Of hij echt een tegenstander is van Sepp Blatter, is nog maar de vraag. Tot nader order is Jérôme Champagne wel de enige kandidaat voor het FIFA-voorzitterschap vanaf 2015. Sport/Voetbalmagazine sprak met de voormalige Franse diplomaat, wiens verkiezingstournee vorige week halt hield aan het Asser Instituut in Den Haag.

Welke bonden hem steunen, zegt Jérôme Champagne (56) niet te kunnen bekendmaken uit vrees dat ze onder druk zullen worden gezet hun steun in te trekken. De quasi openhartige Fransman is evenwel een gewiekst diplomaat en omdat een beetje namedropping nooit kwaad kan, merkt hij schijnbaar terloops op: “De eerste die me steunde, was Pelé. Toen ik als de nummer drie van de Franse ambassade in Brasilia werkte, was hij minister van Sport. Pelé is toch Pelé, niet?” Champagne is voorlopig de enige officiële kandidaat voor de opvolging van zittend FIFA-voorzitter Sepp Blatter. Andere gegadigden kunnen zich melden tot 29 januari 2015.

Wat zijn uw kansen?

Jérôme Champagne: “Het zou bijzonder arrogant klinken mocht ik zeggen dat ik zegezeker ben. Ik doe dit zonder garantie op succes, maar omdat ik vind dat iemand moet zeggen wat ik zeg. Ik heb twee grote passies: onze planeet en het voetbal. In het voetbal leeft er een grote bereidheid tot verandering. Ik ben dus zeker niet kansloos.”

Wat als Sepp Blatter zich herkiesbaar stelt?

“Ik geef geen commentaar op anderen. Natuurlijk worden er machtsspelletjes gespeeld, maar ik ben geen outsider: ik héb al voor de FIFA gewerkt. Mensen kennen mij. Als je ergens niet blij mee bent, kan je twee dingen doen: doorgaan met klagen of de mouwen opstropen. Ik doe het laatste.”

Verkiezingen

Draait het winnen van een verkiezing wel om een programma?

(lacht) “In de ideale democratie kies je voor een leider met persoonlijkheid, maar ook voor een programma. Veel kritiek die de FIFA treft, is onterecht. Als mijn vrouw van de supermarkt thuiskomt en daar te horen heeft gekregen dat ik corrupt ben omdat ik voor de FIFA heb gewerkt, terwijl ik weet dat ik dat niet ben, dan is het tijd voor verandering. Het nieuwe aan mijn campagne is dat ze extreem transparant is. Ik ga geen vraag uit de weg en op mijn website vindt u mijn hele programma. Mocht ik verkozen worden, zal ik ook mijn salaris bekendmaken. U weet toch ook wat uw koning verdient? Van zodra alle kandidaten bekend zijn, hoop ik ook dat er een heus tv-debat kan plaatsvinden, zoals bij de Amerikaanse presidentverkiezingen, waar in alle openheid over alles kan worden gediscussieerd. Zo kunnen deze verkiezingen al bijdragen tot een andere perceptie over de FIFA.”

Om verkozen te worden, moet u mensen overtuigen die zich in het verleden mogelijk hebben laten omkopen.

“Dat is de realiteit. Maar ik weet ook dat ik, in de elf jaar dat ik voor de FIFA werkte, veel eerlijke, toegewijde mensen heb ontmoet die oprecht om het voetbal geven.”

U blijft het systeem van één federatie, één stem verdedigen?

“Absoluut, al begrijp ik ten volle het probleem van een grote bond als de Duitse. Zij telt 6,8 miljoen geregistreerde spelers, en de Bundesliga en de Mannschaft zijn in alle opzichten een voorbeeld. Daarnaast heb je pakweg Montserrat waarvan de bevolking het stadion van Dortmund niet eens voor de helft vult. Maar stel dat we het principe van één man, één stem afvoeren: waardoor vervangen we het dan? Churchill zei het al: democratie is niet perfect, maar wat is het alternatief? We moeten iets vinden waardoor de Duitse bond iets zwaarder kan wegen dan die van Montserrat.”

