Bedenkingen en avonturen op onze trip door Brazilië. Aflevering vier van ons WK-dagboek.

Maandag 30 jui

Het vliegtuig in, richting Salvador. Afspraak met de Rode Duivels. Op de luchthaven botsen we op Bruce, een Amerikaanse fotograaf. Hij zat eerder al een keer op de bus naast ons, toen het zo hard regende in Recife. Bruce is van het klagende type: hij is het beu en hij wil naar huis. De man heeft niks met voetbal en mist zijn vrouw. Maar hij volgt het wel een beetje, vooral het voetbal in Europa. Noodgedwongen, want hij moet er voor zijn krant USA Today de toppers weten uit te halen. Hij vraagt ons uit over ons team en waar de Rode Duivels allemaal spelen. We beginnen het lijstje af te lopen: Manchester United, Manchester City, Chelsea, Atlético Madrid, Napoli, Tottenham, Liverpool… Met elke naam wordt zijn glimlach breder. Thuis wenkt.

Op het vliegtuig zit Chelsea naast ons. Een spraakwaterval. Ze is een voetbalmeisje, met zo’n voornaam kan het moeilijk anders. Geleerd van haar ma, die ook soccer speelde. Chelsea is een zware fan van Alexi Lalas, dezer dagen een populair commentator op televisie. De held van het WK in 1994. Straks gaat ze naar de finale. Haar ticket kostte 900 dollar. Overgenomen van een Duits meisje, dat ze onderweg heeft leren kennen. Dat meisje had drie tickets kunnen kopen via de website van de FIFA.

Om de kostprijs van de reis te drukken, doet ze aan couchsurfing: slapen bij families. Het is haar eerste keer buiten de VS, en het smaakt naar meer. Eén keer viel het tegen. De studenten bij wie ze zou slapen, waren op stap en ze kon hen niet bereiken. Ze had ook geen sleutel. Toen is ze voor de deur op straat in slaap gevallen.

Op de luchthaven botsten we ook op een paar Colombianen, op weg naar Fortaleza. Ze zijn een beetje wanhopig op zoek naar tickets voor de kwartfinale. ’s Anderendaags lezen we in de krant hoeveel zulke tickets kosten op de zwarte markt. Een ticket voor rang vier (de slechtste plaatsen), officieel op de markt gebracht voor 110 reais (36 euro), wordt aangeboden voor 2000 reais (660 euro). Een van de Colombianen heeft echter geluk. Hij vindt een plaats van categorie 1 (de beste) voor ‘amper’ 500 euro. De verkoper is een Uruguayaan. Of hoe je op die manier je reis herfinanciert.

Daags voor de wedstrijd van de Rode Duivels loopt de perszaal vol voor Marc Wilmots en Axel Witsel. Het is een rustige persconferentie, met één iemand die probeert de politieke kant op te gaan. Dat is vaak een gespreksonderwerp voor de buitenlandse media: hoe leuk het is om de twee landsdelen achter zich te weten. Wilmots reageert er even kregelig op: “Hoezo? Is er dan oorlog tussen de twee? Heb ik wat gemist?”

Dinsdag 1 juli

Bomen voor doelpunten. Je moet soms opletten wat je belooft. Dat weten ze inmiddels ook in Salvador. Ze hebben hier, in een onbewaakt moment, beloofd dat ze per goal die er in de Arena Fonte Nova zou worden gescoord, 1111 bomen zouden planten. Geen willekeurig cijfer, met dat aantal bedek je ongeveer een heel voetbalveld. De bomen moeten er komen in het zuiden van Bahia, waar het woud dat er ooit was nu nog acht procent van zijn oorspronkelijke grootte bedraagt.

De gol verde, zoals het project heet, lijkt stilaan op een owngoal. Gaan we even het lijstje af van de wedstrijden in Salvador: Nederland-Spanje 5-1, Duitsland-Portugal 4-0, Frankrijk-Zwitserland 5-2, Bosnië-Hercegovina – Iran 3-1. Gelukkig hebben de Amerikanen Tim Howard of de Belgen deden er nog een oerwoud of drie bij. Gol verde zoekt nu verwoed naar sponsors die de bomen willen betalen. Ook nationale ploegen zijn welkom.

