In het aristocratisch decor van Wimbledon, overgoten door Pimm’s en aardbeien met slagroom, gaan de groten der aarde volgende week op zoek naar eeuwige tennisroem en miljoenen dollars. Maar de tenniswereld heeft ook een duistere kant, waar dromende tieners, twintigers en hun ouders botsen op hun financiële limieten.

In Parijs rondde Novak Djokovic als eerste tennisser in de geschiedenis de kaap van 100 miljoen dollar prijzengeld. Na zijn twaalfde grandslamtitel op Roland Garros piekte de teller van de 30-jarige Serviër – prof sinds 2003 – op 89.769.371 euro, op de All England Lawn Tennis and Croquet Club in Wimbledon is er straks 36 miljoen euro onder de tenniselite te verdelen. De winnaars van het dames- en herentoernooi cashen elk 2,5 miljoen euro, de twee finalisten moeten het met de helft doen. Wie de eerste ronde niet overleeft, mag nog altijd 38.154 euro op de bankrekening noteren.

Aan de andere kant van het tennisspectrum is TC Issera (Nieuwpoort), 230 kilometer in vogelvlucht van het Britse tennismekka, op hetzelfde moment gastheer voor de eerste van acht Futures – 10.000 dollartoernooien – in West-Vlaanderen. Op de tabel 32 jonge spelers die als nomaden de wereld rondtrekken en dromen van de vetpotten in het tenniswalhalla. De opvolger van Filip Horansky, de 23-jarige Slovaak die vorig jaar in Nieuwpoort won en rond de 320e plaats op de wereldranglijst dobbert, zal na aftrek van taksen en belastingen 801 euro verdienen. Dante Gennaro, een Argentijn die 1024e op de ATP-ranking stond, kreeg na zijn verlies in de eerste ronde een aalmoes van 75 euro in de handen gestopt.

Toen Djokovic in januari 2003 in het Futurestoernooi van München in de eerste ronde van de Duitser Alex Radulescu verloor, verdiende hij 72 euro. In datzelfde jaar pakte Roger Federer zijn eerste Wimbledontitel en mocht hij met een cheque van 720.000 euro naar huis. Het prijzengeld in de vier majors (en de ATP World Tour) steeg in de voorbije dertien jaar spectaculair. Op Wimbledon, bijvoorbeeld, verdient de winnaar 1.780.000 euro méér, een stijging van 348 procent. Ook het prijzengeld voor de verliezers in de eerste, tweede of derde ronde van de grand slams is gevoelig opgetrokken, voor de tennisslaven in de Futures en de ATP Challenger Tour (de categorie net onder de ATP World Tour, met een totaal prijzengeld dat schommelt tussen de 40.000 en 220.000 dollar) veranderde er bijna niets. Edelstaf en bedelstaf…

SLAPEN OP DE GROND

‘Mijn grootste zorg was nooit of ik de motivatie of het niveau had, wel of ik geld zou hebben om het als prof te kúnnen proberen’, blogt James McGee, een Ier die in 2007 – twintig jaar jong – zijn eerste pasjes in het circuit zette en ondertussen een diploma psychologie aan de North Carolina State University behaalde. De balans na negen profseizoenen, waarin hij vorig jaar op de 146e plaats piekte, is schamel: 245.000 euro.

‘Transatlantische vluchten waren te duur, dus beperkte ik mij tot de Europese Futures. De ene keer kon ik bij mensen thuis overnachten, soms sliep ik bij een collega op de grond van een hotelkamer of lag ik in een grote zaal van een of ander groezelig jeugdhotel. Mijn was deed ik na verloop van tijd zelf, want de kosten voor een wasserij liepen enorm op. Shirts en sokken in de lavabo gooien en aan het balkon hangen om te drogen…

‘Een coach kon ik niet betalen, dus reisde ik meestal helemaal alleen. Het leek opwindend om mijn grote droom achterna te kunnen jagen, maar na een paar maanden zag de realiteit er helemaal anders uit. Eenzaamheid én presteren gaan niet hand in hand’, aldus McGee, zelfverklaard specialist in koffers maken voor Ryanair. ‘Telkens weer slaagde ik erin om exact 15 kilogram materiaal in een valies te proppen. Een boete voor een kilo overgewicht kon ik me niet veroorloven.’

Het verhaal van McGee is illustratief voor het tennis in de krochten, waar inventief zijn de norm is. Zoals Frederik Nielsen, de onbekende Deen die in 2012 met de al even onbekende Engelsman Jonathan Marray het dubbeltoernooi op Wimbledon won. ‘Ik reisde de wereld rond met een bespanningsmachine. Door mijn rackets zelf te besnaren, kon ik op jaarbasis toch 2600 euro besparen.’