U vermijdt angstvallig om over Blatter te praten. Toch is hij degene tegen wie u het straks opneemt.

“Eerst en vooral: Blatter heeft zich nog geen kandidaat gesteld. Daarnaast wil ik opmerken dat hij veel goeds heeft verwezenlijkt. Hij is de man achter de groei van het vrouwenvoetbal en zonder hem zou het WK nooit voor het eerst naar Afrika zijn gegaan. Dat was een historische beslissing, waarop ik nog altijd trots ben dat ik eraan heb meegewerkt. Toch hield de FIFA er een beschadigd imago aan over. Uiteraard heeft hij ook fouten gemaakt, zoals de toewijzing van twee WK’s tegelijk, onder andere aan Qatar. Hij heeft dat ook toegegeven. Perceptie is realiteit en die is inderdaad slecht vandaag. We hadden meer tijd moeten steken in het branden van de FIFA. Als we ergens ten onrechte voor worden bekritiseerd, moeten we dat ook zeggen. We moeten het debat durven aan te gaan. Nu zie ik alleen maar congressen, ook bij de UEFA trouwens, die heel hard lijken op bijeenkomsten van de communistische partij.”

Mocht Blatter voor een vijfde ambtstermijn gaan, zal hij 79 jaar zijn. Te oud?

“Ik geloof dat er een wissel van generaties nodig is, maar ik ben niet dogmatisch op dat punt. Ik kan je verzekeren dat Blatter meer open minded is dan velen die jonger zijn dan hij. Weet u trouwens wie het voorstel om het aantal mandaten te beperken tot drie termijnen van vier jaar heeft afgeblokt? Blatter ging akkoord, maar de UEFA antwoordde: alleen voor het FIFA-voorzitterschap, niet voor de overige leden van het uitvoerend comité. Zij blokte die hervorming dus af, maar de FIFA wordt erop afgerekend. Daarom zeg ik: veel kritiek is onterecht.”

Corruptie

De Duitse onderzoeksjournalist Thomas Kistner en zijn Schotse collega Andrew Jennings schreven dikke boeken waarin de FIFA een maffiaorganisatie wordt genoemd.

“Ik heb tijdens mijn diplomatieke loopbaan in dictaturen gewoond. Mensen geloven graag dat de voorzitter van de FIFA almachtig is, maar dat is flauwekul. Blatter kan niet eens zelf zijn bestuur kiezen. Stel je voor dat Obama moet gaan regeren met in zijn staf John McCain die hij zojuist heeft verslagen en die op wraak zint: dat is volstrekt ondemocratisch. Maar het is wel de manier waarop Johansson(de Zweedse UEFA-voorzitter die in 1998 door Blatter werd verslagen, nvdr) altijd heeft geprobeerd elk voorstel van Blatter te torpederen. Dus, maffia? Nee. Maar moeten er zaken veranderen? Ja. Het probleem is dat de leden van het uitvoerend comité worden gecontroleerd door de zes continentale confederaties, waardoor die de controle over de FIFA hebben overgenomen. Toen ik bij de FIFA kwam, gebeurde het nog dat twee leden van hetzelfde continent het met elkaar oneens waren. Nu krijgen ze steminstructies. Dat moet eruit. Ik wil de macht van de nationale bonden in ere herstellen.”

Hoe is uw relatie met Blatter?

“Professioneel. Ik ben in januari 2010 om politieke redenen uit de weg geruimd door een verbond tussen Bin Hammam en Platini. We zaten met een corruptieprobleem bij enkele Aziatische bonden en wilden dat opkuisen. Dat was niet naar de zin van Bin Hammam: hij was toen al bezig stemmen te kopen voor zijn voorzittersambities en voor de Qatarese WK-bid. Ik had ook de opdracht om democratische bondsverkiezingen te organiseren in Koeweit en Jordanië, waar Bin Hammam bezig was zijn mannetjes te plaatsen. Daarop heeft hij mijn hoofd onder de guillotine gelegd op het congres van december 2009. Het uitvoerend comité weigerde de verkiezingsuitslag in Koeweit te erkennen en ik werd geslachtofferd. Drie weken voor de start van het WK maakte het CAS die beslissing ongedaan, maar ondertussen was ik ontslagen.

