Hij verliet België als een toekomstige nummer 10, maar jaren later heeft Radja Nainggolan postgevat voor de defensie. Een metamorfose met de Italiaanse slag.
Hij heeft ondertussen zo veel aanzien dat niemand hem zijn vreselijke voorzet op Gareth Bale in Wales kwalijk durfde te nemen. Nochtans was Radja Nainggolan een jaar geleden bijna een onbekende voor wie het Italiaanse calcio niet op de voet volgde. De Antwerpenaar heeft lang – allicht te lang – moeten wachten voor hij echt de kans kreeg om zich bij de nationale ploeg in de kijker te spelen.
Ver van de Premier League waar alle blikken op gericht zijn, is Ninja een speler geworden die alle Belgische voetballiefhebbers kan bekoren. We gaan de sporen na van een speler die ten onrechte lange tijd door de Rode Duivels over het hoofd werd gezien.
Beerschot
De Italiaanse geschiedenis van Radja Nainggolan begint op de grasmatten van Futurosport in Moeskroen. Alessandro Beltrami en David Lasaracina komen er namens US Lecce ene Benoît Sotteau bekijken, een beloftevolle linksback van Les Hurlus, maar ze geraken onder de indruk van een jongen die in het andere kamp voetbalt.
Radja Nainggolan verdedigt de kleuren van Beerschot. Hij valt de scouts meteen op. “Zijn natuurlijke agressiviteit was opmerkelijk. Hij bezat een drang die uitzonderlijk is in die leeftijdscategorie. En dan heb ik het niet eens over zijn bovengemiddelde techniek”, weet Lasaracina nog.
Het duo vraagt de jonge voetballer uit de Antwerpse buitenwijken om naar Italië te komen. Palermo en Fiorentina (dat net de sportief directeur van Lecce heeft aangetrokken) tonen interesse, maar het is Piacenza dat met Nainggolan aan de haal gaat. “Dat was een goeie tussenstap en bovendien was het de enige club die naast Nainggolan ook Didier Ndagano, een ander talent van Beerschot, wou aantrekken. We dachten dat het voordelig zou zijn voor zijn aanpassing.”
Ndagano, die met stille trom terugkeerde om in de lagere afdelingen te gaan voetballen, bevestigt zijn rol in de ontwikkeling van zijn voormalige ploegmaat: “Bij Piacenza waren we altijd samen. De eerste maanden waren heel moeilijk voor Radja. Hij wou terugkeren naar België omdat hij dacht dat zijn familie hem te zeer zou missen. Ik heb hem overgehaald om te blijven en door te zetten, omdat hij de kwaliteiten had om het in Italië te maken – daar ben ik altijd van overtuigd geweest.”
Valse 9
Die overtuiging deelden er destijds nog anderen. In 2007 blinkt Nainggolan uit op het prestigieuze jeugdtoernooi van Viareggio. Piacenza strandt er in de kwartfinales tegen AS Roma nadat het Juventus uitschakelde. “Na de wedstrijd tegen Roma won Franco Baldini inlichtingen over hem in”, weet Luciano Bruno, de coach van toen, nog. Baldini werkt op dat ogenblik voor Real Madrid waar hij een jaar eerder met Fabio Capelli naartoe is getrokken. Ook hem valt de Belgisch-Indonesische flankaanvaller op.
Flankaanvaller, inderdaad. Want terwijl België momenteel zijn geluk niet op kan dat het een nummer 6 van erg hoog niveau heeft, is het als offensieve kracht dat Nainggolan jaren eerder in de Laars was beland.
“Bij de jeugd speelde ik als trequartista (in Italië de nummer10, nvdr) en was ik fan van Ronaldinho“, vertelde de speler op het moment van zijn transfer naar AS Roma. “Samen met Pioli speelde hij als linkerspits in een systeem dat wat weghad van een 4-3-3″, herinnert zich Lasaracina, die altijd de evolutie van Nainggolan is blijven volgen. “Mario Somma was de eerste coach die zijn beste positie gevonden heeft.”
