Sepp Blatter scheurt door Afrika en verkondigt overal zijn evangelie. Hij onderstreept de kracht van het voetbal in het samenbrengen van mensen. Straks krijgt de voorzitter van de FIFA nog de Nobelprijs voor de Vrede.

Langs de statige Nelson Mandela Square in Sandton, de chique buitenwijk van Johannesburg, ligt het vijfsterrenhotel Michelangelo. Wie er binnentreedt, wordt overweldigd door de luxe. Dit is de decadente kant van het onder zo veel problemen kreunende Zuid-Afrika, de zoveelste confrontatie tussen buitenproportionele rijkdom en stuitende armoede.

In de bar van het hotel zorgt een pianist voor achtergrondmuziek. Een glazen lift die de vijftien verdiepingen overbrugt, decoreert als het ware de imposante hal. Een kamer kost meer dan omgerekend 500 euro maar je drinkt een whisky voor minder dan vijf euro. Tal van bobo’s benen op en neer, de gsm in de hand. Hier rollen de miljoenen, hier worden drukke gesprekken gevoerd. Op een barkruk zitten twee opvallend mooie zwarte vrouwen. Het is niet duidelijk of het prostituees zijn.

In Hotel Michelangelo bewoont Sepp Blatter een van de mooiste suites. Hij heeft zich al vier weken geprofileerd als de Grote Vriend van Afrika. Overal waar hij komt, prijst Blatter de humanitaire en culturele waarde van dit evenement. Hij ijvert bij belangrijke mensen voor sociale campagnes en roept dat de wereldvoetbalbond al 77 miljoen dollar in Afrika heeft geïnvesteerd. Na iedere wedstrijd wordt Blatter in een dure limousine naar zijn hotel gebracht. Voor en achter hem rijden twee politiewagens met loeiende sirenes. Blatter wil dan wel eens bedelaars passeren. Ze steken een bord in de hoogte waarop staat dat ze honger hebben. In hun blik lees je alleen maar wanhoop. Zou Blatter al één keer aan zijn chauffeur hebben gevraagd om te stoppen? Uiteraard is dat tegen het protocol in maar als voorbeeld zou het tellen.

Geloof, liefde en hoop

Toch gaat Sepp Blatter de rauwe keerzijde van Afrika niet uit de weg. Net voor het WK bezocht hij een township en trapte daar tegen een balletje met de Afrikaanse FIFA-man Tokyo Sexwale. Het hoort bij de liturgie van de wereldvoetbalbond. En Blatter showt graag zijn traptechniek. Het doet hem denken aan de tijd dat hij bij het Zwitserse FC Visp speelde, de club waarvan zijn vader voorzitter was. Als linksbinnen in het ouderwetse WM-systeem pleegde hij graag uit te halen. Een profcontract bij Lausanne Sports moest hij echter later afwijzen omdat zijn vader vond dat er met voetbal geen geld te verdienen viel. Daarom studeerde Blatter economie en businessmanagement. Hij gebruikt de opgedane kennis nog dagelijks om de FIFA te besturen.

Ook in Zuid-Afrika blijkt op welke meesterlijke manier Sepp Blatter zich kan verkopen. Ook daar is hij niet bang om op het podium te gaan staan, net zoals hij dat vroeger deed toen hij als conferencier geld verdiende met grappen en kolderieke dansjes. Zoals Blatter door Zuid-Afrika scheurt, lijkt hij wel op vredesmissie. Graag gebruikt hij in zijn speeches enige pathetiek. Als hij bijvoorbeeld verkondigt dat de FIFA de wereld met zijn boodschap wil beroeren “en dat het een boodschap is van geloof, liefde en hoop.” Of als hij vertelt dat de FIFA de plicht heeft “om de wereld de hand te reiken en iedereen over het voetbal heen samen te brengen.” In een land als Zuid-Afrika, vol politieke en raciale problemen, klinkt dat wat vreemd. Maar uit de mond van Sepp Blatter geloven ze het. Is hij niet de man die deze wereldbeker naar hun land haalde?

Sportief opportunisme

Maar juist dat neemt niet iedereen Sepp Blatter in dank af. Hem is al herhaaldelijk sportief opportunisme aangewreven. Blatter wordt verweten dat hij zich via het WK in de gunst brengt van de Afrikaanse FIFA-leden die hem met hun stemmen in 1998 aan het hoofd van de FIFA brachten. Dat moeten ze nog eens overdoen als Blatter zich in juni 2011 kandidaat wil stellen voor een derde mandaat.

Door de jaren heen heeft de al vaak van corruptie beschuldigde Zwitser echt een olifantshuid gekweekt. Door zijn bijna ziekelijke zucht naar aandacht wordt Sepp Blatter vaak in een vals daglicht gesteld. Want de kleine Zwitser (1,69 meter) is wel degelijk een competente man. Toen hij twaalf jaar geleden als secretaris-generaal de Braziliaan João Havelange als FIFA-voorzitter opvolgde, zei die dat Blatter nooit zo’n goede voorzitter zou worden als hij. Om de eenvoudige reden dat Blatter nooit zo’n goede secretaris-generaal zou hebben als Havelange. Het is het mooiste compliment dat hij ooit kreeg.

