München, waar op 9 juni de openingswedstrjd van het WK wordt gespeeld, richt zich naar de toekomst zonder het verleden te vergeten. Portret van een stad vol tegenstellingen.

Missen en gebeden ? Nee, die heeft München niet meer nodig om economisch succes af te smeken. Het Münchner Kindl – de kleine monnik die de stad een naam gaf en er het symbool van werd – is groot geworden. Zoals het ronddraait in de toren van het stadhuis, straalt het figuurtje de macht van de Münchense metropool uit. Maar de pastoors hoeven niet in paniek te ontsteken. Ze riskeren niet al te veel zielen te verliezen. Want heeft München een radicaal moderne kant, aan de andere zijde blijft de stad geworteld in conservatisme en traditie. Tijdens de godsdienstoorlogen stond ze al pal als katholiek bastion. En nog altijd heeft München een zwak voor religie in het algemeen, en het katholicisme in het bijzonder. De trend vertaalt zich ook politiek. Het is hier dat de CSU, de Beierse tak van de christendemocratische CDU, lange tijd haar beste score heeft behaald.

Dat dus is München : een stad die zich naar de toekomst richt zonder het verleden te vergeten. Een moderne metropool met een heftige hang naar traditie. Een cité waarin je aan de tafel van een brasserie een man in maatpak ziet verbroederen met een bewoner in typisch Beierse klederdracht.

“De specificiteit van München bestaat erin dat de stad de sfeer van een dorp verzoent met de ambiance van een belangrijke wereldstad”, typeert Marc De Vestele, die als Belgisch diplomaat actief is in het domein van de buitenlandse handel en in de op één na grootste stad van Duitsland resideert. “De Beierse identiteit en cultuur zijn in deze stad uitgesproken aanwezig. Tegelijk huisvest München meerdere ondernemingen van internationale faam. In de week gaan de mensen van München trendy gekleed. ’s Weekends halen ze hun traditioneel kostuum uit de kleerkast : de leren broek voor de mannen en de dirndl voor de vrouwen.”

Economisch succes

De meest zichtbare gedaante van München is die van permanent economisch mirakel. Geen inwoner die daar niet prat op gaat. Op deze locatie hebben Siemens, BMW, MAN, Allianz en meerdere hoogtechnologische bedrijven aan het succes getimmerd. “München is in de eerste plaats een economisch centrum”, verzekert Wolfgang Nickl, lid van het WK-organisatiecomité. “Behalve een rist bedrijven met wereldwijde naambekendheid tref je hier veel activiteit op het gebied van computers en nanotechnologie. Nergens in Duitsland ligt de werkloosheid zo laag. De economische zone van de stad strekt zich uit tot in Augsburg, zestig kilometer verder.”

Op die economische activiteit drijft de stad. De handel draait er op volle toeren. Het centrum van de stad wordt op constante basis geanimeerd door een menigte die van de jongste concepten proeft en zich aan de uitstalramen van modewinkels vergaapt. “In München klopt voelbaar de hartslag van een grote koopkracht”, vertelt De Vestele. “Je boodschappen doe je hier in de Fünf Höfe, een newlookwinkelgalerij met een exclusief karakter. De chic spat er van de uithangborden. Toch ziet het er altijd zwart van het volk.”

Na de Tweede Wereldoorlog onderging München een gedaantewisseling. De Vestele : “In de jaren zestig is de stad uit zijn agrarisch keurslijf gebroken door zich in haar industriële keuzes toe te spitsen op auto’s, luchtvaart en technologie. Natuurlijk belandde München in de jaren 1999/2000 in een crisis als gevolg van de beurscrash van de internetbedrijven en de ineenstorting van de vastgoedmarkt.

“Algemeen echter wordt het zuiden van Duitsland sinds jaar en dag beschouwd als de regio met de beste perspectieven. Na de ontsluiting van Oost-Europa groeide München uit tot de draaischijf voor internationale salons die focusten op de markt aldaar. Voorts is de stad een gedroomde bestemming op het vlak van medisch toerisme. De Arabische sjeiks zakken naar hier af om hun gezondheid te laten verzorgen. De stad is trots op dit succes. München legt ongegeneerd de klemtoon op zijn kennis en vaardigheden. Iedereen mag weten dat de stad stinkend rijk is : daardoor wekt ze wel eens ergernis op. Ook op het politieke niveau weegt München zwaar door. Het volstaat om de consulaten te tellen die zich hier hebben gevestigd.”

Olympisch park

Else Gebauer werkt in München op de dienst voor toerisme. Ze wil geen kwaad woord over haar stad horen spreken. Zelf beschrijft ze München als “vernieuwend, opwindend en vriendschappelijk”. En eigenlijk doet ze de waarheid niet eens geweld aan. In weerwil van een zekere arrogante allure blijkt München bijzonder gastvrij. In de brasserieën wordt de bezoeker ondergedompeld in een sfeer van gezellige drukte.

Voortdurend slaat de stad nieuwe wegen in. Op cultureel gebied, bijvoorbeeld. Nickl : “De nieuwste trend is investeren in ouwe industriële panden om ze om te dopen in hotspots. Die houden dan vijf, zes jaar stand als place to be en dan verhuist de jeugd weer naar een andere plek in de stad. Vier jaar fungeerde de oude luchthaven als trekpleister. Tegenwoordig zuigen de Kultfabrik en Optimal, een vroegere olieraffinaderij, het trendgevoelige volkje aan.”