Mario Somma is de zelfverklaarde uitvinder van de 4-2-3-1. Een man die zijn spelers theorie geeft aan de hand van de figuurtjes van Subbuteo. Het veroorzaakte nochtans heel wat opschudding toen Somma, in spitsennood, op een persconferentie aankondigde: “Morgen spelen we met Radja à la Totti.” Indertijd speelde Imperatore Totti onder de hoede van Luciano Spalletti als ‘valse 9′. Toen reeds leken Radja’s wegen naar Rome te leiden…
Het experiment valt niet echt geslaagd te noemen. Mario Somma vertelt later, tijdens een interview met Radio Mana Sport, dat de beslissende positiewissel in de carrière van Nainggolan er niet veel later kwam. “Hij speelde als trequartista, maar ik wist dat die positie niet overeenstemde met zijn kwaliteiten. Ik heb hem gezegd dat de keuze aan hem was, en hij heeft me dan gevraagd om een andere rol te krijgen. Hij was immers niet in de wieg gelegd voor fantasista. Daarentegen had hij alles om een complete middenvelder te zijn.”
Nainggolan past zich natuurlijk aan. Niet verwonderlijk ook voor een speler die tijdens zijn opleiding zelfs als verdedigende middenvelder gespeeld had. “Hoewel hij niet groot was, won hij zijn kopduels”, weet Ndagano nog. Jean-François Remy, die Nainggolan nog onder zijn hoede had bij de nationale beloften, bevestigt dat: “Toen we voor het eerst met elkaar spraken, wist hij nog niet goed wat zijn beste positie was. Hij speelde als 10, of als 11 op de linksbuiten, maar dat kwam vooral doordat hij in die tijd vlot scoorde. Bij ons is hij snel een stuk lager gaan spelen.”
Davide Ballardini, zijn voormalige trainer bij Cagliari, omschrijft de polyvalentie van Nainggolan nog het best: “Waar ik Radja ook zette, hij kweet zich goed van zijn taak. Zelfs in doel had hij nog een goede beurt gemaakt.”
Van Chinees tot Ninja
Handschoenen heeft Nainggolan evenwel nooit aangetrokken, wel een werkmansoverall. Centraal in het team van Piacenza wordt de Antwerpenaar een vaste waarde. In het Stadio Galleana loopt het publiek storm om ‘de Chinees’ – zoals ze hem noemen – te zien spelen. Na een wedstrijd vol superlatieven tegen Messina strooit Maria Somma op de persconferentie met complimenten: “Messina zou mij vandaag eigenlijk moeten bedanken, want ze kregen de kans om een toekomstige kampioen aan het werk te zien: Radja Nainggolan.”
Andrea Mengoni, een ancien van Piacenza, haalde voor de micro van Gianluca Di Marzio herinneringen op: “Radja was toen al te sterk. Hij speelde als mezzala (een soort box-to-boxmiddenvelder, nvdr) op rechts en hij was twee klassen beter dan de rest. Zelfs op training was hij amper te houden.”
Nainggolan is zonder twijfel klaar voor de Serie A, maar blijft nog zes maanden bij Piacenza. Het is dus als speler in de Serie B dat hij Rode Duivel wordt. Door een overvloed aan afzeggingen voor een minitrip naar Japan, waar de weinig aantrekkelijke Kirin Cup wordt afgewerkt, moet Frankie Vercauteren van overal spelers bijeenharken. “Eerlijk gezegd kende ik Nainggolan niet”, zegt Vercauteren. “Het was via Marc Van Geersom, de verantwoordelijke voor de U19, dat we eens nagingen welke jongeren er rondliepen, en zo zijn we bij hem uitgekomen.” Aan die eerste selectie komt niet meteen een vervolg: voor zijn eerste basisplaats bij de Rode Duivels zal Nainggolan dan nog vijf jaar moeten wachten.
