De Bundesliga boomt zoals nooit voordien. En de belangstelling blijft maar stijgen. Getalenteerde voetballers, schitterende stadions, innovatieve trainers: het Duitse voetbal baadt in rijkdom.

Kickers Offenbach is een club uit de derde klasse. Ooit speelde deze vereniging zeven jaar in de Bundesliga en in 1970 won ze zelfs de Duitse beker. De Europese première beperkte zich evenwel tot één ronde, de ploeg struikelde nipt over … Club Brugge. Offenbach, gelegen in de buurt van Frankfurt, telt 120.000 inwoners en de voetbalclub is de trots van deze aan de Main gelegen stad. Ook al omdat de Kickers met de Bieberer Berg over een authentieke en Brits ogende voetbalarena beschikken. De Braziliaanse ploeg trainde er geregeld tijdens het WK 2006. Het knusse stadion zat toen telkens afgeladen vol.

Kickers Offenbach, dat vorig seizoen in derde klasse als zevende eindigde en zijn thuiswedstrijden voor gemiddeld 7780 toeschouwers afwerkte, wil de beklemmende anonimiteit waarin het verzeild is geraakt doorbreken. Op de huidige locatie startte het in februari met de bouw van een nieuw stadion. Een moderne arena die plaats zal bieden aan 20.500 toeschouwers. Het is vooral de stad die dit architectonisch juweeltje van 25 miljoen euro financiert. Samen met een bank. Om de ziel van de club te behouden en de band met de vooral uit de arbeidersklasse komende supporters niet door te knippen zijn er 10.000 staanplaatsen gepland. De vooruitgang van de werkzaamheden kan dagelijks via een webcam gevolgd worden. Het stadion moet medio 2012 klaar zijn. Een paar weken geleden werden een aantal marketingacties opgestart. Die lopen als een trein.

Het voorbeeld van Kickers Offenbach staat model voor de opleving van het Duitse voetbal: zelfs bij clubs uit derde klasse is er een groot verlangen naar expansie, naar groei en bloei. In de overtuiging dat meer comfort meer inkomsten genereert.

Een andere hiërarchie

Toen de Bundesliga in 1963 het levenslicht zag, kwamen gemiddeld 24.624 toeschouwers naar de wedstrijden kijken. Tien jaar geleden waren dat er 28.421. Sinds met het oog op het WK 2006 verscheidene stadions gerenoveerd werden en er nieuwe futuristische voetbaltempels uit de grond rezen, steeg dit aantal stelselmatig. Vorig seizoen werd een record bereikt: gemiddeld 42.101 toeschouwers bezochten de in totaal 306 matchen van de Bundesliga. Geen enkel land doet beter.

De grens is nog niet bereikt, dit gemiddelde moet tijdens deze voetbaljaargang verder stijgen. Een club als VfB Stuttgart verhoogde na onlangs beëindigde verbouwingswerkzaamheden zijn capaciteit van 39.000 naar 60.000 plaatsen, het stadion van Mainz 05 kan nu 33.500 toeschouwers herbergen in plaats van 20.400. En het gepromoveerde Hertha BSC Berlin, dat in tweede klasse al rond een moyenne van ruim 43.000 toeschouwers draaide, staat garant voor een verdere stijging. De thuishaven van Hertha, het historisch Olympisch Stadion van Berlijn, biedt plaats aan 74.000 mensen. Tot dusver werden er in totaal 480.800 abonnementen verkocht tegenover 458.950 vorig seizoen.

De Bundesliga is, een seizoen voor het 50-jarig jubileum, uitgegroeid tot een onuitputtelijke goudmijn, die ook in de media elk jaar meer en meer aandacht krijgt. Vorig seizoen werd de voetbalhiërarchie compleet door elkaar gegooid. Een grootmacht als Bayern München moest voor een Europees ticket vechten tegen modale verenigingen als Hannover 96 en Mainz 05, terwijl traditieclubs als Schalke 04, VfB Stuttgart en Werder Bremen net zo goed tegen de degradatie moesten knokken als VfL Wolfsburg, de kampioen van 2009. Dat leidde tot suspens en grillige wendingen.

