Bedenkingen en avonturen op onze trip door Brazilië. Aflevering drie van ons WK-dagboek.

Maandag 23 juni

Vandaag kennisgemaakt met Jorge Luis Pinto, de zeer aardige, vriendelijke Colombiaanse bondscoach van Costa Rica. In rad Spaans komt hij in de perszaal van het Minerão in Belo Horizonte aan de vooravond van het duel tegen Engeland uitleggen hoe hij het mirakel verwezenlijkte. Met zijn land overleven in een groep met drie gewezen wereldkampioenen. Hij heeft het over veel wedstrijden spelen, en intelligente voetballers die tactisch perfect uitvoeren wat hij hen opdraagt. Intelligentie die de wedstrijd wint, zoiets kunnen de Engelse boulevardbladen als voorzet niet laten liggen. Of meneer Pinto dan vindt dat de Engelse voetballers niet intelligent genoeg waren om hun opdrachten uit te voeren, probeert er eentje de voorzet binnen te koppen. Want zij liggen eruit. Pinto laat eerst de vraag herhalen, altijd goed om jezelf wat extra bedenktijd te gunnen, en antwoordt dan helder: “That is not a question for me!”

Even later bekent hij wel deze leuke anekdote: dat hij al tickets kocht voor zijn familie voor de achtste finale tegen… Colombia in Rio. Hij was er vanuit gegaan dat hij daar zou zijn, ofwel als toeschouwer, dan wel als tweede van de groep. Dat het eerste zou worden, en een match in Recife, dat had hij niet durven dromen.

Nadien naar Nederland-Chili gekeken. Met op de laptop het commentaar van de Nederlandse radioverslaggever. Goed voor een nieuw woord. “Wie wordt vandaag het kamikazekonijn van de dag?”, gilt Jack van Gelder. Leroy Fer dus.

Wie is nu de beste doelschutter aller tijden op een WK: MiroslavKlose of Ronaldo? De sportkrant Lance! analyseert de vijftien goals van beide heren. Interessante statistieken. Wist u dat Klose al zijn doelpunten op het WK van binnen het strafschopgebied maakte? En dat de Duitser dertien van zijn vijftien goals maakte met één baltoets? Bij Ronaldo lukte dat acht keer, de rest, zegt de krant, waren fraaie acties, veel mooier dan die van de Duitser. Klose maakte er drie met links, Ronaldo vier. Ronaldo scoorde ook één keer uit penalty, Klose nooit. Maar de Braziliaan was wel de koning van de kleine backlijn. Vanaf die plaats maakte hij er vier, Klose drie. Ronaldo kon wel niet koppen: één goal slechts. Klose zeven, waarvan zijn vijf eerste doelpunten op een toernooi. Maar Klose kon dan weer niet scoren vanop afstand. Ronaldo wel, twee.

Dinsdag 24 juni

‘Poldercatenaccio’, titelt de Volkskrant na de zege tegen Chili. Soms zegt één woord voldoende.

Ons motel begint zo stilaan toch een beetje als een gevangenis aan te voelen. Kamers zonder ramen, en eten dat via een draaidoorgeefluik wordt aangevoerd. Een belletje bevestigt de levering. Gelukkig hoeven we niet te wachten tot een cipier ons een half uur per dag lucht. Het leven in de gevangenis moet verschrikkelijk zijn.

Costa Rica-Engeland wordt een maat voor niks. Het leukste zijn nog de Engelse supporters, die het leven à la Monty Python bekijken vanuit de bright side en na het eindsignaal in het stadion blijven (ze zitten op een plaats waar de zon schijnt). Haast manu militari moeten ze naar de uitgang worden gedreven.

Op de weg terug naar het motel kruisen we een verdwaalde Argentijn. Hij probeert… bier aan de man te brengen. Dat lukt, dorstige Engelsen nemen gretig af, ook al is zijn bier een beetje lauw. Het ijs raakt op. Het is crisis in Argentinië en de regering beperkt er de uitvoer van deviezen. Argentijnen die naar het WK wilden, raakten moeilijk aan dollars, ook niet op de zwarte markt, waar ze te duur zijn. Dus is het behelpen en proberen wat bij te verdienen. Ze zijn hier met de motorhome, slaan bier in bij de supermarkt en verkopen die dan door. Met het geld kopen ze benzine. Een WK is altijd een beetje een slag proberen te slaan.