In Italië wacht men alleszins minder lang om het talent van de Belg te benutten. Op 27 januari 2010, enkele dagen voor het einde van de wintertransferperiode, vertrekt Nainggolan naar Sardinië. “Massimiliano Allegri, de coach van Cagliari, wilde hem absoluut hebben”, herinnert David Lasaracina zich. Al snel krijgt hij zijn eerste speelminuten: met een invalbeurt tegen Inter, de toekomstige winnaar van de Champions League, wordt hij direct voor de leeuwen gegooid.
Zijn tweede wedstrijd, tegen het Bari van Jean-François Gillet, is overtuigend, maar de derde draait uit op een fiasco. Nainggolan mag tegen Chievo op het uur invallen, maar enkele minuten later kan hij alweer de kleedkamer opzoeken na een rode kaart. Hij is te onstuimig, niet beheerst genoeg, en zal tot het einde van dat seizoen maar vijf keer meer in actie komen. Bij Cagliari is niet iedereen overtuigd van de waarde van de Belg.
Pierpaolo Bisoli vertelde onlangs op SportItalia hoe de idylle tussen Nainggolan en Sardinië ei zo na in de kiem was gesmoord. Toen Allegri met een Panchina d’Oro (de trofee voor trainer van het jaar) naar AC Milan vertrok, volgde Bisoli hem op. “Ze wilden Nainggolan voor één miljoen euro aan Cesena verkopen,” zei hij, “maar ik heb dat geweigerd. Na drie trainingen heb ik tegen voorzitter Cellino gezegd dat hij moest blijven, want dat hij de meest begaafde van de hele kern was.”
Massimo Ficcadenti, die Nainggolan bij Piancenza heeft meegemaakt, wil hem op dat ogenblik inderdaad naar Cesena halen, maar Nainggolan blijft uiteindelijk bij Cagliari. Hij wordt er van het begin van het seizoen titularis. Door de blessure van Daniele Conti, de spelmaker op het Sardijnse middenveld, kan hij zich ontpoppen tot regista voor de verdediging.
Wanneer Conti terugkeert uit blessure en Bisoli vervangen wordt door Roberto Donadoni, verandert er nauwelijks wat: Nainggolan blijft in de basis staan, hij gaat alleen iets hoger spelen, als mezzala op links. De ‘Chinees’ wordt ‘Ninja’ en drie jaar lang zal Sardinië aan zijn voeten liggen.
Onder de radar
“Hij heeft de fysiek en het loopvermogen, een geweldige speler”, bevestigt Ficcadenti, opponent én bewonderaar, in december. De Corriere dello Sport stelt Nainggolan voor als ‘een mengeling van kwantiteit en kwaliteit die doet denken aan een zekere MarcoTardelli‘. Nu hij vergeleken wordt met de legende van Juventus en de Squadra die in 1982 wereldkampioen werd, oogst Nainggolan veel lof in de Laars. Hij geniet in de zomer concrete interesse van Lazio en Napoli, maar in België blijft hij nog altijd onder de radar.
“Nooit is een scout van de Belgische voetbalbond mij komen bekijken. Niet één keer!”, vertelt Nainggolan in 2011 in dit blad. Dat hij niet gevolgd wordt, begint voor hem een obsessie te worden. “Na elke match vroeg ik op het secretariaat van Cagliari de lijst op van clubs en federaties die een scout gestuurd hadden.”
Degenen die Nainggolan kennen in België, zijn dan inderdaad op de vingers van één hand te tellen. Onder hen Jean-François de Sart en Jean-François Remy, die hem blijven selecteren voor de beloften. “Hij is twee generaties lang bij ons gebleven”, herinnert de assistent van de jonge Duivels zich. “Indertijd behoorde Mario Innaurato tot de staf van de beloften en die raadpleegde geregeld zijn contacten in Italië over de evolutie van de speler.”
Dan al maakt de sterke persoonlijkheid van Radja Nainggolan indruk. “Natuurlijk had hij veel kwaliteiten, zoals zijn passing en zijn schoten, maar het waren toch vooral zijn inzet en rijpheid die opvielen. Bijwijlen was hij zelfs iets te voortvarend en te uitdagend, waardoor hij al eens overdreef met zijn inzet. Dat was een van de punten waaraan hij moest werken, een ander punt was de zekerheid in zijn spel.”