Ook McGee probeerde de kosten van de besnaringen te drukken. ‘Ik heb een tijdje met een dikkere snaar met een langere levensduur gespeeld, maar ik had vooral het gevoel dat ik met een harde plank aan het tennissen was. Na drie maanden stond ik aan de kant met een schouderblessure en verdiende ik niets meer’, aldus McGee, die in juni 2011 de finale van het 10.000 dollartoernooi in Madrid speelde (en verloor). ‘Ik kreeg net geen 500 euro. Schandalig weinig. Ik had tien ATP-punten gesprokkeld, waardoor ik een serieuze sprong op de ranking zou maken. Het was veruit de beste week uit mijn tenniscarrière, alleen had ik opnieuw meer uitgegeven dan ik verdiende.’

Investeren in een carrière, noemt McGee het, net zoals Kiki Bertens dat ook deed. De Nederlandse werd in 2009 prof en toen ze in mei 2014 als het nummer 148 op de WTA-ranking naar de kwalificaties voor Roland Garros vertrok, had ze amper 248.000 euro bij elkaar gelopen en geslagen. Met een verrassende plaats in de vierde ronde cashte de Nederlandse in Parijs in één ruk 145.000 euro. Een zeldzame uitschieter. Toen ze vorig jaar rond de 110e plaats op de wereldranglijst zweefde en gedoemd was om 25.000 dollartoernooien te spelen, was haar overwinning in Koksijde goed voor… 3452 euro. Een paar weken geleden kreeg ze voor haar halve finale op Roland Garros 475.000 euro en steeg ze naar plaats 27. De zorgen zijn (voor een tijdje) verdwenen…

McGee wroet verder. Hij is weggezakt naar de 293e plaats, in de eerste vijf maanden van het seizoen schraapte hij met moeite 32.000 euro bij elkaar. De (vicieuze) cirkel is rond. ‘Je hebt een coach nodig om progressie te maken, maar dat kan ik mij niet permitteren. Het is onmogelijk om ook nog eens zijn salaris, vluchten, overnachtingen of eten te betalen.’ Uitzichtloos.

SLAAPZAAL OF COUNTRY HOUSE?

De rijken worden steeds rijker en vormen een exclusief clubje, dat in businessclass vliegt, in de chicste vijfsterrenhotels logeert of – straks – in de buurt van Wimbledon een landhuis huurt. Of, zoals Roger Federer vorig jaar, zelfs twéé country houses. Eentje voor zijn echtgenote Mirka en zijn twee tweelingen, een andere voor zichzelf en zijn team. Kostprijs voor de veertiendaagse: 39.000 euro.

De toppers onderhouden goede contacten met Joanna Doniger, eigenares van Tennis London, een immobiliënkantoor dat een driehonderdtal huizen en appartementen in de aanbieding heeft en ook Rafael Nadal, Djokovic en SerenaWilliams tot haar klanten mag rekenen. Een huis met vier slaapkamers in Wimbledon Village, omringd door een hoge muur om nieuwsgierige blikken weg te houden, is te huur voor 10.000 euro per week. Wie op wandelafstand van de All England Lawn Tennis and Croquet Club wil resideren, zoals Djokovic, mag rekenen op 18.000 euro per week. Ruimte zat, ook voor zijn favoriete poedel Pierre, die in 2011 nog het land niet in mocht. Djokovic was er het hart van in. Toppers hebben duidelijk andere dan financiële zorgen.

Andrea Petkovic, het nummer 33 van de wereld, zoekt ook graag de gezelligheid van Wimbledon Village op, maar ze heeft de andere kant ook gezien. Toen ze elf jaar geleden haar eerste toernooi in het noordoosten van Londen speelde, sliep de 17-jarige Duitse – toen WTA 370 – in een jeugdherberg. ‘In de slaapzaal naast de onze hebben 25 jongens de hele nacht gezongen. Ze hadden duidelijk iets te vieren, terwijl ik ’s morgens om 10 uur een match moest spelen.’ Petkovic verloor en keerde de dag erna terug naar Darmstadt, haar winstpremie bedroeg 59 euro.

‘Omdat het prijzengeld in de slams maar blijft stijgen, is er een totaal verkeerd beeld ontstaan. Als je naar de naakte cijfers kijkt, dan is het totale tenniscircuit absoluut geen glamourwereld’, analyseerde Michael Bane, onderzoeker aan de Victoria University, die in 2013 de cijfers van de ITF tegen het licht hield. Slechts 1,8 procent van alle mannelijke profs (160 op 8874 selers) had in 2013 genoeg prijzengeld bij elkaar getennist om de onkosten te dekken, bij de vrouwen was dat 3,1 procent (150 op 4862). En, zegt Bane: ‘Iets minder dan de helft van de profs had dat jaar geen dollarcent verdiend.’

