Het Europese verleden van AA Gent verliep in golfbewegingen. Een reconstructie van deelnames aan alle mogelijke Europese bekers, behalve de belangrijkste. Tot nu!

Wie dezer dagen naar Gent komt, riskeert rond Flanders Expo in de files terecht te komen. Oorzaak: de jaarbeurs, die nog loopt tot volgende zondag. Veel eten en drinken, aan onder meer delangsten toog. Relevant voor dit verhaal? Absoluut! Want de eerste internationale – zeg maar Europese – prestaties van AA Gent waren in het kader van de Jaarbeursstedenbeker. Opgericht in 1955, een paar weken nadat Europacup I boven de doopvont werd gehouden. Drie bobo’s van het internationale voetbal vonden dat behalve de kampioenen uit elk land ook andere teams tegen elkaar mochten spelen. Ploegen uit steden die geregeld grote beurzen organiseerden – vandaar de naam. Aan de eerste versies namen steden deel, (nog) niet de belangrijkste clubs. De elftallen werden samengesteld uit de spelers van een stad en die konden over diverse clubs zijn verspreid. Pas na enkele seizoenen werden het échte clubelftallen. Om die redenen neemt de UEFA de deelnames aan de Jaarbeurstedenbeker niet op in het Europese palmares van de ploegen.

AA Gent nam in de jaren zestig twee keer deel aan de Jaarbeursstedenbeker: in 1963 en in 1966. De Gantoise had toen relatief weinig ervaring op het Europese toneel, tenzij vriendschappelijk. Op het einde van de jaren vijftig had een met andere vedetten (Luikenaar André Piters, RikCoppens) versterkt elftal met 0-9 verloren van het Real Madrid van Di Stefano, Gento en Kopa, maar ook met 2-1 gewonnen van Santos. Richard Orlans was die dag ongrijpbaar, het bezoekende doelpunt werd gemaakt door Pelé. Pelé in het Ottenstadion, het zorgde die dag voor een volksverhuizing.

Toen AA Gent in 1963 deelnam aan de Jaarbeurstedenbeker was Orlans al weg, via Cercle naar Anderlecht. Gent moest na de successen van de jaren vijftig bouwen aan een nieuwe ploeg. Eric Lambert, de broer van Raoul, zou in de jaren zestig maar liefst zes keer clubtopschutter worden. Toen de Gantoise in 1964 de bekerfinale won, scoorde Lambert de dag voordien nog met de ploeg van zijn werk (de Gentse waterdienst) in Trier, Duitsland.’s Anderendaags zou hij in de bekerfinale (4-2 tegen Diest) ook drie goals maken.

OP ZIJN MUILE

De Europese prestaties kregen na de winst van de beker een vervolg in 1964 in Europacup II met een duel tegen West Ham United. Gent trok die zomer amper nieuwe spelers aan, maar wel een nieuwe trainer: Max Schirschin. Een eigenzinnige Elzasser, door de spelers snel omgedoopt tot ‘der Führer‘, maar modern: half augustus hield de man een vriendschappelijk duel tegen tweedeklasser Racing White achter gesloten deuren omdat hij vreesde dat andere trainers zijn tactiek zouden analyseren. West Ham, met de internationals Bobby Moore en Martin Peters, was niet onder de indruk: 0-1 in Gent, 1-1 in Londen. Die reis werd low budget gehouden: de ferry op. Oostende-Dover, een paar uur op zee. West Ham zou later dat seizoen EC II winnen.

Na Londen had Schirschin het helemaal verkorven bij zijn spelers. Gent had er uitstekend gespeeld, kwam zelfs voor, maar na afloop kafferde de trainer iedereen uit in de kleedkamer. Doelman Mance Seghers, achteraf tegen journalisten: ‘Ik heb mij moeten inhouden om geen ongelukken te doen.’ Later gaf James Storme toe dat de Elzasser een van de trainers was die hij ooit ‘een taart op zijn muile‘ gaf.