Dat doen ook de paters in de buurt. Rond het Minerão mag je in een straal van twee kilometer niet parkeren op straat. Een goudmijn voor wie in deze – al wat rijkere – buurt woont. Iedereen die een beetje ruimte heeft, verhuurt die als parkeerterrein. Een restaurant zet zijn parking open: zestien euro per match. Sommigen vragen tot dertig euro. Per wedstrijd verdienen sommigen tot 350 euro. En Belo Horizonte mag zes wedstrijden organiseren, waarvan eentje (en misschien twee, als ze de halve finale bereiken) van Brazilië. Tel je winst maar uit. Ook de paters doen mee, zien we. Ze vragen wel ‘slechts’ 30 reais, omgekeerd 10 euro per plaats.

Onze taxichauffeur: “Ik heb nooit geweten dat er zoveel hotels in deze stad waren. Elke dag ontdek ik nieuwe plekken…”

Woensdag 25 juni

O Tempo, een krant in Belo Horizonte, publiceert een enquête afgenomen onder buitenlandse supporters. Wat vinden ze van de stad? De antwoorden zijn cliché: mooie vrouwen, lekker bier, goeie organisatie en: problemen met de taal. Twee Engelsen zijn het zo beu dat ze een taxi kort en klein slaan. Hun frustratie: de taxichauffeur begreep hun Engels niet.

Tijd voor een nieuw verhaal, we ontdekken een laatste keer een nieuwe speelstad: Recife, in het noordoosten. Twee uurtjes vliegen vanuit Belo Horizonte, richting kust. Strand, yeah! Alhoewel, bij nader inzien… Op het strand in de buurt van ons hotelletje staan grote waarschuwingsborden. Opgepast: haaien!

Een voorbeeld van hoe menselijk ingrijpen in de natuur ook negatieve gevolgen kan hebben. Algemeen wordt hier aangenomen, zegt een meisje van de toeristische dienst, dat de aanleg van de haven van Suape, even ten zuiden van Recife, er iets mee te maken heeft. Tot daarvoor had Recife een haven in het centrum van de stad en werden de stranden beschermd door riffen. Maar die haven werd te klein, en dus kwam er in het zuiden een nieuwe. De werken dateren van in de jaren tachtig, maar vanaf de jaren negentig ging de haven op volle toeren draaien. En tegelijk begonnen de aanvallen van haaien op zwemmers en surfers. Voor die tijd was een haai hier ongezien. Inmiddels noteerde men al meer dan veertig incidenten en vielen er in het Venetië van Brazilië (hier komen een aantal rivieren samen, en zijn er veel bruggen) al meer dan een dozijn doden. Volgens biologen volgen de haaien schepen, en worden ze gelokt door al het afval dat hier in zee te vinden is. Bovendien is er hier een zandbank, zo’n kilometer buiten de kust, waar ze graag vertoeven. Een surfer is dan snel een hapklare brok.

Porto Alegre, zien we op tv voor en na Argentinië-Nigeria, lijkt wel een belegerde stad. Zo’n 80.000 Argentijnen, de meeste zonder ticket, proberen de match bij te wonen. Mocht Brazilië straks de finale tegen Argentinië spelen, dan wordt het hier wel wat, gezien de rivaliteit tussen die twee.

Donderdag 26 juni

Het Venetië van het noordoosten doet zijn naam alle eer aan. De dag van VS-Duitsland regent het liters. De straten overstromen, het lijkt of alles uit zijn oevers treedt. Apocalyptische beelden: een vrouw op een verkeerseilandje, te midden van de straat die nu is verworden tot rivier. Auto’s die stilvallen, motorfietsen die worden geduwd, alleen bussen raken er nog door, op hun hoge poten. Over een traject van vijfentwintig kilometer doet de bus drie uur. We missen – net – het beginsignaal van de wedstrijd. Maar de grasmat? Perfect. Straf werk van de Brazilianen.

In Brasilia doet Ghana van zich spreken. Helaas niet in positieve zin, het verliest van Portugal en stuurt twee spelers voortijdig naar huis. Inzet van de rel is geld en de angst dat premies niet worden betaald. In een poging om de boel te redden, vliegt de regering 2,2 miljoen euro in cash over. Te laat evenwel. Ook de FIFA was bereid om het geld op de rekening van de spelers te storten, en het af te houden van het geld dat de Ghanese bond gaat krijgen. Ook te laat.

Voor de start van het toernooi waren er ook al problemen met Kameroen. De FIFA stelt in een eerste reactie, dat het bij het volgende toernooi inzage wil in de akkoorden met de spelers, zodat het tijdig tussenbeide kan komen. Het voorbeeld van Ghana maakt school, want ook de Nigerianen weigeren daags na de kwalificatie te trainen. Inzet: de premies.