De wedstrijd van de Belgen is heroïsch, maar het gevecht, tegen de rand van de oververmoeidheid, van de Amerikanen eveneens. En weer valt het op, net als in Recife: er zijn een pak Belgen in Salvador, maar er zijn nog meer Amerikanen. De FIFA komt met cijfers: tijdens dit WK werden 196.800 tickets door Amerikanen gekocht. Daarmee is de VS na Brazilië het tweede land. Argentinië komt op nummer drie, met 61.000 verkochte tickets.

En dat het in de States alleen een sport is voor vrouwen en latino’s klopt ook niet. We hoorden hier Spaans bij de Amerikaanse fans, maar toch vooral Engels. Volgens berichten uit Wall Street zakt de verkoop van aandelen tijdens wedstrijden van de VS met tien procent, ook de analisten kijken dus. Een Amerikaans journalist weet het nu wel zeker: als ze nog wat meer sterren naar de MLS krijgen, zal het niveau nog stijgen. David Villa wordt al gesignaleerd, en Kaká, die eerst nog een paar maanden in São Paulo gaat spelen, ook. Ondertussen probeert David Beckham in Florida een team op de been te brengen. Niet alleen voor Spaanstaligen, Miami is ook een populaire basis voor ‘foute’Brazilianen. Zij die hier rijk zijn geworden door corruptie en via offshore maatschappijen hun dollars ginder uitgeven. Vaandeldrager van die generatie: Ricardo Teixeira, twintig jaar aan het hoofd van het Braziliaanse voetbal. We hebben hier een boek over zijn leven en werken op de kop getikt. Niet te geloven wat daar allemaal in staat, en vooral: hoe de man ermee weg komt. Het boek barst van de bewijslast, maar meneer fuift hier vrolijk in Rio, omgeven door een schare jonge bewonderaarsters. Ricardo is namelijk onlangs voor de tweede keer gescheiden.

Woensdag 2 juli

Het beeld dat de internationale media niet haalt, zo denken we: overstromingen in het zuiden van Brazilië. Indrukwekkende beelden uit de Rio Grande do Sul, de staat waar Felipe Scolari op 9 november 1948 geboren is. Nu hebben drie dagen van onafgebroken regen er voor veel ellende gezorgd. Er is hier een vreemd natuurfenomeen aan de gang: El Niño. Overvloedige regenval in het zuiden, droogte in de rest van Brazilië. Als die trend zich doorzet, raakt in de loop van 2015 de drinkwaterreserve op.

In Salvador de Bahia vieren ze feest. We vonden al dat er voor een doordeweekse woensdag een pak volk op het strand was, en als we ons informeren, blijkt waarom: Salvador viert vandaag zijn onafhankelijkheid. Op 2 juli 1823 kozen de laatste Portugese bezetters hier terug het ruime sop. Vandaag moeten de Bahianen niet werken en vrijdag ook al niet, want dan speelt Brazilië. Geen wonder dat die van het zuiden vinden dat die uit het noorden hier niks liever doen dan op het strand voetballen.

Donderdag 3 juli

De Brazilianen zijn hun vreugde kwijt, de spanning regeert. Arme Thiago Silva. Hij was in tranen voor de strafschoppenserie tegen Chili en stond wat apart van de groep. Het was Paulinho die iedereen motiveerde en die als een echte kapitein acteerde. De aanvoerder wilde ook geen penalty nemen. Pers en volk zien er een gelegenheid in om hem te fileren.

Als we ’s middags een uurtje gaan wandelen – het raam van onze hotelkamer kan niet open en we hebben nood aan frisse lucht – worden we aangesproken door iemand met een camera en een microfoon. De plaatselijke TV Globo. Wat we vinden van de veiligheid op straat? Sinds de start van het WK is die absoluut toegenomen en is er veel minder sprake van overvallen. Kan moeilijk anders, met al die politie overal. Zou dit na 13 juli ook kunnen?, vraagt de verslaggever. Wij twijfelen eraan of dat allemaal betaalbaar is. In Salvador zet men namelijk 3500 agenten in per wedstrijddag.

