Op 30 maart stopt Romario met voetballen. Tenminste, dat zegt hij. Het zou niet de eerste keer zijn dat de nu 42-jarige spits op een beslissing terugkomt. Terugblik op een veelbesproken fenomeen.

Wat voor een voorbeeld is Romario eigenlijk? Laten we gaan voetballen voor diegene die het meest betaalt. Laten we op de vuist gaan met fans die ontevreden zijn. Laten we uitgaan tot diep in de nacht en vreemdgaan met 1000 vrouwen. Laten we vergeten dat we moeten trainen om het beste uit onszelf te halen. Laten we geen respect hebben voor regels en afspraken. Laten we afwachten tot het balletje voor onze voeten rolt en een doelpunt scoren.’ Op het forum van de website van het Braziliaanse Fluminense laat een fan zich laatdunkend uit over de voetballer die Brazilië in 1994 de wereldtitel schonk. De man illustreert de controverse die gedurende heel zijn carrière als een schaduw over de prestaties van Romario gehangen heeft. Is hij een geniale goalgetter of een luie profiteur? Of hoe zal o baxinho (het jongetje), zoals hij genoemd werd, straks de voetbalgeschiedenis ingaan?

Het begin van een antwoord moeten we zoeken in zijn geboorteplaats Rio de Janeiro, tot 1960 hoofdstad van Brazilië. De inwoners van Rio, de Cariocas, worden niet graag Brazilianen genoemd. Een Carioca voelt zich een verfijnde wereldburger, ver verheven boven de rest van de verpauperde bevolking. Inwoners van de andere grootsteden Brasilia en São Paulo wordt het licht in de ogen al zeker niet gegund. Andersom krijgen Cariocas het verwijt hun dagen vooral te vullen met rondhangen op hun wereldberoemde stranden – Copacabana, Ipanema, … – en zich niet te veel aan te trekken van de opbouw van het land. Daarnaast is Rio natuurlijk de carnavalstad bij uitstek, sambaheupen zijn er aangeboren. Het mag dan ook niet verwonderen dat luiheid, strandzand en samba aan Romario kleven als dode vliegen aan een vliegenstrip. En dat hebben zijn clubs geweten. In zijn PSV-periode beperkte zijn Nederlands zich tot de slagzin ‘Ik ben een beetje moe’. Bij de Braziliaanse clubs waar hij na zijn topperiode in Barcelona voetbalde, dwong hij speciale privileges af. Zo liet Fluminense in zijn contract opnemen dat hij een privétrainer kreeg en mocht trainen waar en wanneer hij dat wilde. Trainen was nooit zijn dada, de discotheek was dat wel. Nadat hij Brazilië in 1994 met twee goals gekwalificeerd had voor het WK, was Romario uren onvindbaar. Ondertussen werd zijn toenmalige vrouw Monica in Barcelona door collega-spits Hristo Stoitchkov in allerijl naar het ziekenhuis gereden, om er te bevallen van zoontje Romarinho. Het typeert Romario, die doorgaans meer aandacht had voor de dichtstbijzijnde discotheek en het daarin opgestapelde vrouwelijk schoon dan voor de opvoeding van zijn kinderen. Dat losbandige leven resulteerde in twee op de klippen gelopen huwelijken en een fortuin aan op te hoesten alimentatiegeld. Zijn kopzorgen speelde Romario graag kwijt in een partijtje beach soccer, waar hij met zijn kleine (1,69 m), geblokte lichaam geknipt voor was. Romario, een luie profiteur? Ja.

Hang naar Brazilië

Romario, een geniale goalgetter? Ook ja. Op zijn 22ste landt hij in 1988 in Eindhoven. Op de Olympische Spelen van Seoel was hij net topschutter geworden met zeven doelpunten. Bij PSV deed hij dat kunstje drie keer over met respectievelijk 19 (1989), 23 (1990) en 25 (1991) doelpunten, en dat terwijl hij door al dan niet voorgewende blessures niet eens 60 procent van de wedstrijden speelde. In 1993 verhuisde Romario voor vijf miljoen euro naar het Catalaanse dreamteam van Johan Cruijff, die bij het inlijven van de nukkige spits ‘Elk nadeel ep z’n voordeel’ gedacht moet hebben. En de Hollandse grootmeester kreeg in eerste instantie gelijk: in 1994 werd de Braziliaan topscorer van de Primera División met maar liefst 30 rozen. Met andere kleppers als Josep Guardiola, Hristo Stoitchkov, Ronald Koeman, Michael Laudrup, José Maria Bakero en Andoni Zubizarreta pakte FC Barcelona de Spaanse titel, maar ging het roemloos met 4-0 ten onder tegen AC Milan in de finale van de Champions League. Desalniettemin was 1994 het hoogtepunt van Romario’s carrière. Praktisch in zijn eentje maakte hij de ‘Goddelijke Kanaries’ wereldkampioen in de Verenigde Staten. Zijn vijf doelpunten volstonden net niet voor de topschutterstitel. Die ging met zes doelpunten naar Barçaploegmaat en makker Hristo Stoitchkov en de Rus Oleg Salenko. Helaas voor hem kon Romario in de finale niet scoren. Niet zozeer de wedstrijd tegen Italië, die op 0-0 eindigde, maar de beslissende strafschoppenreeks ging de geschiedenis in. De onfeilbaar geachte Roberto Baggio miste namelijk, en dat kostte de Azzurri de titel.