Nadat hij Argentinië-Nigeria in Porto Alegre bijwoonde, reist Pep Guardiola door naar Buenos Aires, waar hij in het Luna Park, een concertzaal, op uitnodiging van wat voetbalmakelaars zijn analyse van de Copa geeft. Ook aanwezig: Tata Martino, de ex-coach van Barcelona. We onthouden deze passage uit zijn discours: “Soms moeten jongere trainers naar de oudere luisteren. En oudere coaches zeggen altijd: je beste spelers moeten het meest aan de bal kunnen komen. En dat doen ze door centraal te spelen. Dat is de reden waarom Lionel Messi nu meer in het centrum speelt, niet op de flank.” Misschien een tip voor Marc Wilmots, om nog meer rendement uit Eden Hazard te puren…

De eerste ronde wordt afgesloten met 136 doelpunten, een record sinds 1998, moment waarop het aantal deelnemende landen werd uitgebreid tot 32. Misschien toch ook wel een beetje te danken aan Guardiola en zijn durf?

Vrijdag 27 juni

De spelers van Nigeria krijgen een telefoontje. De president aan de lijn. Goodluck Jonathan belooft hen geld.

In Recife is de zon terug en de stad krijgt plots een heel ander gelaat. Het WK neemt een dag rust, de eerste zonder voetbal sinds 12 juni. Het is wennen. De fans verzamelen dan maar op het strand. We spotten wat Duitsers, een heleboel Amerikanen, de eerste Costa Ricanen, een paar Russen zelfs en één Marokkaan, die fier zijn truitje van Raja Casablanca draagt. Hij blijkt… een journalist. Neutraliteit is daar geen ordewoord.

In onze wijk vlakbij het meer mondaine Boa Viagem zijn straatvegers druk in de weer met poetsen. Na de zware regenval van de dag voordien hebben ze werk met hopen. Normaal valt in heel juni 3,8 liter water per vierkante meter. De voorbije 24 uur viel één derde daarvan. Het levert pagina’s vol waterellende op in de krant. Het huis van de receptioniste in ons hotel liep volledig onder. Zij was ‘blij’ dat de internationale pers het ook een keer in beeld bracht. Recife loopt in juni of juli vaak onder water, maar geen haan die ernaar kraait, zegt ze. En de lokale overheid doet niks aan de afwatering. Nu misschien wel. Het zijn hier straks verkiezingen, ze hoopt dat er wat gaat veranderen.

De FIFA maakt zijn balans van de eerste 48 wedstrijden. Een gemiddelde van 2,83 goals per match is spectaculair. De beste verdediging: België (en Costa Rica en Mexico). De beste aanval: Nederland. Kameroen laat geen indruk na: één goal slechts gemaakt, negen binnen. Het aantal toeschouwers na de eerste ronde klokte af op 2.454.377, ofte gemiddeld 51.132. En als u wil wedden, deze tip: maar liefst elf wedstrijden eindigden op 2-1. O, en nog deze: België is de ploeg met het kleinste aantal reiskilometers op de teller: 698. De grootste afstand legden de Amerikanen af. Een basis in São Paulo en als speelsteden Manaus, Natal en Recife, komt op 5609 km in het vliegtuig.

Zaterdag 28 juni

Voor het eerst sinds 1982 wordt het WK gehouden tijdens de ramadan. Die begint vandaag. Tussen zonsopgang en zonsondergang mogen de islamieten eten noch drinken. Niet evident voor zij die nog in het toernooi zitten. ’s Avonds is het vroeg donker, iets over vijven, het is hier winter. Maar ’s morgens gaat de zon zeer vroeg op, rond halfzes. Wie dat wil, krijgt wel dispensatie, op voorwaarde dat hij de vastenmaand, een van de vijf pijlers in hun geloof, later inhaalt.

Brazilië-Chili wonen we bij op het Fan Fest in de stad. Een erfenis van het WK in 2006, later ook door de UEFA overgenomen bij de EK’s. Een topidee, allemaal samen naar de wedstrijd kijken, met optredens voor en na de match. Zelden zoveel intense emotie meegemaakt als bij de Brazilianen, voor wie voetbal kijken genieten én lijden is. De ontlading na de strafschoppen was twee uur onder een blakende zon waard. Ons hoofd ziet er wel een beetje rood van, en dat kwam niet door het bier…

Zondag 29 juni

We gaan een beetje joggen, dit keer langs het strand. We hebben meer geluk dan de Australiër die we gisteren ontmoetten. Die deed het hier ook een keer. Hij werd omsingeld door een twintigtal Brazilianen, met messen, en moest zijn gsm én zijn schoenen afgeven.

DOOR PETER T’KINT IN BELO HORIZONTE EN RECIFE – BEELDEN: BELGAIMAGE

Iedereen die een beetje ruimte heeft, verhuurt die als parkeerterrein. Een restaurant zet zijn parking open: zestien euro per match.