan niemand omheen. Maar de hetze van een anonieme tipgever die hem bij de KNVB neerzet als een topcrimineel pikt hij niet langer. De mails zijn doorgestuurd aan Vitesse en inderhaast vertaald voor de nieuwe preses. In de e-mails beweert de tipgever uit België informatie en bewijzen te hebben over verduistering van geld, wapenhandel en het oplichten van diverse topsporters uit het basketbal en tennis. De man beweert dat hij documenten en beelden heeft die Interpol en zelfs de Amerikaanse inlichtingendienst FBI zeer interessant vinden. De bond zag op het laatste moment af van een ontmoeting, maar Jordania schakelt zijn bataljon advocaten in.

De Georgiër zet gekleed in vale jeans, sportschoenen en polo al bellend de Arnhemse club naar zijn hand. Jordania wil rustig aan beginnen, want: “Vitesse wordt géén Manchester City in het klein.” Deze zomer worden er in principe alleen spelers gehuurd en pas in januari wordt er misschien gekocht. Het salarisniveau gaat omhoog, maar is voorlopig nog zeker niet van kampioensniveau. Voorlopig zal Vitesse dus concurreren met clubs als FC Utrecht, SC Heerenveen en AZ. Van een aanval op de top is nog geen sprake. Spelers die overkomen van Chelsea en Ajax krijgen deels betaald door de clubs waar ze nog onder contract staan.

Het beleidsplan heeft Jordania al in zijn hoofd. Hij wil een soort Bayer Leverkusen gaan creëren. Een zakelijk geleide club die aan de hand van goede buitenlandse spelers goed verdient en goed presteert. De nabijgelegen volksclub 1. FC Keulen is vele malen populairder, maar het is Leverkusen dat succesvoller handelt en beter presteert. Leverkusen was vooral aan het begin van deze eeuw aan de hand van een handvol sterke Brazilianen succesvol in de Bundesliga. Net als Leverkusen wil Jordania de samenwerking gaan zoeken in Zuid-Amerika. In Brazilië heeft hij goede banden met Fluminense uit Rio de Janeiro en Atlético Paranaense, waar international Kléberson werd opgeleid. Jordania onderzoekt of er een samenwerking met een van deze Braziliaanse clubs valt op te zetten.

Afspraak in Luik

De baas van Vitesse struint wat door de voortuin van De Bilderberg. Hij scrolt door de namenlijst van zijn mobiel. Merkwaardig netwerk heeft hij toch. Opgebouwd door goede deals die hij als voorzitter van Dinamo Tbilisi deed met spelers als Shota en Archil Arveladze, Giorgi Kinkladze, Temuri Ketsbaia en Giorgi Gakhokidze. UEFA-voorzitter Michel Platini, naar buiten toe toch altijd fel agerend tegen het grote geld in het voetbal, rekent hij tot zijn vriendenkring. Platini dankt zijn functie bij de Europese voetbalbond dan ook deels aan de lobby van Jordania in de voormalige Oostbloklanden, die uiteindelijk bijna allemaal hun stem aan Platini gaven. Bij de grootgeldclubs als Zenit Sint-Petersburg en Shakhtar Donetsk kan Jordania zo binnenlopen. In de bestuurskamer van Barcelona wordt hij met open armen ontvangen. De voormalige preses Joan Laporta kende hij goed. Hetzelfde geldt voor de nieuwe voorzitter en voormalig Nike-topman Sandro Rosell. Over Chelsea hoeven we het natuurlijk niet eens te hebben.

Want de relatie met Londen is van uitermate hoog niveau. Vitesse wordt gewoon het Chelseafiliaal in Nederland. Niet voor de toppers, wel voor de spelers die nog geen werkvergunning hebben of die nog te kort komen voor het eerste elftal. Jordania heeft Abramovich een paar weken geleden nog gezien. Dat was bij de eerste competitiewedstrijd waarin Chelsea met 6-0 won van West Bromwich Albion. Toen sprak het duo al over de spelers die konden worden gehuurd. Niet lang daarna werd de luchtbrug geopend en kwamen Slobodan Rajkovic, Nemanja Matic en Matej Delac als eersten. Jongens die in potentie veel geld waard zijn en zich nu kunnen ontwikkelen in de kweekbedden van Gelredome.