Na het WK wilde Romario lekker nagenieten van de overwinning bij zijn familie en sambavrienden in Brazilië. Dat vond Cruijff niet zo’n geweldig idee. Het conflict leidde tot een overstap van de Braziliaan naar Flamengo, de meest succesvolle club uit Rio. Ook daar scoorde de kleine spits aan de lopende band. In juli 1996 haalde Valencia hem terug naar Spanje, maar echt aarden kon hij er nooit meer. In de jaren vóór het WK 1998 wisselde Romario Valencia een paar keer in voor Flamengo. Alsof hij niet kon kiezen tussen zijn vrouw en zijn minnares, pendelde Romario voortdurend over en weer tussen de Spaanse topclub en zijn geboortegrond. Die hang naar Brazilië was hem eigen. Al in zijn periode bij PSV liet hij zich voor de minste blessure bij voorkeur ‘behandelen’ in Brazilië, vaak tot ongenoegen van de Eindhovense trainersstaf. Ter gelegenheid van het WK in Frankrijk in 1998 wilde Romario in ieder geval nog wel eens naar Europa komen. Een kuitbeenblessure en zijn dwarse imago gooiden echter roet in het eten: selectieheer Mario Zagallo weerhield de 32-jarige spits niet op zijn officiële lijst van 22 WK-spelers. De op een persconferentie in tranen uitbarstende Romario droop verslagen af. Ook vier jaar later mocht de aanvaller niet mee naar het WK. Nochtans had hij bij Vasco da Gama 79 doelpunten gemaakt in 80 wedstrijden en pleitten zowel de Braziliaanse president Fernando Henrique als voetballegende Peléervoor om het fenomeen in de selectie op te nemen. Het mocht niet baten, bondscoach Felipe Scolari hield het been stijf en verklaarde ijskoud: ‘Romario past niet in mijn elftal.’ Zonder Romario maar met Ronaldo werd Brazilië op het WK in Japan en Zuid-Korea wereldkampioen.

1000 doelpunten

20 mei 2007 was een heuglijke dag voor Romario de Souza Faria. In de wedstrijd Vasco da Gama tegen Sport Recife scoorde de dan 41-jarige aanvaller namelijk op penalty zijn 1000ste doelpunt. Dat het 3-1 werd voor Vasco, was bijzaak. De wedstrijd werd een goed kwartier stilgelegd om journalisten, vrienden en familieleden de gelegenheid te geven de voetballer om de hals te vliegen. Een droom ging in vervulling. In de nadagen van zijn carrière was Romario plots op het geniale idee gekomen om even na te gaan hoeveel doelpunten hij nu precies al gescoord had. Na zwarte parel Pelé die 1281 keer raak schoot in 1363 wedstrijden, wilde hij als tweede Braziliaan ooit de kaap van de 1000 doelpunten nemen. Hij speelde daarbij wel een beetje vals, want voor het gemak rekende hij er zijn goals uit jeugd- en galamatchen bij. Maar de FIFA zag daar geen graten in en erkende de 1000 doelpunten.

Onlangs kwam echter aan het licht dat Romario mogelijk op een andere manier valsspeelde. Op 28 oktober 2007 testte hij positief op finasteride, een haargroeimiddel dat op de dopinglijst staat omdat het het gebruik van anabole steroïden maskeert. De spits beweerde het product te nemen tegen oprukkende kaalheid. Uit de mond van een 41-jarige mocht dat aannemelijk klinken, de Braziliaanse sportrechtbank veroordeelde hem toch tot een schorsing van 120 dagen. In februari 2008 werd Romario in beroep echter vrijgesproken. Ondertussen had de superster al een paar keer laten verstaan dat hij het einde van zijn contract bij Vasco da Gama op 30 maart 2008 zou aanwenden om meteen ook officieel te stoppen met voetballen. Maar er zijn kapers op de kust. Zo wil Flamengo de spits nog een lucratief contract aanbieden … Het einde van de sambavoetballer lijkt nog niet in zicht. S

door steve van herpe – beelden: reporters