Sinds Spanje in 2010 het WK in Zuid-Afrika won, is er heel wat gebeurd. José Mourinho dreef een wig in de nationale ploeg en vooral: de kampioenen werden ouder. Hoe zal bondscoach Vicente del Bosque daarmee omgaan?

Als jullie als bruten door het leven willen gaan, dan zal dat zo zijn. Beter zou zijn dat men jullie als heren beschouwt, niet om jullie palmares, maar om jullie gedrag. Op deze manier kunnen we ons land niet vertegenwoordigen. Dit is bijzonder slecht voor ons. Als iemand nog eens van het rechte pad afwijkt, moet hij niet meer komen. Ik werk liever met toffe gasten dan met mensen die de moeite niet waard zijn.”

Met deze voor zijn doen ongewoon harde taal richtte Vicente del Bosque zich eind augustus 2011 tot zijn troepen, zo lezen we in Vicente, de onlangs gepubliceerde officiële biografie van de Spaanse bondscoach. Op dat moment staat La Roja voor een dubbele confrontatie: een EK-kwalificatiewedstrijd tegen Liechtenstein en een vriendschappelijke match tegen Chili. Maar er is verdeeldheid gezaaid in de kleedkamer van de wereldkampioenen van 2010. En de zaaier van dienst heet… José Mourinho. De Portugees, op dat moment coach van Real Madrid, dreef in het seizoen 2010/11 de haat ten opzichte van FC Barcelona op de spits. Dat culmineert in de twee supercupwedstrijden (2-2 en 3-2 in het voordeel van Barcelona) die bekerwinnaar Real en landskampioen Barça tegen elkaar spelen midden augustus 2011. Het loopt danig uit de hand. Mourinho’s vinger in het oog van toenmalig assistent Tito Vilanova, de verhitte discussies op het veld tussen spelers van beide ploegen – en dan vooral IkerCasillas enerzijds en Xavi en Carles Puyol anderzijds – de scheld- en vechtpartijen in de spelerstunnel…

Dat Casillas een dag later telefonisch zijn excuses aanbiedt aan Xavi en Puyol, brengt enig soelaas, maar lost niet alles op, zo bevestigt ook Javier Matallanas, de adjunct-hoofdredacteur van AS die de nationale ploeg op de voet volgt. “Mourinho eiste van zijn spelers dat ze die van Barcelona geen hand meer gaven, dat ze hen uitscholden en hard aanpakten op het veld. Dat zorgde voor een gespannen sfeer bij de nationale ploeg tijdens de kwalificatiewedstrijden voor het EK 2012. Niet alleen tussen de spelers van Barça en Real, maar ook bij die van Real onderling. Alvaro Arbeloa en Xabi Alonso waren aanhangers van Mourinho, terwijl Casillas en Sergio Ramos vanaf een gegeven moment niets meer van de Portugees wilden weten.”

Xavi versus Xabi

Door de gebeurtenissen in het seizoen 2010/11 is de relatie tussen Xavi en Xabi Alonso helemaal bekoeld, beweert Matallanas. Alonso zou tijdens een clásico zelfs gespuugd hebben naar Andrés Iniesta. De Realmiddenvelder heeft dat verhaal altijd ontkend. “Ik word daar om de zoveel tijd mee geconfronteerd, ik ga dat geen honderdduizend keer ontkennen, hé. Uiteraard zat er op die wedstrijden meer spanning dan anders, maar ik vind dat er daarna te veel over gepraat is. Ik kan me inbeelden dat het Vicente redelijk ongerust en nerveus maakte dat de spelers van zijn selectie zo tekeergingen tegen elkaar, maar hij wist ook dat dat met de tijd wel zou overwaaien. En dat is ook gebeurd. Meer woorden ga ik er niet aan vuilmaken.”

Alonso relativeert het hele akkefietje, maar volgens Matallanas is er meer aan de hand dan dat. “Na het EK 2012 wilde Xavi stoppen met de nationale ploeg omdat hij niet meer samen wilde voetballen met Alonso. Del Bosque heeft hem vervolgens overtuigd om verder te doen. Die twee verdragen elkaar nu, niet meer dan dat. Pepe Reina is op dat vlak een belangrijke figuur. Reina kent Alonso van bij Liverpool en doorliep samen met Xavi de jeugdploegen bij Barcelona. Hij is een soort verbindingsman tussen de twee.”

Toch zijn nog lang niet alle wonden geheeld, zo bleek tijdens de laatste clásico dit seizoen, toen Real in eigen huis met 3-4 verloor van Barcelona. Matallanas: “Op een gegeven moment wreef Sergio Busquets met zijn studs over het hoofd van Pepe, terwijl die op de grond lag. Er was discussie: heeft hij hem nu geraakt of niet? Casillas zei van wel, Xavi van niet. Je ziet: het blijft een complexe situatie.” Matallanas is er wel van overtuigd dat er straks op het WK niet veel van die spanningen te merken zal zijn. “Uiteindelijk zijn het professionals. En dan denk ik dat er bij de nationale ploeg nog altijd meer factoren zijn die hen binden – ze werden toch samen wereldkampioen – dan factoren die hen uit elkaar drijven.”

De bondscoach zal er bovendien over waken dat de groepsgeest niet vertroebeld geraakt, zo beweert ook Diego Torres, journalist van El País. “Del Bosque heeft er altijd voor gezorgd dat de sfeer in de nationale ploeg positief bleef. Vicente is een trainer die voetballers begrijpt en die door het hele team geapprecieerd wordt. Ze zijn niet bang van hem, maar ze willen wel voor hem vechten. Op dat vlak is hij een beetje te vergelijken met Carlo Ancelotti.”

