Eén WK-doelpunt volstond om het idool van een volledig volk te worden. Wat als Marouane Fellaini zou uitgroeien tot een van de sterren van dit WK?

Hij loopt zoals we hem zelden hebben zien lopen na een doelpunt en zet koers richting het Belgische kamp. Hij ziet zijn familie, schreeuwt zijn vreugde uit en steunt met zijn schouder tegen een muur. Aanvankelijk alleen, maar al snel wordt hij bedolven onder een berg ploegmaats die heel goed beseffen dat ze aan een klap in het gezicht ontsnapt zijn. Het uur van de revolutie is aangebroken en het is MarouaneFellaini die het heeft ingeluid. Hij heeft al zijn frustratie in die ene minuut gebald. Het was tijd dat hij zijn criticasters nog eens toonde waarom de hele Premier League een jaar geleden naar zijn diensten hengelde. Even laten zien dat hij nog weet hoe hij moet scoren, zelfs na een hele tijd droog gestaan te hebben in dat rampzalige seizoen bij Manchester United. En zo snoert Fellaini de critici de mond op de mooist mogelijke manier. Van die apotheose heeft hij overigens het hele seizoen gedroomd. Scoren op het WK! “Het was een typisch Fellainidoelpunt”, aldus Rory Smith, journalist bij de Times. “Waarschijnlijk speelt hij bevrijd bij de nationale ploeg, ver van de miserie van Man U.”

Zijn wraak is zoet, maar toegeven zal hij dat nooit. Voor Fellaini is zijn doelpunt niet meer dan een goal in een slechte wedstrijd waarin we meteen een onnodige penalty tegen kregen. Oké, hij had de Rode Duivels op weg gezet naar een eerste zege op Braziliaanse bodem, maar meer ook niet. “Ik heb nooit aan mijn kwaliteiten getwijfeld”, zegt hij meteen. Dan onderschat hij toch de symbolische waarde van zijn doelpunt. Die is zelfs zo groot dat er in de buurt van Gent die nacht een pasgeborene naar hem wordt vernoemd. Hij die nooit een politiek statement heeft willen maken met zijn aanwezigheid bij de Rode Duivels wordt nu als een nationaal symbool gevierd van Oostende tot Aken – in één moeite door alle extremisten een neus zettend.

Achter het symbool schuilt vooral het verhaal van de sympathieke middenvelder, wiens verlegenheid in collectieve interviews ietwat onhandig overkomt – face-to-face is hij een stuk meer ontspannen – en die een delicaat seizoen achter de rug heeft. Tot overmaat van ramp begon hij dan nog op de bank tijdens dit WK. In het voetbal kan het echter snel keren en dat heeft Fellaini mogen ondervinden. Hij scoorde als invaller en wierp zich daardoor prompt op als basispion voor de tweede wedstrijd tegen Rusland. Hij heeft – zij het op iets meer verdedigende wijze – bevestigd dat hij altijd deel moet uitmaken van het middenveld van onze Rode Duivels. “De coach had me gevraagd om vooral in positie te blijven en pas mee naar voren te trekken als ik echt een opening zag. We hebben heel wat werk verzet in het middenveld en ik denk dat we ons goed staande hebben weten te houden.” Van valse aanvaller tot naarstige werkmier. Het zou zomaar kunnen dat dit WK een mooie afsluiter wordt van zijn eerste seizoen bij Manchester United, waar van hem verwacht werd dat hij de constante in zijn carrière zou doortrekken. Het draaide anders uit…

De fout van Moyes

Het begon nochtans allemaal onder een weinig hoopgevend gesternte. We herinneren ons de samenkomst van de nationale ploeg voor het treffen met Schotland. Toen werd er tot op het allerlaatste moment onderhandeld over de overgang van Fellaini naar Man U, dat uiteindelijk 32,5 miljoen euro neertelde om de Rode Duivel aan zich te binden. Gevolg? Fellaini voegde zich een dag te laat bij de groep. De volgende dag gaf hij een persconferentie aan een hoopje journalisten die eerder verrast dan trots waren dat een Rode Duivel het tot bij een absolute topclub had geschopt. Sommigen vroegen zich af of Fellaini ooit wel in staat zou zijn om zijn spel op hetzelfde niveau als dat van zijn ploegmaats te krijgen. Zijn antwoord was snel en duidelijk. “Ik heb nooit getwijfeld aan mijn kwaliteiten en als Manchester United mij is komen halen, zullen ze daar wel hun redenen voor hebben.” Wat had hij anders moeten antwoorden? Het tegendeel? Dat hij dacht dat hij op de bank zou belanden omdat hij nog niet tot aan de enkels van Ryan Giggs, Tom Cleverley en Michael Carrick komt?