Jordania had eerst nog andere clubs proberen te kopen. Na de stukgelopen besprekingen met AZ probeerde Jordania het nog even bij Standard Luik. Maar daar was hij snel klaar mee. De in Luik almachtige Luciano D’Onofrio had de delegatie bepaald niet hartelijk ontvangen. Jordania voelde zich niet serieus genomen, dus dat werd een heel korte afspraak. Nee, dat ging bij Vitesse een stuk makkelijker. Van enige weerstand was geen sprake geweest. Directeur Paul van der Kraan was al lang uitgeschakeld. Terwijl de hele club in de brand stond, toerde hij vrolijk met zijn gezinnetje in een huurwagen over de Inter-states van de Verenigde Staten.

Onder zijn leiding raakte de club steeds verder van huis. Eind 2007 liet hij een rapport opstellen door een duur kantoor. Zo zou Vitesse weer gezond kunnen worden, maar dat is onder zijn leiding faliekant mislukt. Het rapport was nog niet uit of de lonen stegen van 8,2 naar 9,4 miljoen euro. Van der Kraan bleef gokken met hoge salarissen en was uiteindelijk genoodzaakt de club weg te geven aan Maasbert Schouten. Met alle gevolgen van dien. Van der Kraan is de eerste topfunctionaris die Jordania zal gaan liquideren.

McDonald’s-filiaal

We gaan even terug naar het afgelopen seizoen. Dan verspeelt Van der Kraan de aandelen van Vitesse aan Maasbert Schouten. De club is op sterven na dood. De enige oplossing die Van der Kraan ziet is geld lenen. Schouten wil desgevraagd wel bijspringen, maar in ruil voor zijn geld eist hij aandelen. Ze tekenen samen een contract. Op papier heeft hij twintig procent van de aandelen, maar hij kan de andere tachtig procent op ieder gewenst moment opnemen. In feite levert Van der Kraan de club dan al uit aan de man die net als voormalig AZ-baas Dick Scheringa groot is geworden in het afsluiten van leningen.

Al die tijd heeft de directeur verzwegen wat er aan de hand was. De achterban mocht met vlaggen zwaaien en moest seizoenkaarten kopen. Vrijwel niemand wist dat de club allang was verkocht. Acht miljoen euro: dat is het bedrag dat Schouten incasseerde. Een dumpprijs. De goed ingevoerde accountants van Deloitte becijferden eerder dat een club in Europa gemiddeld anderhalf keer de jaaromzet opbrengt. Jordania heeft het geld inmiddels al in één tranche overgemaakt naar Schouten.

De eerste buitenlandse overname is een feit. Vitesse is als een McDonald’s-filiaal. De Europese clubs belanden meer en meer in handen van een paar kapitaalkrachtige conglomeraten. Spelers worden tussen clubs heen en weer geschoven, het is een miljoenenspel zonder grenzen. Heel Nederland lijkt overvallen door de overname. Het wanbeleid bij veel Nederlandse clubs heeft ervoor gezorgd dat we hier in Belgische toestanden kunnen belanden. Bij Beveren stonden al eens elf Ivorianen in het veld omdat met Jean-Marc Guillou een makelaar het voor het zeggen had. Anno 2010 zijn Lierse SK en Charleroi in Egyptische en Iraanse handen. Maar ook de Georgiërs waren al eerder actief in België.

