Toen doping het wielrennen verknoeide, haakten in Duitsland sponsors en media af. Nu enkele Duitse renners successen boeken, zijn ze weer terug, de ARD zendt de Tour opnieuw live uit. Is daarmee ook de geloofwaardigheid van de sport terug?

Wat als? Wat als de wielersport nooit een beerput was geweest en renners niet alles gespoten en geslikt hadden wat ze te pakken konden krijgen? Dan waren Marcel Kittel en JohnDegenkolb in Duitsland nu allicht net zo populair als Bastian Schweinsteiger of DirkNowitzki. Maar dat zijn ze niet. Het verleden van het wielrennen kleeft aan hen.

Geen andere sport kende zo veel dopingschandalen als het wielrennen. Van Kittel en Degenkolb wordt gezegd dat ze symbool staan voor een nieuwe generatie, een die met bedriegers als Lance Armstrong en Jan Ullrich gebroken heeft en een nieuwe start maakt. Maar het blijft dansen op een slappe koord: één enkel dopinggeval waarin alleen maar hun naam genoemd wordt, kan genoeg zijn om hun missie te doen mislukken. Die missie is sowieso al lastig: ze moeten bij de toeschouwers langs de weg en voor tv het gevoel wegnemen dat wat ze zien niet koosjer is.

Kittel moest verstek laten gaan voor de Tour, maar Degenkolb, speerpunt van Giant-Alpecin, zal alvast veel te zien zijn. Voor het eerst in vier jaar zendt de Duitse ARD elke rit live uit, gedurende minstens een uur. ARD maakte in de jaren 90 samen met ZDF van de Tour een grote tv-show. ARD was ook cosponsor van het Duitse paradepaardje Telekom, de ploeg rond Jan Ullrich en Erik Zabel. Ullrich kreeg zelfs 195.000 euro per jaar voor interviews en actes de présence op evenementen.

Na een afwezigheid van vier jaar waagt ARD zich opnieuw in de koers, omdat het publiek erom vraagt. De tv-beelden zullen dezelfde zijn als vroeger: renners die wiegend een bergpas op rijden of diep over het stuur gebogen naar beneden stuiven. Ze zullen door weidse velden en langs prachtige kastelen rijden en de vraag zal zijn: is het nu geen bedrog meer?

Periode-Ullrich

Toen Kittel en Degenkolb prof werden in 2011, zat het Duitse wielrennen in zak en as. Ullrich was als klant van de Spaanse dokter Eufemiano Fuentes ontmaskerd, de Oostenrijker Bernhard Kohl had met positieve epotests de ploeg Gerolsteiner getorpedeerd, en ook Milram gaf er de brui aan omdat met wielrennen geen goede publiciteit meer te behalen viel. Duitsland had geen enkel team meer bij de elite, het Duitse wielrennen was dood.

Kittel noemt het zijn ‘grote geluk’ dat hij destijds bij een kleine Nederlandse ploeg (Skil-Shimano) kon beginnen, die geen voorgeschiedenis had en zichzelf een nultolerantie oplegde. “We werden gesensibiliseerd en kwamen niet met die oude zaken in aanraking”, zegt Degenkolb. Kittel voegt eraan toe: “De jonge renners, die een andere mentaliteit hebben, konden zich daardoor tegen de oude garde afzetten.”

Tegenwoordig heet het team Giant-Alpecin, naar een Taiwanese fietsenfabrikant en een shampoomerk uit… Duitsland. Ter gelegenheid van de ploegvoorstelling in januari kwam Tourdirecteur Christian Prudhomme speciaal naar Berlijn. Het Duitse wielrennen heeft weer aanzien.

Ook de Duitse renners – naast Degenkolb en Kittel ook Tony Martin en AndréGreipel – zijn net zo succesvol als in de periode-Ullrich. Ze accepteren onaangekondigde bloed- en urinecontroles, om het even op welk uur de controleurs aanbellen. Ze gebruiken op training geen cortisone (hoewel het daar is toegestaan) en spuiten zelfs geen legale middelen in. Ze staan volledig achter een dopingtribunaal dat atleten naar de gevangenis kan sturen.

Maar wat is dat alles waard? De bedriegers van vroeger beloofden net hetzelfde. Ze begonnen zelfs hun eigen leugens te geloven, zo bleek uit de bekentenissen achteraf. Waarom zouden we de renners van nu geloven? “Ook voor ons is het een dilemma”, zegt Degenkolb. “De renners vóór ons hebben ons openlijk bedrogen. Wij krijgen nu zaken op ons bord waar we niks mee te maken hebben. Een beetje vertrouwen van de buitenwereld, dat is wat we nodig hebben.”