Los daarvan groeit de Bundesliga steeds meer uit tot een kweekvijver van talent. Dat Borussia Dortmund vorig seizoen met de jongste ploeg uit de geschiedenis kampioen werd, is geen toeval. Het is het gevolg van een doordacht beleid dat door de Duitse voetbalbond werd gestuurd. De winst van het WK 2006 vloeide naar de clubs die dat verplicht in de jeugdopleiding moesten investeren. Het niveau van aan strenge selectiecriteria onderworpen jeugdtrainers is sindsdien enorm gestegen, de omkadering geprofessionaliseerd.

Zo krijgt succes een structureel karakter. Door die ingrepen verwierf het Duitse voetbal ook een ander gezicht. Traditionele wapens als loopvermogen en tactische discipline werden overgoten met finesse en inventiviteit. Niet alleen het niveau van de nationale ploeg klom daardoor, ook dat van de wedstrijden in de Bundesliga.

Hemelbestormers

Heel lang werd er geklaagd over het armtierige niveau van de Duitse trainers. Zij zweerden bij een conservatieve aanpak, nieuwe stromingen leken aan hen voorbij te gaan, krampachtig hielden ze vast aan mandekking. Terwijl er overal in zone werd gespeeld, pakten de Duitse ploegen uit met een Ausputzer. Toen Ernst Happel in 1981 trainer werd van Hamburg verbaasde hij zich over de enge manier van denken van zijn spelers en een gebrek aan tactische flexibiliteit.

Het is achteraf verbazend dat er in de trainersopleiding zo weinig naar het buitenland werd gekeken. De successen in de jaren zeventig en tachtig hebben lang verblindend gewerkt. Intussen is de inhaalbeweging gemaakt. De Bundesliga telt een cocktail van ervaren trainers zoals Jupp Heynckes (Bayern München) of Thomas Schaaf (Werder Bremen) en jonge, innovatieve hemelbestormers als Robin Dutt (Bayer Leverkusen) of Thomas Tuchel (Mainz 05). Vooral de wat introverte Dutt, die van Freiburg naar Leverkusen overstapte, staat model voor een andere aanpak: hij werkt wetenschappelijk, koel en rationeel. Het heet dat hij een ideale man is om jonge spelers beter te maken. En talent is er bij Leverkusen, de vicekampioen, dat de 20-jarige international André Schürrle voor acht miljoen euro bij Mainz 05 wegsleepte. De volgende maand 35 wordende Michael Ballack groeit er langzamerhand uit tot ballast. Het valt af te wachten of Dutt de strijd met de middenvelder zal aangaan.

Ook Jürgen Klopp, de absolute kroonprins onder de Duitse trainers, kijkt naar geen namen. Hij leidde Borussia Dortmund vorig seizoen naar de titel. Pressing was voor hem de sleutel tot succes. Borussia maakte 26 doelpunten nadat de bal op de helft van de tegenstander was heroverd. Klopp streeft naar zuiverheid. In de acties maar ook in de manier waarop er wordt verdedigd. Hoewel er 8140 duels werden aangegaan, kregen de spelers van Dortmund vorig seizoen amper 40 kaarten onder de neus geschoven. Slechts 22 tegendoelpunten werden er geïncasseerd, 14 keer hield de ploeg de nul op het bord. Anderzijds moet er wel gewerkt worden aan standaardsituaties: amper 16 procent van de doelpunten viel na een hoekschop, vrijschop of penalty. Geen enkele andere club deed slechter.

Een grote methodiek

Het zal voor Borussia Dortmund moeilijk zijn om beter te presteren dan vorig seizoen. De ploeg stond toen 23 van de 34 speeldagen op de eerste plaats in de ranglijst en haalde met 75 punten (op 102) een verbluffend saldo. Bovendien verloor de club met middenvelder Nuri Sahin, de regelaar en ontregelaar, een belangrijke pion. Die werd voor negen miljoen euro verkocht aan Real Madrid.