Mechelse connectie

We gaan eens naar Mechelen. Niet naar KV, maar naar rivaal Racing. Daar had de huidige erevoorzitter Fons Rooms in 1999 als voorzitter al te maken met investeerders uit Tbilisi. De heren Michael Suhr en Yuri Tetrov. Beiden afkomstig uit dezelfde voetbalbiotoop als Jordania. Wat begon als een “geschenk uit de hemel” ontaardde in een nachtmerrie. De Belgische voetbalbond deed niet moeilijk, maar de Belgische overheid zette nieuwe spelers het land uit en de voorzitter werd van zijn bed gelicht. De investeerders lieten een leeg kantoor achter.

Tien jaar na dato schrikt Rooms nog wel eens wakker: “Heeft u wel eens met de politie te maken gehad? Nou, ik had dat ook nog nooit. Ik zeg u dat het niet leuk is om halfvijf in de nacht van je bed gelicht te worden. Ik ben een fatsoenlijk burger, had nog nooit wat met politie te maken gehad en ineens stond ik te kijk.” Rooms is nog steeds ontdaan. “Plots was er een onderzoek van de recherche naar witwassers en zijn ze binnengevallen. Ze sloegen langs alle kanten. Oei oei oei, dan stoppen wij ermee natuurlijk. Wij wisten echt van niets. Wij zijn eenvoudige mensen. Het was volgens de politie een zaak van staatsveiligheid.”

Ook bij Vitesse wordt nu gesproken over “een geschenk uit de hemel”. Schouten orakelde als voormalig voorzitter Karel Aalbers in zijn beste dagen. Destijds ging Vitesse Manchester United achterna, nu zou Vitesse in drie jaar kampioen worden. Het komt de Belgische erepreses allemaal bekend voor. “Ach, mijnheer, het was een geschenk uit de hemel voor ons destijds. Wij speelden in de derde klasse, hadden geen cent in kas en ineens waren daar die mensen uit Georgië. We hebben lang gesproken en zij zouden alles regelen. Natuurlijk mochten zij eigenaar worden, het was een zegen voor de club. Wij hadden geld nodig, of dat nu van de bakker, de beenhouwer of Georgiërs kwam, dat maakte niet uit. Dan zeg je als derdeklasser echt geen nee. Binnen de kortste keren waren er allemaal spelers, wij hoefden daar niets voor te betalen of te doen. Als bestuur hoefden wij alleen nog te zorgen voor nieuwe doelnetten.”

‘Gevaarlijke’ Boskamp

Net als bij Vitesse waren de Georgische investeerders van destijds afkomstig uit dat intrigerende Tbilisi. Bij Dinamo zwaaide het tweetal Suhr en Tetrov in de jaren tachtig de scepter. Daar profiteerden zij als eersten van de val van de muur, alvorens de club over te doen aan Jordania. Daarna werd Georgië te klein en betrokken de twee een kantoor op een steenworp van Stamford Bridge. Jordania werd even later voorzitter van Dinamo. Van 1990 tot 1997 om precies te zijn. Hij was de Engelse taal machtig en daardoor automatisch aanspreekpunt voor buitenlandse clubs die waren geïnteresseerd in spelers. Zo was hij ook een van de hoofdrolspelers in de geruchtmakende belastingzaak rond de Georgische gebroeders Shota en Archil Arveladze. Zij zouden bij hun overgang naar Ajax en NAC belasting hebben ontdoken. Daarbij werd Dinamo Tbilisi als tussenhaven gebruikt.

Net als Jordania nu, scanden Suhr en Tetrov Europa af naar een zwakke club waar zij spelers konden stallen. Een club in nood, waar de macht voor het grijpen lag. Hun geruchtmakende entree deed destijds het Belgische voetbal op zijn grondvesten schudden. Rooms: “De financiers hadden grote plannen. Er moest een nieuwe jeugdacademie komen, Racing Mechelen moest vanuit de derde klasse Europa in. Het was te mooi om waar te zijn. Ze wilden een trainer van naam. Jan Boskamp was al snel in beeld.”