Met zoveel kwantiteit in zijn spel, zondigt Nainggolan al weleens tegen de kwaliteit. Een voortvarende en alomtegenwoordige speler heeft logischerwijze wat afval in zijn spel. Dat gebrek zal hij met de jaren corrigeren, het verhindert niet dat de gezanten van geïnteresseerde clubs zich verdringen op de tribunes van Cagliari.
AC Milan maakt hem het hof, net als enkele toppers uit het Russische voetbal. “Hij is veel te jong om een kou op te doen in Rusland”, stelt de flamboyante voorzitter Cellino, die voorspelt dat zijn Ninja ooit naar Real Madrid zal gaan en een prijs van 20 miljoen euro op zijn hoofd zet.
Op het veld is Nainggolan een duivel-doet-al. Hij recupereert ballen en bouwt het spel op. “Een man voor alle seizoenen en voor elke rol”, schrijft de Unione Sarda, om een speler te typeren die jaarlijks meer dan dertig wedstrijden speelt, een tiental gele kaarten pakt en zijn alomtegenwoordigheid uitdrukt in cijfers: 1,7 schoten, 45,2 passes, 5 lange ballen en 3,9 tackles per match. Het enige wat hij nog mist is zijn naam vaker te zien verschijnen op de scoretabellen (slechts vijf goals in drie seizoenen).
Maar in Cagliari hoeft Nainggolan geen goals te maken om te scoren bij de supporters en ploegmaats. “Voor ik naar Cagliari ging, wist ik dat Radja sterk was”, vertelt de Zweedse middenvelder Albin Ekdal. “Maar dat hij zo sterk was, wist ik niet.” Ivo Pulga, zijn coach bij het begin van 2013, voegt eraan toe: “Het is een universele speler, hij kan elke rol op het middenveld aan.”
Die mening zijn ze ook bij Juventus toegedaan. De Oude Dame wil Nainggolan naar Piëmonte halen. “In de eerste plaats om Arturo Vidal te vervangen,” zegt David Lasaracina, “maar ook om de toekomst voor te bereiden, na Andrea Pirlo, wanneer Nainggolan de nummer 6 zou kunnen invullen.” Bij deze stroom aan complimenten komt nog dat van reporter Giuseppe Bisantis van Radio Uno. Hij zegt enigszins metaforisch: “Nainggolan heeft een kapsel dat bij wet verboden zou moeten zijn. Je zou zeggen dat hij een band op zijn hoofd heeft, als om te zeggen dat hij kilometers en kilometers aflegt.”
Meer Vidal dan Gattuso
Zijn spelvolume, zijn fameuze grinta, dat is de grootste troef van Radja Nainggolan. Een troef die hem ook parten gespeeld heeft, maar hij overschaduwde lange tijd het feit dat Ninja een geweldige speler is met de bal aan de voet. Wanneer hij in 2011 terugkeert bij de nationale ploeg, moet hij daar zelfs uitleg over verschaffen: “Men zegt dat mijn stijl gelijkt op die van Gennaro Gattuso, maar ik ben technisch veel beter dan hij.” De Belgische pers denkt eerder aan een soort Nigel de Jong, maar hij is veeleer een Arturo Vidal.
De winter van 2013 is die van de grote sprong. Nainggolan haalt voortdurend de voorpagina van de Gazzetta en wordt genoemd bij alle grote clubs uit de Laars. Er woedt een hevige strijd om hem tussen Napoli, het Inter van de Indonesiër Thohir en AS Roma, en het zijn uiteindelijk de giallorossi die aan het langste eind trekken.