Maar zelfs met de glinstering van de miljoenen die in de Champions League geoogst kunnen worden, vergaloppeerde Borussia Dortmund zich niet op de transfermarkt. Een gigantische schuldenberg die de club op het einde van de jaren negentig naar de afgrond dreef, werkt nog steeds traumatisch. Op de transfermarkt hielden de uitgaven en inkomsten elkaar in evenwicht. Vier miljoen euro trok de kampioen uit voor middenvelder Ilkay Gündogan van FC Nürnberg. Die is 20 jaar en past dus binnen de filosofie van de club waarvan de gemiddelde leeftijd van de spelerskern 24,2 jaar bedraagt. En dan is er de komst van Ivan Perisic, 22 jaar, voor wie aan Club Brugge 5,5 miljoen euro werd betaald. Daarmee is de Kroaat de duurste transfer sinds negen jaar. Maar Gündogan en Perisic worden door de trainer vooral als versterkingen in de breedte gezien. Ze zijn door de club talloze keren gescout. Daarbij frappeerde Perisic, zo klinkt het in Dortmund, vooral door zijn veelzijdigheid en uitmuntend kopbalspel.

Ivan Perisic had een behoorlijke voorbereiding en lijkt met zijn techniek, doelgerichtheid en werkkracht gemaakt voor het Duitse voetbal. Hij moet er alleen over waken niet in nonchalance te vervallen. De wat laconieke manier waarop hij anderhalve week geleden in de Supercupwedstrijd tegen Schalke 04 een (beslissende) strafschop miste, was geen goed teken. Perisic heeft vaak ook moeite als hij zich opgesloten voelt in een strakke discipline en wil dan weleens uitbreken. Het wordt voor hem in Duitsland een andere manier van denken en leven. Eventuele misstappen zullen door de Duitse media gegarandeerd zwaar uitvergroot worden.

Maar Ivan Perisic moet passen binnen het aanvallende voetbal dat Jürgen Klopp doceert. De Profvoetballer van het Jaar heeft moeten wennen aan het harde trainingsregime. Tijdens de voorbereiding stonden er drie oefensessies per dag op het programma. Ook wat dat betreft toeft Perisic nu in een andere wereld. In de laatste oefenwedstrijden van Borussia bleef hij, duidelijk vermoeid, op de bank.

De heel methodisch werkende Jürgen Klopp wil ook dit seizoen de klemtoon op recuperatie en snelle omschakeling leggen. Als de bal heroverd is, moet één pass volstaan om iemand in schietrijke positie voor de goal te brengen. Op dat soort zaken wordt op training nog altijd het accent gelegd: pressen, lopen, ruimte scheppen. Het spel verleggen en vooral verfijnen, precisie in een hoog tempo, dat is de marsroute die Klopp verder wil inslaan. Tot grote tevredenheid van de supporters, die zich vroeger meer identificeerden met werkvoetbal, naar het beeld van het Ruhrgebied: met een gemiddelde van 78.416 toeschouwers is Borussia de populairste club in de Bundesliga.

Verplicht tot presteren

Niet Borussia Dortmund maar Bayern München wordt volgens een internetenquête van het Duitse vakblad Kicker dit seizoen kampioen. Precies 68,2 procent van de 83.000 stemmers zette Bayern op de eerste plaats, Borussia kreeg 13,1 procent achter zijn naam.

Bayern München heeft een mislukt seizoen achter de rug. Louis van Gaal werd ontslagen nadat hij zich onder meer verstrikte in aanvaringen met het bestuur. Jupp Heynckes is de nieuwe coach. De 66-jarige ex-international, die twee jaar geleden aan zijn pensioen dacht, begint aan zijn derde ambtstermijn in de Beierse hoofdstad. Bestuursleden, Karl-Heinz Rummenigge en Uli Hoeness voorop, zijn ervan overtuigd dat hij de juiste man op de juiste plaats is.