Maar een speciaal inderhaast opgericht witwasteam van de Belgische overheid maakte een eind aan de Mechelse dromen. Met veel vertoon volgde er een inval op het stadion en bij mensen thuis. “Die Georgiërs waren ineens weg, ik heb ze nooit meer gesproken. Wij moesten tekenen dat wij niets meer met hen zouden doen. Maar u kent Jan Boskamp, die wilde daar niets van weten.”

De Rotterdammer ging aan de slag in Georgië. Eerst als trainer van Dinamo Tbilisi, daarna ook als bondscoach. En wie stelde die bondscoach aan? Jordania, die in 1997 zijn voorzitterschap van Dinamo had ingewisseld met dat van de Georgische voetbalbond. De afgelopen weken was Boskamp niet weg te slaan uit de Nederlandse media. Jordania vindt hij “een toffe peer”. Wat onderbelicht bleef, is zijn rol van destijds bij de investeerders Suhr en Tetrov. In Het Belang van Limburg van 19 oktober 1999 komen we een bizar bericht tegen. Daarin valt te lezen dat Beveren bezoek krijgt van de politie. De overheid waarschuwt om Boskamp niet aan te stellen als trainer. De coach die twee weken geleden bij de eerste thuiswedstrijd van Jordania prompt op het ereterras zat, wordt volgens de krant door de politie omschreven als “afleidingsmanoeuvre voor het witwassen van Georgisch misdaadgeld”.

Rooms knikt. Hij kan het zich nog herinneren. “Boskamp was gevaarlijk volgens hen. Maar die Georgiërs wilden gewoon een grote naam als trainer. Dat was het me allemaal niet waard.”

Marc Pinson, destijds manager van Beveren, relativeert de rol van Boskamp, die zelf niet bereikbaar was voor commentaar: “Wij hadden alle contacten via via. Maar er was inderdaad belangstelling. En het klopt wel dat wij toen gewaarschuwd zijn door de onderzoeksrechter. Die verwittigde mij: ‘Wees voorzichtig met die Georgiërs.’ Die mensen weten natuurlijk dingen die wij niet weten. Maar Jan staatsgevaarlijk? Nee, ik denk dat hij slechts een uithangbord was. Een gezicht om mee binnen te komen. Maar hoe dan ook, de waarschuwing was duidelijk genoeg. Toen hebben wij besloten niet met hen in zee te gaan. Dat epistel van Mechelen wilden wij niet. Nee is nee.”

‘Een ongeluk’

In dezelfde editie van de krant komen we ook de naam van Jordania tegen. Volgens het artikel werd de voorzitter van de Georgische voetbalbond neergeknuppeld in de havenstad Batumi, waar hij het transfergeld voor Giorgi Kinkladze wilde opeisen. Na het handgemeen werd hij opgenomen met een diepe hoofdwond. Volgens de offi-ciële reactie van de Georgische bond ging het om ‘een ongeluk’.

Beveren ontsnapte, Racing Mechelen kwam de klap nooit meer te boven. Rooms: “Mijnheer, ik heb er zo’n spijt van. Maar ik blijf het jammer vinden dat het niet is gelukt, ik denk dat er mensen jaloers zijn geworden. Waarom richt je anders ineens een cel op? Er is, denk ik, te veel wind gemaakt destijds. Er was veel jaloezie. Misschien was het niet verstandig van die mensen uit Georgië om met zulke grote plannen naar buiten te komen. Die persconferentie leek wel een klucht. Europees voetbal, een nieuw stadion. Ik dacht nog bij mezelf: mensen toch.”

De spoken van weleer waren Rooms door zijn hoofd nu er bij de noorderburen groot nieuws is. “Maar nu zullen die mensen in Arnhem toch niet weer dezelfde fout gaan maken, lijkt mij?”

door iwan van duren & tom knipping

“De tipgever uit België beweert bewijzen te hebben over verduistering van geld, wapenhandel en het oplichten van diverse topsporters.”

“Boskamp was gevaarlijk volgens de politie. Maar die Georgiërs wilden gewoon een grote naam als trainer. Fons Rooms”

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content