Vrijdag 4 juli

Het WK en zijn neveneffecten… In Colombia, signaleren fans in ons hotel, worden ze inmiddels gek. Omdat er tot dusver al zeventien (!) doden vielen tijdens het feest na zeges, besloot de regering om over te gaan tot een aantal ingrijpende maatregelen. Zo worden ‘schuimbussen’ – een traditionele manier om een overwinning te vieren – verboden. En van vrijdagochtend 10 uur tot zaterdagavond 22 uur geldt de lei seca. Niemand mag in het land in die periode alcoholische dranken verkopen. Zo wil men dronkenschap voorkomen. Overigens is José Pekerman, de Argentijnse bondscoach van Colombia, er inmiddels zo populair geworden dat hij bij de voorbije presidentsverkiezingen 400.000 stemmen kreeg. En de man was niet eens kandidaat.

De spelers van Costa Rica vragen hun fans dan weer om het huiselijk geweld wat in te perken. Blijkbaar leidt ook daar de combinatie van alcohol en vreugde tot veel meer incidenten in huis. Driehonderd aangiftes per wedstrijddag!

Alcohol en voetbal is ook hier een thema. De Braziliaanse voetbalwet verbiedt het schenken van alcohol tijdens voetbalwedstrijden. Je krijgt wel bier, maar het is alcoholvrij. Maar voor de FIFA, met Budweiser als sponsor, gelden die regels niet. Tijdens het WK is een speciale wet van kracht. De politie is ertegen, maar staat machteloos.

Datafolha publiceert, net als bijna elke dag, nog eens een opiniepeiling. Het WK is goed voor het humeur van de Braziliaan, die plots presidente Dilma Rousseff weer uitbundiger steunt. Daarmee wordt de trend dat een WK goed is voor de zetelende overheid, bevestigd.

Zaterdag 5 juli

Het Copacabana Palace Hotel in Rio staat al een paar dagen op stelten. Het is de uitvalsbasis van Rio, een van de chicste hotels, met zicht op het strand. De politie is er al binnengevallen en ondervraagt verantwoordelijken. Er is immers een zwart handeltje in tickets ontdekt. Een serieuze handel, die al een paar toernooien aan de gang is. Spilfiguur zou ene Mohamadou Fofana zijn, een Fransman van Algerijnse oorsprong. De man ontkent bij monde van zijn advocaat alles. Hij zou connecties tot in de hoogste milieus hebben, ook bij de Braziliaanse voetbalbond en bij de FIFA. De man kon zo aan tickets komen en verkocht die door met zeer veel winst op de zwarte markt. Er is een hooggeplaatste Zwitser binnen de FIFA bij betrokken, zegden de onderzoeker. Zonder vooralsnog namen te noemen. Fofana en tien anderen zijn opgepakt in wat hier ‘operatie-Jules Rimet’ is genoemd. Wie daar zeker niet van schrikt is Schots onderzoeksjournalist Andrew Jennings, die al langer beweert dat er zo’n systeem bestaat.

Zondag 6 juli

Voorlaatste verplaatsing van het tornooi: van Salvador naar São Paulo. Of de saudade nog niet toeslaat na al die weken, vraagt de receptioniste van het hotel. Je kan dat prachtige Portugese woord niet vertalen met ‘heimwee’, het is dieper. “Het is”, zegt de receptioniste, “het gevoel dat een moeder heeft als ze de kamer opruimt van haar overleden zoon.” Een jaar of vijf geleden heeft ze het moeten doen, voegt ze eraan toe. Op het slechte pad geraakt en neergeschoten. In haar ooghoek pinkt een traan…

DOOR PETER T’KINT IN SALVADOR EN SãO PAULO – BEELDEN BELGAIMAGE

Tijdens dit WK werden 196.800 tickets door Amerikanen gekocht. Daarmee is de VS na Brazilië het tweede land.

In Bahia hebben ze beloofd dat ze, per goal die er in de Arena Fonte Nova zou worden gescoord, 1111 bomen zouden planten.