Hoeveel doemscenario’s zijn er voor dit WK niet geschreven? Het chaotische en ontwrichte Zuid-Afrika zou niet bij machte zijn dit mega-evenement te organiseren, over het land hangt een beklemmende sfeer van onveiligheid, de te apathische politie is niet bij machte de criminaliteit onder controle te krijgen, de dreiging voor aanslagen is angstwekkend nabij, Zuid-Afrikanen hebben geen voetbalcultuur, het is winter en het vriest ’s avond, de fan fests die tijdens het WK van 2006 in Duitsland tot succesnummers uitgroeiden, zouden in deze omstandigheden een stille dood sterven. Een Nederlands voetbalblad vroeg zich zelfs openlijk af of de supporters in deze omstandigheden naar Zuid-Afrika moesten gaan, of het niet beter was om thuis van de Oranjegekte te genieten.
Enige nuancering en relativering hoort zeker in de media niet bij deze hectische tijden. Hoeveel oordelen en vooroordelen zouden er niet zijn uitgesproken door mensen die nog nooit in Zuid-Afrika zijn geweest? Hoe opvallend was het dat de veel minder dramatische uitspraken van degenen die al jaren in dit land wonen onder de mat werden geveegd? Het was alsof dit WK gewoon niet kon lukken.
Natuurlijk duurt de wereldbeker nog lang en kan er nog veel gebeuren, maar van alle horrorverhalen valt er vooralsnog niets te bespeuren. Zuid-Afrika is echt een land in de ban van het WK, met vrije en blije mensen die optimisme en levensvreugde uitstralen. Het land ademt geel en groen uit, de kleuren van de Bafana Bafana, het land is in extase.
Uiteraard zullen de nijpende problemen niet worden opgelost en vanzelfsprekend kan je je vragen stellen over de zin van zo’n evenement in een door armoede geteisterd land, maar het al vaak geroepen verhaal dat Zuid-Afrika na dit WK nooit meer hetzelfde land zal zijn, klopt ergens wel. In die zin dat velen met een heel ander zelfbeeld door het leven gaan stappen. Als inwoners van een land dat weer meetelt, van een natie waar de hele wereld een maand lang naar keek.
Dat sport een katalysator kan zijn voor een beter gevoel, werd vier jaar geleden tijdens het WK in Duitsland duidelijk. Voor het eerst durfden Duitsers hun vaderlandsliefde te tonen en schaarden ze zich achter de vlag van hun land. Ook de mentale kloof tussen oost en west werd voor even opgeheven.
In Zuid-Afrika is het enthousiasme nog veel groter en nog veel geloofwaardiger. Dit land gaat zichzelf echt bevrijden. Niet materieel maar emotioneel. Dat zal de grote winst zijn van dit evenement.
Veel sprankelend voetbal levert dit WK nog niet op. En aanvankelijk ook relatief weinig doelpunten. Tot Duitsland zondag Australië in de pan hakte. Vier jaar geleden brak de Mannschaft al met het typisch Duitse werkvoetbal, Jürgen Klinsmann overgoot het team met aanvallende patronen en sommige spelers vonden dat ze onder hem in een maand meer hadden geleerd dan in hun club. Een uitspraak die choqueerde.
Insiders wisten dat niet Klinsmann maar vooral zijn assistent Joachim Löw aan de basis lag van dit succes. Löw trok als bondscoach de lijn door. Aanvankelijk leverde dat niet hetzelfde flitsende voetbal op, maar in dit WK lijkt Duitsland er weer helemaal te staan. De blessure van Michael Ballack werd aanvankelijk tot nationale ramp uitgeroepen, maar werkt nu ergens bevrijdend. Jonge, gretige en frisse voetballers profileren zich zeer nadrukkelijk zonder de overheersende aanwezigheid van Ballack, een voetballer op zijn retour waarvan Uli Hoeness, de voorzitter van Bayern München, niet ten onrechte vond dat hij nu maar een punt moest zetten achter zijn carrière als international.
Zo zou dit Duitsland, vier jaar na een zomersprookje, in Zuid-Afrika samen met het hele land een wintersprookje kunnen beleven. Ook al moet hier toch wat genuanceerd worden: de tegenstand van Australië was zwak. Maar er is een visie, een spelcultuur en talent. Daarmee kom je heel ver. Zeker als je, zoals de Duitsers, in een toernooi pleegt te groeien.
door JACQUES SYS
“Zuid-Afrika gaat zich emotioneel bevrijden.”
