Na enkele dopingschandalen, racistische spreekkoren, fascistische verwijzingen en getrukeerde wedstrijden in de Serie A, moet een tijdelijke schorsing van het calcio het kwaad helpen bannen.
Alles begon (of eindigde) afgelopen vrijdag bij de Siciliaanse derby tussen Catania en Palermo. Twee rivaliserende steden die strijden voor de voetballende suprematie op het mythische eiland. Het burenduel staat garant voor een eeuwenoude tegenstelling, een klassieke cocktail van folklore en onderlinge rivaliteit. Messina, de derde ploeg in de Serie A, draagt niet hetzelfde gewicht. De sportieve spanningen tussen beide teams heeft ook niets te maken met de maffia, ook al zijn er velen die graag dat cliché er nog aan toevoegen.
Het oproer tussen beide supportersclans ontstond al een tijdje voor de aftrap van de burenstrijd. De hooligans van Catania, waarvan de meesten zich onherkenbaar maakten, bleken in het bezit van staven en voetzoekers. Zij waren dus duidelijk op zoek naar een harde confrontatie met hun soortgenoten van Palermo, ook al waren er honderden agenten opgetrommeld om dergelijke incidenten te vermijden. Maar tijdens het duel, na ongeveer een uur spel, sloeg de vlam in de pan. Bij een 0-1-voorsprong voor Palermo roerden de fans zich zodanig dat er traangas aan te pas moest komen om de fel verhitte gemoederen te bedaren. Na een pauze van veertig minuten, door de verspreiding van het traangas, werd de wedstrijd hervat en won Palermo uiteindelijk met 1-2. Dat was natuurlijk koren op de molen voor de ontevreden supporters van Catania, die tuk waren op een revanche buiten de stadionpoorten. Het kwam tot zware schermutselingen, met als gevolg een honderdtal gewonden. Daaronder een dertigtal veiligheidshandhavers. Voor een agent, de 38-jarige Filippo Raciti, kwam alle hulp te laat. De man, die patrouilleerde rond het stadion, raakte gewond aan het gezicht door een naar hem toegeworpen bom. Raciti overleed in het ziekenhuis aan zijn verwondingen.
Een krachtig signaal
Eénmaal dit nieuws bekend raakte, reageerde de Italiaanse voetbalbond op een kordate manier. Alle wedstrijden in de Serie A en B werden verboden, terwijl ook de oefeninterland tegen Roemenië van vanavond en het vriendschappelijke duel van de beloften tegen België werden afgelast. “Genoeg is genoeg”, verklaarde bondsvoorzitter Luca Pancalli. “Op deze manier kunnen we echt niet doorgaan. Als dit voetbal is, dan leggen we meteen alles stil. We zullen onmiddellijk een commissie opstellen die zich moet gaan buigen over de situatie tussen politiek en sport.” Een krachtig signaal, uit hoge noodzaak. Want een week eerder werd met Ermanno Licursi nog een clubdirigent van US Sammartinese gedood na een heftige twist en kloppartij na een duel in de Serie C in Luzzi, Calabrië. Amper een dag na de moord sloegen enkele amokmakers van Fiorentina een supporter van Livorno in mekaar, terwijl een kleine minderheid van Atalanta Bergamo een gevecht met de politiediensten aanging, terwijl die net de fans van Catania probeerden te beschermen. Op dezelfde dag werd een match in de Serie D beëindigd, nadat een assistent-scheidsrechter werd geraakt door een projectiel vanuit het publiek. Ironisch genoeg werd er afgelopen vrijdag, net voor aanvang van de derby, nog een minuut stilte gehouden ter nagedachtenis van de overleden Licursi.
Geheel Italië was geschokt door dit nieuwe voorval. Zowel sportieve verantwoordelijken als gezaghebbende politici schoten in actie en deden hun zegje. Het olympisch comité CONI, een autoriteit, eiste drastische maatregelen. Ook de vereniging voor Italiaanse profvoetballers volgde die stelling. Voorzitter Sergio Campana vroeg, daarbij gesteund door de Italiaanse minister van Sport, om een geheel jaar niet te moeten spelen. Afgelopen maandag verzamelde eerste minister Romano Prodi het volledige parlement in Rome om iedereen te consulteren en een gezamenlijk standpunt in te nemen.
De lijst met ongeregeldheden in het Italiaanse voetbal breidt zich ondertussen almaar verder uit. Vooral het geweld nam de laatste jaren schrikwekkend toe. In april 2005 liep in de Champions League de Milanese derby sterk uit de hand, toen vanuit het supportersvak van Inter een voetzoeker de Braziliaanse doelman Dida verwondde. Het duel werd stilgelegd en op een neutraal terrein gespeeld. De laatste dode in het calcio viel in september 2003, toen een fan van Napels werd vermoord door hooligans van Avellino. Verder blijft het ongelofelijk dat er niemand gewond raakte of werd vermoord een jaar geleden, toen in San Siro hooligans van AC Milan vanop de derde verdieping een scooter in de richting wierpen van de Interfans.