In 1966 deed Gent weer mee aan de Jaarbeurstedenbeker, met een ploeg die wel uit elkaar aan het vallen was. Drie voetballers uit Joegoslavië – elk met een andere etnische achtergrond – hakten op training op elkaar in alsof ze vijanden waren. In Zaïre verplichtte president Mobutu alle landgenoten die in het buitenland speelden om terug te keren. Gent raakte zo Kasongo, een van zijn spitsen, kwijt. In de competitie op de sukkel – de eerste zege kwam er pas op 1 november tegen Anderlecht – liep het Europees nog goed. Vrij in de eerste ronde, in de tweede voorbij Bordeaux (1-0 thuis, 0-0 uit). Kilmarnock werd de volgende tegenstander. In Schotland werd verloren (1-0), maar zo hard gevochten dat de voorzitter achteraf zei tegen het bezoekende bestuur: ‘Jullie embleem is een indiaan… Wel, jullie hebben gestreden als Apachen.’ In Gent liep het fout in de verlengingen (van 1-0 naar 1-2). Later dat seizoen zou het van kwaad naar erger gaan met de ploeg, die uiteindelijk degradeerde naar tweede klasse.

Dit was ook het seizoen waarop de BRT elke vrijdagavond (!) rechtstreeks een competitieduel uitzond. AA Gent kwam twee keer in beeld, wat Armand Pien, weerman en Gentenaar, verleidde tot een tussenkomst op het einde van zijn weerpraatje: ‘Gantoise, schupt erop, of ge krijgt ne klop op uwe kop.’

NAAR DE REEPERBAHN

Volgden dan jaren in de luwte. Tussen 1966 en 1982 zou AA Gent amper één keer Europees spelen: in 1970, in de laatste editie van de Jaarbeursstedenbeker. HSV was tegenstander in de eerste ronde. Een ploeg met vedetten als Uwe Seeler, Charly Dörfel en Helmut Sandmann, was geen partij voor de verouderde ploeg van Gent. Thuis werd de schade beperkt (0-1), uit werd het 7-1, met supporters die hun verdriet verdronken in de bars aan de Reeperbahn. Het zou, samen met de nederlaag tegen AS Roma in 2009, de zwaarste pil uit de Gentse Europese geschiedenis worden. Ook dat seizoen zou Gent met een degradatie afsluiten.

De man die AA Gent er weer bovenop hielp, was Albert De Meester, een betonbaron die in 1976 voorzitter werd. De Meester had een eigen stijl, onbehouwen en keihard. Zijn taal: die van de dollar. ‘En ik em er veul.’ Veel zwart ook, legendarisch waren zijn envelopjes die aanvoerder Aad Koudijzer, een lange Nederlandse spits, mocht verdelen onder de spelers. Opnieuw kwam een goeie spits uit Zaïre: Kiyika Tokodifuasiuka. Roepnaam: Tokodi. Met hem en Koudijzer, Braem, Laurijssen, Mücher, Raes en Vermeersch in de ploeg zou Gent in het begin van de jaren tachtig weer een topploeg worden.

Nationaal dan toch, internationaal niet. Toen in 1982 een plaats in de UEFA Cup werd afgedwongen, was Europees debutant Haarlem de tegenstander. ‘Maar’ Haarlem, zuchtte het bestuur, dat verlekkerd was op een mooie citytrip. De Meester stapte zelfs de auto niet in en volgde de match via de radio. Veel Gentenaars deden dat wel, op bezoek bij een ploeg die geen spelerstunnel had en een barslechte verlichting, maar… wel won.

Het jaar daarna was Lens de tegenstander in de eerste ronde. Ook speciaal, de Noord-Fransen werden dat seizoen drie keer na elkaar uitgeloot tegen een Belgische ploeg! Gent en Antwerp wipten ze, van Anderlecht werd verloren. Gérard Houllier was in die dagen de trainer van de rood-gelen. Gent probeerde het tegen Lens leep te spelen: het thuisduel werd in volle jaarbeursperiode afgewerkt, Spanje was het gastland in het Citadelpark, Arminio Sanchez was de scheidsrechter voor de match. Een halve dag verwende men de Spanjaard op de beurs, maar verder dan 1-1 geraakte Gent niet.