De rustige aard van Heynckes heeft tot een bepaalde harmonie in de kern geleid. De spelers voelen zich geborgen. Nochtans geldt Heynckes niet echt als een trainer die een groep in de hand kan houden, zeker niet als er versplintering optreedt. En die verscheurdheid was er in het verleden wel vaker bij Bayern München, van oudsher een broeinest van intriges, een haard van onenigheid, geregisseerd door de boulevardpers. Maar Bayern heeft zwaar geïnvesteerd. Doelman Manuel Neuer werd voor 22 miljoen weggehaald bij Schalke 04. De keeper van de nationale ploeg koppelt kwaliteit aan mentaliteit. Neuer is niet snel uit zijn evenwicht te brengen en hield het hoofd koel toen de Schalkesupporters zich vorig seizoen tegen hem keerden.

Rond de 45 miljoen euro pompte Bayern München in het aantrekken van nieuwe spelers. Het verplicht Heynckes tot prestaties. De titel, de beker en zelfs de finale van de Champions League, die dit seizoen in München wordt gespeeld, zijn de objectieven. Aan ambities heeft het Bayern nooit ontbroken. Jupp Heynckes beschikt over een kern van voorlopig 24 spelers, onder wie zestien internationals. Hij kondigt een rotatiesysteem aan. Het is de vraag hoe bepaalde spelers daarmee zullen omspringen en hoe Heynckes de groep onder controle gaat houden als het gemor begint. Bovendien oogt de verdediging op dit moment allerminst stabiel. Dat voor de positie van rechtsachter de Braziliaan Rafinha werd weggehaald, vinden velen onbegrijpelijk. Rafinha speelde eerder bij Schalke 04 en viel vooral op door een gebrek aan discipline, waarop de club uit Gelsenkirchen hem snel naar Genua doorschoof.

Een koers van voorzichtigheid

Ooit stelde Duitsland als allereerste land de poorten open voor voetballers uit niet-EU-landen. Het gevolg was een onvoorstelbare instroom van voetballers die de ontluiking van het talent remden. De Bundesliga groeide als het ware uit tot een multiculturele gemeenschap.

Vandaag zijn de buitenlanders niet meer weg te denken uit de Bundesliga. Bij de achttien clubs staan er in totaal 507 spelers onder contract. Onder hen 241 buitenlanders. Dat is net geen 48 procent. Maar dat ze het eigen talent in de weg staan, hoor je nu niet meer. Het maakt deel uit van een visie die de Duitse voetbalbond nauwgezet bewaakt. Van alle jeugdinternationals is er de laatste jaren bijvoorbeeld een databank opgesteld met medische gegevens, uitslagen van persoonlijkheidstests en psychologische onderzoeken. Dat is een basis. Maar veel meer gaat het om de filosofie: hoe werk je, welk soort voetbal wil je brengen?

Die filosofie is ook overgeslagen naar de clubs. Het verhoogt de spektakelwaarde van de Bundesliga. Met het frisse en sprankelende Borussia Dortmund als ambassadeur. Het voorbeeld van de kampioen werkte inspirerend. Clubs als Hamburger SV en Schalke 04 lieten jongeren doorgroeien en zien de gemiddelde leeftijd van hun respectieve kern zakken.

De achttien clubs uit de Bundesliga investeerden in totaal 132 miljoen euro in nieuwe spelers, tegenover 87 miljoen euro vorig seizoen. Dat is veel, maar een derde van dat bedrag neemt alleen al Bayern München voor zijn rekening. In vele clubs werd een koers van voorzichtigheid gevaren. Ook in München werd opgemerkt dat Bayern spaarde: de club budgetteerde aanvankelijk 60 miljoen euro voor de inkoop van nieuwe spelers. Daar bleef men dus vijftien miljoen euro onder. Enig cynisme is de Duitse recordkampioen nooit vreemd geweest.

DOOR JACQUES SYS

De Bundesliga groeit uit tot een kweekvijver van talent.

Recuperatie en snelle omschakeling blijven de sleutelwoorden voor Borussia Dortmund.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content