Team Sky

Paul Kimmage lijkt terneergeslagen. Hij toont op zijn smartphone een foto waarop twee mannen staan, een glas wijn in de hand. Kimmage vloekt. De twee mannen waren ooit topfiguren uit het wielrennen: Pat McQuaid als UCI-voorzitter en Johan Bruyneel als ploegleider van Lance Armstrong. McQuaid werd weggestemd en Bruyneel geschorst, dus de zaak lijkt gesloten, maar voor Kimmage is ze dat niet. De foto werd namelijk genomen in Londen, bij de werelduurrecordpoging, een organisatie van de UCI. “Daar staan fucking Pat McQuaid en fucking Johan Bruyneel samen te toosten! Dat zegt alles over onze sport”, gromt Kimmage.

Kimmage is 53 en houdt van het wielrennen. Hij had een korte profcarrière, reed drie keer de Tour en werd nadien sportjournalist. In 1990 publiceerde hij het boek Rough Ride, waarin hij over doping schreef. Van dan af was hij een paria in het wereldje. Het maakte hem alleen maar hardnekkiger. In de lente van 2009, toen Armstrong nog een held was die kanker overwonnen had, noemde Kimmage hem ‘het kankergezwel’ van de wielersport. Toch ging hij naar de volgende persconferentie van de Amerikaan om een vraag te stellen over doping. In de ogen van Armstrong blonk de haat, hij vloog uit tegen Kimmage die “de stoel waarop hij zat niet waard was”.

Kimmage werkte tien jaar voor de Sunday Times in Londen. Samen met zijn Ierse collega en vriend David Walsh spitte hij de zaak uit. Ze verzamelden aanwijzingen, feiten en getuigenissen, tot het met Armstrong afgelopen was. Nadien bekoelde de vriendschap. Beiden waren het niet eens over de vraag of het nu allemaal beter is. Ja, meent Walsh. Neen, meent Kimmage.

Walsh was een tijdje betrokken bij het Engelse Sky, dat in 2012 met Bradley Wiggins en in 2013 met Chris Froome de Tour won. Daarna schreef hij dat het team clean was. Kimmage daarentegen verloor zijn job. Het is niet helemaal duidelijk waarom, maar Kimmage geeft aan dat men hem als scepticus liever kwijt was. De betaalzender Sky en teamsponsor Sky behoren net als de Sunday Times tot het media-imperium van Rupert Murdoch…

Kimmage woont nu weer in Dublin en werkt voor de krant Sunday Independent. Hij verdient nog de helft van vroeger, maar voelt zich tenminste vrij om te schrijven wat hij van belang acht.

L-Carnitine

Is er écht iets veranderd in het wielrennen? “Ik geloof dat er tegenwoordig meer renners proberen om clean te koersen”, zegt Kimmage. En maken die ook kans op succes? “Ja, maar niet in een grote ronde over drie weken, daar absoluut niet.”

In mei won Alberto Contador de Ronde van Italië. De Spanjaard moest eerder wegens dopinggebruik een Tour- en een Girozege inleveren. Vorig jaar won Vincenzo Nibali de Ronde van Frankrijk. Hij rijdt voor de Kazakse Astanaploeg, die na vijf dopinggevallen bijna haar licentie verloor. Bijna… “Ze hadden de kans om Astana eruit te gooien”, schimpt Kimmage. “Ze hebben het niet gedaan. Astana rijdt nu beter dan ooit. Wie gelooft dat nog?”

Wanneer epo ’s avonds in een kleine dosis wordt toegediend, is het ’s morgens al niet meer opspoorbaar. En ’s nachts mogen er geen dopingcontroleurs langskomen. Het biologisch paspoort, met een overzicht van testresultaten op lange termijn, is volgens critici manipuleerbaar. Enkele renners zijn zo veel gewicht kwijt dat ze er anorectisch uitzien. Kimmage weet van iemand van Team Sky dat die L-Carnitine neemt, een verbinding van aminozuren om de stofwisseling te versnellen. “Je kunt zeggen: het is geen verboden middel. Maar moet dat dan het nieuwe cleane wielrennen voorstellen?”

DOOR DETLEF HACKE

“Een beetje vertrouwen van de buitenwereld, dat is wat we nodig hebben.” John Degenkolb