Schrijnend. Terwijl Nadal vorig jaar op Roland Garros met een exclusieve horloge van 750.000 euro over het gravel rende, schreef de 22-jarige Argentijn Tomas Buchhass een open brief naar de ITF waarin hij zich beklaagde over de lamentabele omstandigheden op een Chileens Futurestoernooi. ‘Op de trainingsbanen hingen verhakkelde netten, de ondergrond was van een erbarmelijke kwaliteit en leidde tot opvallend veel blessures. Op sommige velden lagen de lijnen scheef en waren de afmetingen niet correct. Respectloos.’

NOAH’S GRAND SLAM

De Amerikaanse tennisfederatie (USTA) schatte dat een tennisprof jaarlijks minstens 125.000 euro moet verdienen om de kosten voor coaching en reizen/overnachtingen te dekken. Vorig jaar waren er dat bij de mannen welgeteld 126, meer niet. David Goffin tenniste in 2015 iets meer dan 1 miljoen euro bij elkaar en stond daarmee achtste, Steve Darcis stond in de lijst van bestbetaalde tennissers met 91.251 euro prijzengeld slechts 149e. Volgens de berekeningen van de Amerikaanse tennisbond een tennisjaar dat met verlies werd afgesloten…

En toch: de miljoenen die eventueel te verdienen zijn, blijven de ogen uitsteken en doen dromen. Toen de Amerikaanse tiener Noah Rubin in 2014 het juniorestoernooi op Wimbledon won, leek de weg naar eeuwige tennisroem open te liggen. Bijna twee jaar erna staat de twintiger op de 166e plaats en verdiende hij amper 151.591 euro, een fractie van het bedrag dat Eric en Melanie – zijn ouders – investeerden.

‘Noah zat nog in de luiers toen hij al tegen een balletje klopte’, vertelde moeder aan Bloomberg.com. In de living hing een draad-met-bal, waarop de peuter mocht timmeren. Hij had talent, maar de privélessen kostten handenvol geld: 130 euro per uur. Moeder kluste bij in de tennisclub, vader stond elke morgen om vijf uur aan de rand van het veld, waar zijn prille tiener zijn lesjes kreeg. Omdat hij elke dag te laat op zijn werk verscheen, verloor hij tot drie keer toe zijn job… Het gezinsleven draaide rond tennis, zijn bar mitswa werd in Noah’s Grand Slam herdoopt.

Een jaar erna, op zijn veertiende, begon hij met zijn (werkloze) vader de wereld rond te reizen. Van Costa Rica tot Frankrijk. De reis- en overnachtingskosten liepen dan al op tot 35.000 euro per jaar, de grootouders moesten financieel bijspringen. Er werd geleend en bijgeleend. ‘Het was absurd’, vertelde Noah. ‘Ik heb mijn ouders honderdduizenden dollars gekost, zonder dat ze wisten of ik ooit iets zou bereiken. Een wrede sport. Er is geen gemakkelijke weg. Je weet dat je enorm veel geld moet investeren.’

Dat woog op de relatie van Eric en Melanie, die in 2010 scheidden en samen 200.000 euro aan advocaten betaalden om uit te maken wie zich in de toekomst over zijn ontluikende tenniscarrière (en de eventuele inkomsten) zou mogen bekommeren. Het kereltje moest op dat moment nog vijftien worden…

Onzichtbare armoede bij de tennisnomaden, ver weg van het leven van de allergrootsten. Toen Nadal, vorstelijk betaald als ambassadeur van Kia, vorig jaar in Stuttgart een Mercedes AMG GT S ter waarde van 141.000 euro won, maakte hij zelfs nog een grapje. ‘Het is wel geen Kia, maar het is toch een mooie auto.’

Vorig jar cashte Nadal om en bij de 32 miljoen euro, waaronder 28 miljoen aan sponsordeals. De elf andere Spanjaarden in de top honderd leven van de kruimels. Zoals Guillermo García-López, 33 jaar en het nummer 53 van de wereld. ‘Ik krijg mijn rackets en kledij, meer niet. Alle andere kosten worden gedragen door het prijzengeld. Maar zo gaat dat in onze wereld. Sponsors zijn alleen geïnteresseerd in exposure, in de spelers die elke week op televisie komen. En zij hebben het geld helaas niet meer nodig.’

DOOR CHRIS TETAERT – FOTO’S BELGAIMAGE

‘Ik heb mijn ouders honderdduizenden dollars gekost, zonder dat ze wisten of ik ooit iets zou bereiken.’ NOAH RUBIN, ATP 149