Groot probleem is dat de ordediensten niet meer opgewassen zijn tegen de hooligans, die uitgroeiden tot echte specialisten van een soort stedelijke guerrilla. In september 2004 raakte de Zweedse scheidsrechter Anders Frisk in het Champions Leagueduel tussen AS Roma en Dynamo Kiev geblesseerd door een projectiel vanuit de tribunes. De oorzaken van het hooliganisme zijn ondertussen duidelijk gekend en veelvuldig bestudeerd. Ze kunnen blijkbaar alleen maar worden aangepakt door het invoeren van een nultolerantie. In Engeland bewijzen ze al enkele jaren dat deze aanpak rendeert en voor een vredige sfeer zorgt op en naast het veld.
Negatieve sfeer
Maar in Italië, waar voetbal wordt aanbeden als een soort religie, gaat de sport stilaan gebukt onder een zwaar negatief imago. Er is niet alleen het zinloos geweld, maar ook de racistische acties, gelanceerd door extreems-rechtse groeperingen en allerlei geruchten en beschuldigingen rond doping. Dat leidde al tot een veroordeling van een dokter, die aan de slag was bij Juventus. We mogen echter ook niet Calciopoli vergeten te vermelden, het schandaal rond omgekochte scheidsrechters dat werd georganiseerd door Luciano Moggi. Die negatieve sfeer, die het hele land lamlegde, werd alleen afgelopen zomer afgelost door een optimistische noot, toen de nationale ploeg op het WK in Duitsland de wereldtitel veroverde. Maar sinds de hervatting van het kampioenschap in de Serie A, na een eindeloze discussie over de tv-rechten, zakken de toeschouwersaantallen en de televisiekijkers snel.
Eerste minister Prodi liet al weten dat hij het geweld hard wil aanpakken. “We kunnen niet langer het leven van politiemensen in gevaar brengen”, stelde hij. “De clubs moeten hun verantwoordelijkheid opnemen en deze situatie veranderen.” Ook Giuliano Amato, de minister van Binnenlandse Zaken, sprak klare taal. “We zijn het stilaan gewoon om het geweld te counteren. Maar het is onaanvaardbaar dat dit fenomeen nog altijd plaats grijpt in voetbalstadions. Daar moeten we komaf mee maken.” Zelfs het Vaticaan, dat sinds kort zijn eigen kampioenschap organiseert en sterk overweegt om volgend seizoen officieel een ploeg in competitie te brengen, reageerde in zijn krant l’Osservatore Romano. “Net zoals die onschuldige politieman is nu ook het voetbal dood”, zo luidde de veelzeggende kop.
Golf van geweld
Natuurlijk moeten ook de spelers op het veld het goede voorbeeld tonen. Dat kan alleen maar gebeuren door provocaties, simulaties en beschuldigingen te bannen. Tien dagen geleden werd Sampdoriaspits Gennaro Del Vecchio nog uitgesloten, nadat hij international Marco Materrazzi een kopstoot gaf op de borstkas. Het deed terugdenken aan het WK, waar Zinédine Zidane in dezelfde val trapte, nadat de verdediger van Inter hem talrijke beledigingen naar het hoofd had geslingerd. Ook Sébastien Frey, de Franse doelman van Fiorentina, verklaarde onlangs in L’Equipe dat het klimaat in de Italiaanse competitie tegenwoordig heel onaangenaam is.
Michel Platini, de nieuwe voorzitter van de UEFA, maakte bekend dat hij het standpunt van de Italiaanse voetbalbond volledig kan volgen. “Het geweld in het voetbal moet verdwijnen”, benadrukt de Franse oud-voetballer. “Dit is een nieuwe tegenvaller. Eind vorig jaar zaten we nog zwaar verveeld met de moord van een supporter van PSG tegen Hapoel Tel Aviv in de UEFA Cup en de zware rellen met Feyenoord in Nancy, nu gebeurt dit. Die negatieve spiraal in het Europese voetbal moet weg. We moeten samen een oplossing vinden.”
RAI Uno, de openbare televisie-omroep, eist ook ingrijpende sancties. Alleen houden ze er ook even snel rekening mee dat een verstrenging van de maatregelen, met eventuele veroordelingen, kan leiden tot een overbevolking van de gevangenissen. En net dat blijft een delicate kwestie in Italië. Want door allerlei mogelijke amnestieregelingen gebeurt het veelvuldig dat deliquenten al hun vrijheid terugkrijgen, vooraleer ze hun effectieve straffen krijgen opgelegd. Statistieken tonen ook aan dat de golf van geweld (met inbraken en diefstal) dramatisch toeneemt, van zodra er een pak gevangenen de cel vroegtijdig mag verlaten. Men kan zich afvragen of dit klimaat van een beklemmend en almaar toenemend geweld nu een nieuw slachtoffer eiste, met de dood van die politieman in Catania. Een zaak werd duidelijk : het was een moord te veel.
JOHN BAETE