Later dat seizoen zou AA Gent opnieuw de Belgische beker winnen. Intern geen moment van euforie, want achter de schermen bleek het einde al ingezet. De bekerfinale was tegen een onthoofd Standard, waar de spelers als verdachten werden verhoord in het omkoopschandaal met Waterschei uit mei 1982. Begin 1984 was dat aan het licht gekomen bij het onderzoek naar de bende van Nijvel. Die werd ervan verdacht in een restaurant in Beersel twee mensen te hebben doodgeschoten. De eigenaar van dat restaurant was Jef Jurion (ex-Anderlecht, ex-Gent) en in een van de kantoren ontdekte onderzoeksrechter Guy Bellemans een mapje met gegevens over een zwartgeldcircuit in het voetbal.

Zwart geld en voetbal, dan kwam je ook uit bij AA Gent en de envelopjes van De Meester. Die kraakte in die periode fysiek, zette in 1984 bij de club een stap terug en overleed in 1986 op 71-jarige leeftijd.

De bekerwinst leverde Europees voetbal op en daarin werd Celtic uitgeloot. Robert Naudts, waarnemend voorzitter, gaf aan de vooravond van dat duel een rondje in het hotel, waar delegatie en pers logeerden. Alleman dronk whisky en Naudts liet de rekening op zijn kamer zetten. Toen hij naar die kamer verdween… deed de rest dat ook. Een rekening van jewelste werd het. Jaren later bekende Naudts dat de boekhouder van de club, bang voor een reactie van De Meester (op papier nog voorzitter), de rekening inboekte verspreid over drie (!) jaar, zodat het bedrag niet opviel.

Nog een tijdje hield AA Gent de schijn van topclub op, al werd het elk jaar wat minder. Europees werd in 1986 nog eens de UEFA Cup gehaald, maar zonder glans. In de eerste ronde kwam het thuis niet verder dan 1-1 tegen het Luxemburgse Esch, gelukkig was uit met 1-2 gewonnen. Bij de tegenstander in de tweede ronde, het Roemeense Sportul Studentesc speelde George Hagi. Toen nog jong en onbekend, later vedette bij Steaua Boekarest, Real Madrid en Barcelona. Opnieuw werd het thuis maar 1-1, maar uit won Gent met 0-3. De derde ronde, tegen de latere winnaar Göteborg, was er te veel aan. De lasershow voor en na de wedstrijd had de Zweden niet afgeleid.

Het seizoen erop zou AA Gent, met onder meer Michel De Wolf en René Vandereycken, degraderen. Na die degradatie trok Maes Pils zich terug als shirtsponsor. De nieuwe vond voorzitter Naudts bij de Volksdepositokas van Frans Verheeke. Die wilde sponsoren, maar in een eerste fase voor slechts één jaar, op proef. Bank VDK is er inmiddels nog steeds en verlengde vorige week met nog eens vijf seizoenen. Gent zou uiteindelijk maar één seizoen in tweede blijven. Dankzij Verheeke, dankzij Jean Van Milders, de eigenzinnige nieuwe voorzitter, en dankzij Vandereycken, die nog een half jaar in tweede meevoetbalde, zich dan aan de voet blesseerde en trainer werd. En ook wel dankzij Eeklo, dat in de eindronde de Gentenaars geen strobreed in de weg legde.

WAT EEN LUIZENPLOEG!

Europees bleef Gent opnieuw lang in de schaduw, met tussen die achtste finale tegen Göteborg in de lente van 1987 en een serietje van drie seizoenen tussen 2008 en 2010, maar twee jaren mét Europees voetbal: in 1991/92 en 2000/01.

In die eerste periode was René Vandereycken de trainer. Uitmuntend tacticus, zeer goed voor zijn spelers, maar afstandelijk voor de rest, zelfs het eigen bestuur. Met ondervoorzitter Yannick De Clercq lag hij constant in ruzie. Vandereycken weigerde eens om naar een vriendschappelijk toernooi in Hongarije af te reizen omdat de ondervoorzitter de delegatie leidde… Uiteindelijk suste Marc Mortier, een ander bestuurslid, de situatie. Gent won dat toernooi, waarna Vandereycken ook weigerde de beker te ontvangen.