“In UEFA-kringen gelooft men ook graag dat de FIFA geen enkele bevoegdheid heeft over het voetbal in Europa. Blatter vond het belangrijk om belangengroepen als de FIFPro, de liga’s en de clubs bij het beleid te betrekken. Dat viel niet in goede aarde bij Platini en de UEFA. Omdat ik Blatter hierin steunde, werd ik hun doelwit. Niet persoonlijk, maar om Blatter en de FIFA te verzwakken.”

Wat vond u van de uitval van de Nederlandse bondsvoorzitter Michael van Praag naar Blatter, vlak voor de start van het WK in Brazilië?

“Ik heb groot respect voor hem, maar Europa moet zich ervoor hoeden niet in arrogantie te vervallen. Iedereen zegt: het Europese clubvoetbal is het beste ter wereld. Juist, zeg ik, maar alleen dankzij de vele Afrikanen en Zuid-Amerikanen. Achter die uitspraak gaat een paternalistische reflex schuil die me niet bevalt. We moeten ook ophouden met het beledigen van landen, zoals is gebeurd met Brazilië omdat het niet opschoot met de stadions. Dat kwetst me, want ik heb er gewoond en mijn zoon heeft een Braziliaans paspoort.

“Ik ben trots Europeaan te zijn, maar sommige zaken bevallen me niet. Het Europese voetbal vroeger was één, ondanks het IJzeren Gordijn. Het Real Madrid van Franco speelde tegen het Partizan Belgrado van Tito, zonder dat beide landen diplomatieke contacten onderhielden. Videoton bereikte in 1985 de finale van de UEFA Cup tegen Real Madrid nadat het PSG en Man United had uitgeschakeld. Dat kan vandaag niet meer. We hebben het IJzeren Gordijn neergehaald en de Europese Unie gecreeerd, maar we hebben het vervangen door een financieel gordijn, waardoor het voetbal in Europa verdeeld is geraakt. We zijn opgeschoven in een erg elitaire richting. Vandaag verdient een club die als twintigste is geëindigd in de Premier League twintig keer zoveel als de kampioen van Frankrijk of de nummer drie van Spanje.

“En nog iets. De meeste corruptiezaken in het huidige voetbal zijn ontstaan in Europa. Denk maar aan Paul Put, of aan wat er in Finland is gebeurd. Vergeet ook niet wat er is gebeurd met de toewijzing van het WK 2006 aan Duitsland. Groot applaus voor uw Duitse collega’s die de moed hebben gehad om te onthullen hoe de Duitsers hadden samengespannen om Zuid-Afrika te kloppen. De man van Nieuw-Zeeland had een mandaat van de Oceanische federaties om voor Engeland te stemmen en in de volgende stemronde voor Zuid-Afrika. Hij stemde uiteindelijk níét. Misschien wel hierom: zijn kleindochter werkte op het kantoor van Gerhard Aigner(voormalige Duitse secretaris-generaal van de UEFA, nvdr). Daarom zeg ik: laten wij, Europeanen, eerst voor eigen stoep vegen.”

Komt het de FIFA wel toe om aan de Champions League, die een organisatie is van de UEFA, te morrelen?

“Daar gaat het niet om. Het gaat erom dat we samen rond de tafel gaan zitten en erkennen dat er een probleem is. Ik hou van de Champions League, maar we zijn te ver doorgeschoten en ik ben niet de enige die er zo over denkt. Zelfs de CEO van de Bundesliga, Christian Seifert, heeft de UEFA officieel gevraagd om de verdeling van de Champions Leaguegelden te herbekijken omdat ze ongelijkheid creëert in de Bundesliga. De Spaanse liga en de Spaanse regering willen de verkoop van de tv-rechten verplicht collectief maken. De Engelse bondsvoorzitter Greg Dyke kaartte aan dat nog slechts 32 procent van de spelers in de Premier League Engelsen zijn en dus verkiesbaar voor de Engelse nationale ploeg. En in mijn land heeft Monaco een belastingvoordeel van 50 miljoen euro per jaar op de andere negentien clubs. Denkt u dat die daar gelukkig mee zijn?