Hij die nooit tegenslag heeft gekend gaat nochtans een rotseizoen tegemoet, samen met heel Man U dat er nooit in slaagde om het vertrek van Alex Ferguson op te vangen. Zijn prestaties tegen Algerije en Rusland hebben hem gelukkig weer op de kaart van het Belgische voetbal geplaatst. Niet dat hij volledig van het voorplan verdwenen was, maar dat moeilijke seizoen bij Man U maakte wel dat we de voorbije maanden vooral de mindere kanten van Fellaini gezien en besproken hebben. “Als je de kranten erop nasloeg, leek het wel alsof men twijfelde of Marouane überhaupt nog kon voetballen”, aldus iemand uit de directe omgeving van Fellaini. Hij nam het de Belgische media kwalijk dat ze zonder boe of ba de venijnige kritiek uit de Britse tabloids overnamen. En dus trok hij zichzelf afgelopen seizoen terug in zijn cocon. Hij weigerde elk individueel interview, viel terug op zijn intimi en wachtte tot de storm zou overwaaien.

Feit is dat er inderdaad verzachtende omstandigheden waren. Hij kwam pas aan op Old Trafford toen het seizoen al bezig was. De gigantische transfersom zorgde er samen met zijn blessure voor dat hij zich nooit helemaal heeft kunnen integreren in de club. “Voor velen was Fellaini derde keuze aangezien David Moyes de transfers van jongens met iets meer glamour zoals CescFàbregas en WesleySneijder niet rond kreeg”, verklaart David Meek, journalist bij The Guardian. Voor menig supporter en volger heeft Man U de som die het veil had voor Sneijder of Fàbregas aan Fellaini besteed, terwijl die toch een stuk minder duur had moeten zijn.

Ook bij zijn blessure moest Fellaini niet rekenen op hulp van de club, die twee maanden gewacht heeft om tot een operatie over te gaan. Hij speelde al die tijd met een brace. Dat zou hem niet mogen belemmeren in zijn spel, zegt u? Wel dus. Het hinderde hem zelfs zo erg dat hij ons voor de levensbelangrijke kwalificatiewedstrijd tegen Kroatië toevertrouwde dat hij niet op zijn arm mocht vallen en dat hij eigenlijk ook niet al te fors in duel kon gaan. Fellaini die niet mag vallen en niet vol in duel mag gaan, verliest de helft van zijn kwaliteiten. Het laatste excuus is dat Man U het voorbije seizoen nooit gedraaid heeft en dat Moyes hem nooit op de positie heeft uitgespeeld die hij bij Everton invulde. “Hij is samen met Moyes ten onder gegaan”, vindt Ian Herbert, die Man U volgt voor The Independent. “Fellaini was in zekere zin het symbool van het tijdperk-Moyes geworden en daardoor meteen ook de ideale zondebok voor de slechte resultaten. Het valt me op dat de oudgedienden van het Fergusontijdperk opvallend gespaard zijn gebleven. Nemanja Vidic en Rio Ferdinand waren nochtans vaak niet minder dan rampzalig, Jonny Evans kon na zijn mooie seizoen niet brengen wat er van hem verwacht werd en in het middenveld waren Michaël Carrick en Tom Cleverley niet op niveau. Flankspelers Nani en Antonio Valencia waren dan weer slechts een schaduw van hun gebruikelijke zelve.

“Dé vraag is waarom Moyes Fellaini nooit op zijn beste positie heeft uitgespeeld”, werpt nieuwbakken consultant SteveMcMananam (ex-Liverpool en -Real Madrid) op. “Fellaini is, zeker in de Premier League, veel nuttiger wanneer je hem als valse tien uitspeelt, waar hij in de rug van de spits mee kan wegen op de defensie en oorlog kan maken in de lucht. Bij Manchester United zette Moyes hem steevast veel lager, terwijl Fellaini noch over de passing, noch over de vista beschikt om op die positie uit de voeten te kunnen.”