Op dat moment – enkele maanden voor het WK – vreest men het ergste voor Nainggolan, die sowieso al niet in de bovenste schuif ligt bij Marc Wilmots. Het Romeinse middenveld met De Rossi, Strootman en Pjanic speelt immers alles plat. Maar de uitdaging schrikt Ninja niet af en hij profiteert van een blessure bij de Nederlander om een onbetwiste titularis te worden. “Hij was niet bang voor de concurrentie”, benadrukt Lasaracina. “Integendeel, dat bracht het beste in hem naar boven. Zijn succes verbaast me helemaal niet, want van kleins af werd hij al gedreven door een enorme wil om te slagen.”
“Hij heeft een beestige fysiek en uitzonderlijk veel kracht voor een middenvelder”, bevestigt Rudi Garcia. In de eeuwige stad schijnt de ontbolstering van Nainggolan geen grenzen te kennen. Mario Somma had Italië nochtans gewaarschuwd toen Ninja voor het eerst het shirt met nummer 44 aantrok: “Hij heeft alles: de fysiek, de techniek, het loopvermogen… Hij kan elke positie aan. En hij zit nog maar aan zestig procent van zijn mogelijkheden…”
Dat is alleszins voldoende om definitief een Italië te bekoren dat hem voortaan tussen de fuoriclasse (spelers buiten categorie) van het calcio plaatst. Maar dat is niet voldoende om Marc Wilmots ervan te overtuigen om hem mee te nemen naar Brazilië. Nainggolan kan zijn ontgoocheling amper verbergen en aan de andere kant van de Alpen spreken ze van heiligschennis.
Wanneer Nainggolan de studio van Sky Italia betreedt om er vooruit te blikken op de WK-match tussen België en Zuid-Korea, is de eerste vraag die hij krijgt: “Wat heb je met Wilmots gedaan dat hij je niet geselecteerd heeft?”
Na een hele zomer trappelen van ongeduld begint Nainggolan het afgelopen seizoen in vijfde versnelling. Voor elke wedstrijd wordt de hanenkam spits rechtop gezet. Hij is alomtegenwoordig, meer dan ooit. Hij doet niet alleen alles, hij doet ook alles goed. Hij mag dan wel zeggen dat hij nog altijd dezelfde Radja is als drie of vier jaar geleden, zijn statistieken gingen er stevig op vooruit: vijf goals en twee assists en daarnaast 2,3 schoten, 5,2 lange ballen en vooral 55 passes per wedstrijd, met een hoog slagingspercentage van 86,8 procent.
Garcia zet hem naast Daniele De Rossi in een opstelling die meer en meer op een 4-2-3-1 lijkt, en zegt daarover: “Hij is een box-to-box, een jongen die naar voren kan trekken, zoals een Verratti of Vidal. Als we met twee man voor de verdediging spelen, van wie de ene meer ervaren is zoals De Rossi, dan geniet Radja de volledige vrijheid. En om pressing te spelen of ballen te recupereren zijn er weinig spelers van zijn niveau. Hij is altijd eerst bij de bal en denkt altijd vooruit.”
Geridderd
Die kwaliteiten hebben uiteindelijk ook Marc Wilmots weten te bekoren. Voor de verdediging, op de positie waar Axel Witsel te monotoon speelt om het spel van de Duivels onvoorspelbaar te maken, veroverde Nainggolan na de match tegen Cyprus definitief zijn stek. De bondscoach ridderde hem met de eenvoudige woorden: “Hij is de speler die ik op die positie nodig had.” Het was hoog tijd.
DOOR GUILLAUME GAUTIER
“Hij was niet in de wieg gelegd voor fantasista. Daarentegen had hij alles om een complete middenvelder te zijn.” Mario Somma, zijn coach bij Piacenza
“Waar ik Radja ook zette, hij kweet zich goed van zijn taak. Zelfs in doel had hij nog een goede beurt gemaakt.” Davide Ballardini, zijn trainer bij Cagliari
“Wanneer ik bepaalde uitspraken deed omdat ik niet geselecteerd was, joeg ik iedereen tegen mij in het harnas. Nu zeg ik precies hetzelfde en geeft men mij gelijk…” Radja Nainggolan