Ook inzake architectuur legt München vernuft aan de dag. De BMW-toren illustreert dat, maar het treffendste voorbeeld van dit genie blijft wat de Münchener hebben gerealiseerd met hun olympisch park. De twee populairste voetbalclubs van de stad, Bayern en 1860, hebben intussen een ander oord opgezocht, de gigantische Allianz Arena. Tegelijkertijd bewaart het Olympiastadion al zijn magie met zijn mollige vormen, zijn bizarre dak (een curiosum dat men kan bezoeken), zijn harmonie met de kermis en het olympisch zwembad, en over het hele complex hangt dan een megaconstructie als een soortement zeil. Nog altijd komen er dagelijks massa’s mensen op af. “Een mythische plek, een must voor elke bezoeker van München”, bevestigt Marc De Vestele. “De tuin werd aangelegd op de puinhopen van de Tweede Wereldoorlog, alle brokstukken had men op die plaats opgestapeld. Dat vormde op de duur artificiële talluds waarop zich in de loop der tijd groen heeft genesteld. Je kunt er wandelen of een van de vele manifestaties bijwonen die er worden georganiseerd. In het stadion vinden concerten plaats, het olympisch dorp is omgebouwd tot universitaire campus, het zwembad doet nog altijd dienst en het koepeldak ontvangt colloquia of beurzen.”

Tijdens het WK zal zich in het Olympiapark een FanFest afspelen en wedstrijden zullen er voor public viewings uitgezonden worden op reuzenschermen. “Achter het oude stadion wordt een reusachtig plein ter beschikking van het publiek gesteld”, legt Nickl uit. “Men heeft voor het olympisch park gekozen als koppelteken tussen nu en het vorige WK in Duitsland. In dit stadion werd in 1974 de finale gespeeld. Toegevoegde waarde is het unieke architecturale karakter van de plek. We hebben meteen aan deze locatie gedacht en het is de enige plaats waarop we hebben gefocust. Voor de tv-uitzendingen zullen we in het meer een podium installeren met een scherm van zestig vierkante meter. Concerten, debatten, demonstraties van straatvoetbal en een hele serie animaties zijn daar voorzien in de loop van juni. En bij wijze van een officiële inhuldiging zullen de drie filharmonische orkesten van de stad – Bayerisches Staatsorchester, Münchner Philharmoniker en Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks – er op 6 juni een uniek concert geven.”

Bier en cultuur

Dat concert zet de veelzijdigheid van München in de verf. Terwijl het bier bij beken stroomt in de vele tuinen ( Biergärten) in alle hoeken van de stad, viert ook de cultuur hier hoogtij. Mogelijks heeft München architecturaal iets minder te bieden dan Europese steden van hetzelfde kaliber, maar qua aantal musea en de daarin geëxposeerde kunstwerken kan het wedijveren met de grote cultuurcentra als Londen, Parijs, Berlijn, Rome of Firenze. Tableaus van de gerenommeerde schilders hangen in de Alte Pinakothek, de Neue Pinakothek of de Pinakothek der Moderne. Antieke kunst staat uitgestald in de Glypothek en wetenschap en techniek vinden een onderkomen in het Deutsches Museum, in zijn genre het grootste van Europa. Het aanbod is gigantisch, München telt meer dan veertig musea.

Is het WK gewoon een van de zovele evenementen die zich in München ontvouwen ? Integendeel. De stad heeft namelijk ook een ijzersterke voetbaltraditie, met onder meer een messcherpe rivaliteit tussen Bayern München en München 1860. “Bayern München is een club van tegenstellingen”, aldus Nickl. “Naar het beeld van de stad zelf, in feite. Bayern wil zich verankeren in de regionale cultuur, maar droomt er net zo goed van Europa te veroveren. Het is de rijkste club van Duitsland met de grootste erelijst van het land, terwijl het destijds is begonnen als een club voor afdankertjes. Toch beweert men dat München 1860 bij de bewoners van de stad op veel meer bijval kan rekenen. De club profiteert gewoon van de arrogantie van Bayern. Als tweedeklasser geniet München 1860 van de sympathie voor de underdog. Bayern geldt intussen als de club waarvan iedereen droomt hem te kunnen onttronen.”

Beide clubs spelen sinds het begin van dit seizoen in de Allianz Arena, een kuip die 340 miljoen euro heeft gekost. Eerder deelden ze een tijd het voor de Spelen van 1972 gebouwde Olympiastadion, daarvoor bevolkten ze samen het knusse stadion an der Grünwalder Strasse, een in een volkswijk gelegen arena met 35.000 plaatsen. “De twee clubs”, legt Nickl uit, “wilden een echt voetbalstadion. Met de atletiekpiste rond het veld was het Olympiastadion nooit een hoogvlieger op het vlak van sfeer. Wat dat betreft, hebben de clubs zich met de Allianz Arena gevoelig versterkt. Zowel Franz Beckenbauer als Günter Netzer getuigden al dat ze het het gezelligste stadion van de wereld vinden.”

Gezellig en toch reusachtig : op de dienst toerisme krult een gelukzalige glimlach om de lippen van Else Gebauer. “Typisch München, met die twee gezichten. Weet je dat ze München de noordelijkste Italiaanse stad noemen ? Hier gebeurt altijd wel iets. En toch heb je de indruk dat er niets beweegt. München is een dorp met een miljoen inwoners.”

STéPHANE VANDE VELDE