“Ik ben geen witte ridder of Don Quichot: de groeiende ongelijkheid is een topic voor iedereen. Luister naar wat paus Franciscus zegt: dat we eerst de armen moeten helpen. Of naar Obama, volgens wie de American dream is afgebrokkeld doordat de Amerikaanse samenleving te gepolariseerd is geworden. Sinds het bankroet van Lehman Brothers is 96 procent van de rijkdom in de VS in handen van 1 procent van de Amerikanen. Op dat punt is nu ook het voetbal aanbeland. Ik besef dat we niet terug kunnen naar de tijd dat alleen de landskampioenen deelnamen in heen- en terugwedstrijden, maar er moet iets veranderen aan de Champions League: hetzij aan de financiering, hetzij aan het format, hetzij aan de verplichting om zelf spelers op te leiden. Dat zal niet makkelijk zijn.

“Ik ben geen naïeve, romantische linkse rakker, maar ik geloof dat we de opbrengsten van de globalisering beter moeten verdelen. Bent u misschien gelukkig met de manier waarop onze geglobaliseerde wereld functioneert vandaag? Moeten we er dan niets aan doen omdat het ingewikkeld is? De verkiezingen in uw en mijn land bewijzen dat er een groeiend geloof is bij de mensen dat degenen die de globalisering in goede banen moeten leiden, hun job niet goed hebben gedaan. In het voetbal is het niet anders. Daarom is de voorzittersverkiezing van 2015 zo belangrijk: omdat ze zal bepalen welke richting we met het voetbal zullen uitgaan. Of we verder de elitaire kant opgaan, in de richting van wat ik noem: de NBA-isering van het voetbal. In het basketbal is de NBA de enige competitie die er nog toe doet, de nationale ploegen spelen geen enkele rol van betekenis meer. Dat is ook wat de grote voetbalclubs willen: geen interlandvoetbal meer, terwijl dat mensen net verbindt.”

Protest

Ook in Brazilië was en is er veel protest tegen de FIFA en het WK.

“De FIFA heeft in Brazilië de fout gemaakt om de bondsvoorzitter, die corrupt was en nu in ballingschap leeft, te steunen in zijn eisen. Een WK volstaat met acht stadions, maar die man wilde er om politieke redenen minstens twaalf. Ik heb er geen probleem mee dat een land het WK gebruikt om zichzelf te promoten. Wel als regimeszich ermee willen profileren. Over die dunne lijn moet de FIFA waken. Dat is met Brazilië niet gebeurd. Het gevolg is nu dat er vier stadions zijn gebouwd in een stad waar geen club op topniveau speelt. De FIFA had dat nooit mogen aanvaarden.

“Als we de kosten terugdringen, zullen we ook weer meer kunnen besteden aan ontwikkelingsprogramma’s. Tot 1998 gaf de FIFA 1,1 miljoen dollar per jaar uit aan ontwikkeling. Peanuts. Toen steeg de waarde van de tv-contracten met factor tien. Sindsdien gaat er gemiddeld 150 miljoen dollar per jaar naar ontwikkelingsprogramma’s. Met resultaat: Kaapverdië plaatste zich bijna voor het WK. Maar de verandering moet verder gaan. In Zuid-Afrika probeerden straatventers rond het Soccer City Stadion van Johannesburg een graantje mee te pikken van het WK. Ze werden verjaagd. Was het echt niet mogelijk hen allemaal een Coca-Colajasje te geven en toe te laten ook wat lokaal voedsel te verkopen?

“De FIFA heeft het WK naar Zuid-Afrika en Brazilië gebracht, maar een slecht imago is het enige wat ze eraan overhoudt. Daarom herhaal ik: als ze haar geloofwaardigheid wil herwinnen, moet ze dringend haar stijl veranderen.”

DOOR JAN HAUSPIE – BEELD NIELS ACKERMANN / REZO.CH

“Churchill zei het al: democratie is niet perfect, maar wat is het alternatief?”

“De meeste corruptiezaken in het huidige voetbal zijn ontstaan in Europa. Denk maar aan Paul Put.”