Het shirt van Feghouli

Terug naar Mogi das Cruzes, de uitvalsbasis van de Rode Duivels. De dag na het treffen met Algerije is Marouane Fellaini de ster van de dag. We zien hem gelukkig rondlopen, zij het met enig voorbehoud. Hij heeft goed geslapen. Weinig last gehad van de adrenaline die na zo’n wedstrijd door het lichaam giert. “Als je moe bent, ben je verplicht om te slapen.” Hij is er zich van bewust dat hij het Belgische volk in vervoering heeft gebracht. “Je ziet de foto’s op internet natuurlijk en ook de familie vertelt wel eens wat.” Maar denk nu niet dat hij ook zal toegeven dat hij zijn revanche beet heeft. “Mijn seizoen met Man U is achter de rug, nu focus ik me op de nationale ploeg.” Hij gaat de kwestie enigszins uit de weg, maar dient Gary Lineker wel van antwoord door te stellen dat de Fellaini van Man U wel degelijk dezelfde is als die van bij de Rode Duivels. We hoeven ook geen enkele vorm van symboliek in zijn doelpunt te zoeken. Ook niet omdat het er eentje tegen Algerije was. “Het maakt niet uit tegen wie ik scoor. Op zo’n moment hou je geen rekening met je roots.”

Fellaini toont zich zoals gewoonlijk ietwat onverschillig. Het stoort sommigen zelfs. Je moet daar niet te veel achter zoeken, want dat zou betekenen dat je de man achter de speler niet echt goed kent. Natuurlijk is hij de dag na zijn doelpunt geen spraakwaterval. Dat is hij overigens nooit geweest tijdens persconferenties. Neem je daarentegen de tijd om hem te spreken op een rustig moment, wanneer hij zich goed voelt, dan zal je merken dat hij zijn passie voor sport maar wat graag deelt met anderen. “Als hij de journalist in kwestie niet goed kent, blijft Marouane wel beleefd, maar zal je zien dat het gesprek moeilijk op gang komt”, legt Herbert uit. We hebben hem vijf keer op rij ontmoet bij Everton en keer na keer bloeide hij een beetje open. “Je voelt dat hij bang is om in de val gelokt te worden. Die angst valt weg zodra hij weet welk vlees hij in de kuip heeft”, bekent zijn persverantwoordelijke Bénédicte Duval. Die woensdag houdt hij zijn gevoelens liever voor zich. Hij voelt de behoefte niet om ze te delen. In de euforie na de winst tegen Algerije vergat hij zowaar het shirt van Sofiane Feghouli te vragen. Het was nochtans het enige shirt dat hem interesseerde. Maar hij maakt er geen drama van. “Het blijft gewoon een voetbalwedstrijd. Al zitten we hier nu op het WK. Maar goed, mijn eigen shirt volstaat als herinnering aan deze wedstrijd.” Dat was in het begin van de week die zou eindigen met een basisplaats tegen Rusland…

De woorden van Gary

Ook bij de nationale ploeg is zijn positie onderwerp van discussie. Wilmots gaf lange tijd de voorkeur aan een technisch vaardigere driehoek op het middenveld en wist bijgevolg niet waar hij Fellaini moest plaatsen. Soms zette hij hem wat hoger, zoals tijdens die eerste wedstrijd op het WK. En telkens Fellaini speelt, vragen we ons af hoe we zonder zijn onmiskenbare fysieke présence hebben kunnen spelen in de voorgaande matchen. Na zijn invalbeurt tegen Algerije twijfelde niemand eraan dat Wilmots hem geen tweede keer uit de basis zou kunnen houden. “Ik denk dat ik de voorbije twee wedstrijden goeie punten gescoord heb, maar het is uiteraard de coach die beslist wie speelt”, aldus Fellaini zelf.

Los van de positie waarop je hem uitspeelt, beschikt Fellaini over troeven die geen enkele andere Rode Duivel heeft. Het zijn die troeven die hem onmisbaar maken. Wilmots vatte het nut van Fellaini onlangs passend samen: “Marouane is een krijger en ik reken op hem.” Als er strijd geleverd moet worden, is Fellaini van de partij. “Als hij bij Man U zijn volledige talent nog niet heeft kunnen ontplooien, kan dat niet anders dan betekenen dat ze hem in een systeem hebben gedwongen dat hem niet past”, voegt Dries Mertens toe. “Tegen Algerije heeft iedereen kunnen zien hoe je hem moet gebruiken.” Wat dan uiteindelijk toch de woorden van Lineker – “Man U kan maar beter de Fellaini van de Rode Duivels kopen” – bekrachtigt.

DOOR STÉPHANE VANDE VELDE – BEELDEN BELGAIMAGE

“Fellaini was in zekere zin het symbool van het tijdperk-Moyes geworden.” Ian Herbert