De bondscoach laat ook geen gelegenheid voorbijgaan om zijn team aan het volgende te herinneren, zo blijkt uit zijn biografie: “Ik zeg mijn spelers altijd dat zij de spiegel zijn waarin duizenden kinderen en jongeren kijken. Al hun daden, hoe miniem ook, worden oneindig geanalyseerd en gekopieerd. Alle beslissingen die wij nemen zijn niet alleen blootgesteld aan kritiek, erger nog: ze kunnen als voorbeeld beschouwd worden. Daardoor krijgen ze een transcendentie die wij ons soms niet eens kunnen voorstellen.”

Gedreven door frustratie

Xavi (34), Casillas (33), Alonso (32), Iniesta (30), Fernando Torres (30), Ramos (28) en Cesc Fàbregas (27). Die zeven spelers stonden of kwamen op het veld in de drie gewonnen finales van Spanje op het EK 2008, het WK 2010 en het EK 2012 (zie kader). Voor de meesten van hen wordt het WK 2014 een laatste kans op nog meer glorie. Dat die spelers überhaupt nog steeds de ruggengraat van La Roja zijn, wijst erop dat Del Bosque het werk van zijn voorganger Luis Aragonés, die in februari van dit jaar overleed, heeft voortgezet. Diego Torres: “Aragonés had een ploeg gesmeed met een bepaalde stijl en Del Bosque was intelligent genoeg om zich niet te laten leiden door ijdelheid of trots. Hij had net zo goed voor een stijlbreuk kunnen kiezen en zijn eigen stempel drukken op de ploeg, maar hij zag in dat hij beter koesterde wat er was omdat zijn voorganger geweldig werk geleverd had. Dat lijkt me een moeilijke oefening: het vereist een bepaalde eerlijkheid en nederigheid.”

Ondertussen gaan er in Spanje hier en daar stemmen op om nu toch iets aan de ploeg te veranderen. Jonge talenten springen er immers als paddenstoelen uit de grond en – pakweg – de spelers van Barcelona hebben er geen geweldig seizoen op zitten. Matallanas: “Fàbregas was slecht, Xavi al niet veel beter, maar dan is er weer een theorie die zegt dat dat misschien in het voordeel van de nationale ploeg zal werken. Want het zijn allemaal ambitieuze winnaars. Na een seizoen zonder prijzen bij Barça zullen ze erop gebrand zijn om iets neer te zetten op het WK.”

En toch… Als je Koke (22) en Thiago Alcántara (23) hebt, waarom neem je dan nog de 34-jarige Xavi mee naar Brazilië? Diego Torres legt uit: “Je kunt alleen maar iets veranderen als je daar het materiaal voor hebt en als je de garantie hebt dat je verandering een verbetering is. Er is een wet in het voetbal die zegt dat het heel moeilijk is om wijzigingen aan te brengen in een ploeg die over zijn top heen is, die in verval is. Zo’n team moet op een gegeven moment wedstrijden beginnen te verliezen. Het moet sterven op het veld. En dat is wat Del Bosque wil. Hij wil dat de veteranen van de ploeg sterven op het veld. Om daarna opnieuw te kunnen beginnen. Er is geen andere Xavi. En als er een zou zijn, zou hij in de ploeg staan. Trouwens, als Xavi vervangen zou worden, hoe zou de ploeg daarop reageren? Hij heeft al een zekere leeftijd, maar misschien willen de ploegmaats wel voetballen met die ouwe krak en niet met het jonge talent. Je moet de dood van de ploeg accepteren. Sommigen interpreteren dat als een vorm van laksheid van Del Bosque, maar ik vind dat een bewijs van intelligentie: aanvaarden dat je niet eeuwig kunt blijven winnen, dat de dingen eindig zijn.” Matallanas is het daar helemaal mee eens: “Del Bosque zal uiteindelijk ten onder gaan samen met de spelers met wie hij Europees en wereldkampioen geworden is.”

Over Koke en Thiago wil Diego Torres nog dit kwijt: “Koke is de Xavi Hernández van Atlético, maar buiten die context denk ik dat hij het moeilijker zou hebben. Thiago is van een hoger niveau dan Koke, hij zou op termijn de nieuwe metronoom op het middenveld kunnen worden. Maar als je hem nu in de nationale ploeg dropt ten koste van Xavi, dan zal dat toch een beetje wringen bij Thiago. Het zal aanvoelen alsof hij beter moet doen dan de mythe.”

Volgens Diego Torres heeft Del Bosque nog een reden om weinig aan zijn ploeg te sleutelen: “Xavi en co weten wat verliezen is. Zij waren er ook al bij in de nationale ploeg die op grote toernooien maar niks kon winnen, die altijd teleurstelde. Die frustratie maakte dat Xavi, Casillas, Torres, Puyol, Capdevila de innerlijke drive hadden om te doen wat niemand voor hen ooit gedaan had. Die energie is noodzakelijk om titels te pakken, meer dan techniek of behendigheid. De jongere spelers hebben die energie niet, zij werden simpelweg uitgenodigd om mee te schrijven aan een succesverhaal. Zij hebben bij de nationale ploeg nooit frustratie gekend en dat is een handicap. De sterkste ploegen op het WK zullen Brazilië (voor het laatst wereldkampioen in 2002, nvdr) en Duitsland (voor het laatst wereldkampioen in 1990, nvdr) zijn, teams die al een tijd niet meer gewonnen hebben, die de nood voelen om een prijs te pakken.”

DOOR STEVE VAN HERPE IN MADRID – BEELDEN: BELGAIMAGE

“Ik zeg mijn spelers altijd dat zij de spiegel zijn waarin duizenden kinderen en jongeren kijken.” Vicente del Bosque

Dat hij gespuugd heeft naar Iniesta heeft Xabi Alonso altijd ontkend.