Te vaak wordt Sepp Blatter afgeschilderd als het opperhoofd van een organisatie die vooral uit is op geld. Hoewel de wil om geld te verdienen al vroeg aanwezig was en hij als kleine jongen fruit uit zijn tuin verkocht, moet dat toch in zijn juiste perspectief worden geplaatst. Van de naar verwachting 3,4 miljard euro die de FIFA aan sponsoring en tv-gelden aan dit WK gaat overhouden, vloeit er 85 procent naar de zogenaamde voetbalontwikkelingslanden. Er is zelfs een commissie aangesteld die alleen bezig is met het verlenen van fondsen aan landen die daarom vragen en ter plaatse de behoefte nagaat. Toch vinden velen dat de FIFA vooraf wat meer geld had kunnen vrijmaken om Zuid-Afrika uit de impasse te helpen. Ook al zal de Zuid-Afrikaanse voetbalbond aan dit WK uiteindelijk zo’n 100 miljoen euro overhouden. Velen houden hun hart vast bij de vraag wat daarmee gaat gebeuren. Ook in de aanloop naar het WK zou het hier en daar niet aan vormen van machtsmisbruik hebben ontbroken.

Los daarvan kan je je ook afvragen of het voor de FIFA echt moreel te verantwoorden valt om te baden in buitenissige luxe in een land waarin de helft van de bevolking onder de armoedegrens leeft.

Striemend fluitconcert

Sepp Blatter distantieerde zich voor het WK van alle horrorscenario’s die werden geschreven. Hij riep bij herhaling ervan overtuigd te zijn dat het voetbalfeest door de Afrikanen perfect georganiseerd zou worden, en hij relativeerde en nuanceerde alle verhalen over onveiligheid en criminaliteit. Ook dat kadert in een charmeoffensief. Niet toevallig werd Blatter tijdens zijn toespraak voor de openingswedstrijd hartstochtelijk toegejuicht. Hij genoot. Zoals hij ook telkens gloriemomenten beleeft als hij tijdens de jaarlijkse uitreiking voor de FIFA-speler van het Jaar tot vier keer toe op het podium verschijnt. Sepp Blatter kickt op aandacht.

Heel pijnlijk voor Blatter was het daarom dat hij vier jaar geleden op het WK in Duitsland op een striemend fluitconcert werd getrakteerd en dit wegens de manier waarop hij zijn sponsors beschermde. Hij werd ook toen als een door geld verblinde patriarch afgeschilderd.

Dat is vreemd want in wezen is het niet abnormaal dat alleen de officiële en zwaar investerende sponsors het alleenrecht hebben op de verkoop van producten bij het stadion. Dat is bijvoorbeeld ook de koers die het IOC op dat vlak vaart, maar Jacques Rogge komt daarmee nooit in de vuurlijn van de kritiek te liggen. Hij heeft een heel ander imago dan Blatter. En vooral: rond Rogge hangt niet de geur van corruptie. Hij drijft het ook niet zover als Blatter. Toen bijvoorbeeld de Zuid-Afrikaanse luchtvaartmaatschappij Kulula het jaartal 2010 in zijn reclamecampagne wilde gebruiken, bracht de FIFA meteen een batterij advocaten in stelling. En niet sympathiek is het natuurlijk dat arme venters, die in de buurt van het stadion iets willen verkopen, worden weggejaagd. Of dat zelfs mensen die hun huis willen openstellen voor supporters zonder onderdak, 30 procent van hun inkomsten moeten afstaan aan een boekingskantoor van de FIFA.

Getrouwd met de FIFA

Eén zaak kan je de intussen 74-jarige Blatter niet aanwrijven. Hij drijft op een enorme inzet, hij verzet zo veel werk dat slechts weinigen hem kunnen volgen. Zo is hij altijd geweest. Toen hij werkte als sportjournalist bijvoorbeeld of later als hoofd pr-zaken van het toerismebureau van zijn kanton Wallis. Of nog later, als pr-directeur van de horlogefabrikant Longines, een job die hem een waaier van contacten zou bezorgen.

En hij is ook niet bang om, vaak uit opportunistische redenen, een ommezwaai te maken. Nadat Blatter zich altijd verzette tegen de invoering van technologische hulpmiddelen voor scheidsrechters, denkt hij daar nu, na de bijtende kritiek op de arbitrale dwalingen tijdens het WK, anders over.

Maar bezig is en blijft hij altijd. Ooit belde er eens iemand op kerstdag rond een uur of negen ’s ochtends naar het FIFA-huis in Zürich. Sepp Blatter nam de telefoon op. Hij heeft ooit lachend gezegd getrouwd te zijn met de FIFA.

Ook in Zuid-Afrika hotst hij van de ene wedstrijd naar de andere en laat zich vieren als de man die dit land een nieuwe toekomst gaf. Onlangs vroeg iemand zich af of Sepp Blatter niet in aanmerking zou komen voor de Nobelprijs voor de Vrede. Blatter liet al uitschemeren daar niet afkerig tegenover te staan. Alleen zou deze prijs, zo zei hij in een bescheidenheid die niet bij hem past, beter dan naar de hele FIFA gaan.

Maar de FIFA, dat is Sepp Blatter.

door jacques sys – beelden: reporters

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content