In 1991 mocht Gent opnieuw naar de UEFA Cup, na een derde plaats in de competitie. De eerste ronde startte met een opdoffer: 0-1 verlies van Lausanne. Maar in Zwitserland won Gent ook met 0-1 en uiteindelijk ook de strafschoppenserie (1-4). In de tweede ronde wachtte Eintracht Frankfurt, op dat moment leider in de Bundesliga. Dit keer kwam de verrassing van het bestuur, die het aftrapuur vastlegde op… halfzes. Op vraag van een televisiezender die de wedstrijd uiteindelijk… niet uitzond. Slechts 5000 toeschouwers zagen de 0-0. Bij de return verraste Gent opnieuw: 0-1 via Erwin Vandenbergh.

Voor de derde ronde moest Gent naar Moskou. Wedstrijd die werd gespeeld op de Krim, in Simferopol. In Moskou vreesde men de sneeuw. Het werd een van de meest gedenkwaardige trips uit de Gentse Europese geschiedenis. Ten eerste: omdat de delegatie in Jalta logeerde, de plaats waar in februari 1945 de wereld werd hertekend door leiders uit de VS, de Sovjet-Unie en Groot-Brittannië. Twee: omdat het daar uitzonderlijk nog kouder was dan in Moskou en had gesneeuwd, 150 soldaten met schoppen ruimden tot vlak voor de aftrap het terrein. Drie: omdat de USSR op dat moment op uiteenvallen stond. Zij die erbij waren, worden nu nog emotioneel over de armoedige levensomstandigheden van de Sovjets en hoe een oud mannetje dat de vestiaire van het restaurant bemande, van elke Belg één dollar fooi kreeg en met zijn dankbaarheid geen blijf wist. In tranen omarmde hij de Belgen. Thuis was het al 2-0 geworden, aan de Zwarte Zee bleef het 0-0. Gent mocht naar de kwartfinales.

Dat werd een afknapper. Ajax was de tegenstander, Louis van Gaal de bezoekende trainer. Die noemde een defensief Gent ‘een luizenploeg, ultradefensief, bang om er eens aanvallend uit te komen’. Van Gaal kreeg gelijk, de match in Gent was een maat voor niks. In Amsterdam was Michel De Groote kop van Jut. Vandereycken verweet hem het eerste tegendoelpunt in de 17e minuut en verving hem meteen, maar via onder meer Dennis Bergkamp werd het nog 3-0.

Hetzelfde Ajax kostte Henk Houwaart in 2000 de kop. Houwaart was succescoach Trond Sollied komen vervangen. Een heuse stijlbreuk. Inmiddels was Ivan De Witte voorzitter geworden en die had eigenlijk wat anders in gedachten: Herman Vermeulen, de assistent van Sollied, als veldtrainer en de intuïtieve Houwaart boven hem, als een soort supervisor. De Witte dacht dat de samenwerking met de assistent vlot zou verlopen. Niet dus. Over twee wedstrijden 0-9 tegen Ajax was de klap te veel voor een Gent dat tegen een schuldenberg van ongeveer 17 miljoen euro aankeek en intern vooral aan saneren dacht.

Het zou nagenoeg het hele decennium duren voor de Gantoise weer kon aanknopen met Europees voetbal. Om vervolgens al in de voorronden te worden uitgeschakeld: in 2008 door Kalmar, in 2009 door AS Roma (1-7, De Witte moest nog tijdens de wedstrijd de fans via de micro oproepen om te bedaren) en in 2012 door Videoton.

Te noteren valt één succesvolle campagne. Francky Dury erfde een sterke ploeg van Michel Preud’homme, wist AA Gent niet te plaatsen voor de CL, maar wel voor de poulefase van de Europa League. Tot de laatste speeldag hield Gent daar de kans op Europees overwinteren gaaf, maar verlies bij Lille (3-0) was fataal.

En nu is er dus de Champions League. Een primeur, na deelnames aan EC II, EC III, de Europa League en de Jaarbeursstedenbeker. We zijn benieuwd.

DOOR PETER T’KINT – FOTO’S BELGAIMAGE

Armand Pien moedigde na zijn weerpraatje de Gantoise aan.

De rekening van de whisky was zo torenhoog dat ze werd ingeboekt over drie jaar.

René Vandereycken weigerde de beker in ontvangst te nemen.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content