We zijn nog enkele maanden verwijderd van het EK, maar Frankrijk heeft intussen rake klappen gekregen: de aanslagen van 13 november, de zaak Valbuena-Benzema, de schorsing van Platini… Een woordje uitleg.

De lottrekking voor de eindronde van een groot internationaal voetbaltoernooi is gewoonlijk een gelukmoment voor het gastland. Dat was evenwel niet het geval op 12 december vorige maand in Parijs, waar voor het eerst 24 landen voor hun EK-deelname in zes poules moesten worden ondergebracht. Vier weken na de terreuraanslagen in de Franse hoofdstad en zes dagen nadat het extreemrechtse Front National de regionale verkiezingen heeft gedomineerd, is op die herfstige zaterdag de sfeer bedrukt in het land van Voltaire en Luis Fernandez. In het Congrespaleis heeft Didier Deschamps nochtans zijn werk goed gedaan. Les Bleus zitten in een meer dan haalbare poule met Zwitserland, Roemenië en Albanië. Het wekt weinig enthousiasme op in een land dat een morele crisis doormaakt en getraumatiseerd is door de aanslagen van januari en november. In de voetbalwereld beseft iedereen bovendien dat op die dertiende november een bloedbad in het Stade de France maar nipt vermeden werd.

In dat stadion worden zes wedstrijden, waaronder de finale, gespeeld op het aanstaande EK. ‘Het onderzoek is natuurlijk nog niet afgerond, maar we weten al wel dat de locatie Saint-Denis een van de epicentra van de aanslagen moest worden’, zegt een beambte op het Franse ministerie van Binnenlandse Zaken. ‘Als alles verlopen was zoals ze het gepland hadden, waren er honderden doden te betreuren geweest.’

NOUS SOMMES PARIS

Sindsdien ging er hier en daar een stem op – onder andere die van Just Fontaine – om het EK aan een ander land toe te kennen. Daar werd geen gevolg aan gegeven. Sommige burgemeesters van speelsteden, zoals die van Toulouse, opperden het idee om fanzones te schrappen, maar de minister besloot om die te behouden.

De noodtoestand houdt voorlopig aan in Frankrijk, maar de supporters hebben de weg naar het stadion snel teruggevonden. Overal heerst dezelfde samenhorigheid. Een spandoek met daarop ‘Nous sommesParis‘ werd opgehangen door de Ultra’s van Marseille, die van Nice brandden kaarsjes en Saint-Etienne en PSG speelden in shirts die naar de aanslagen verwezen. Bij een thuiswedstrijd van de Corsicaanse club Bastia aarzelde het bestuur eerst wel om het Franse volkslied te laten horen en het werd ook verstoord, vooral door aanhangers van extreemrechts. Voor hen staat PSG gelijk aan Qatar.

De Qatarese tv-zender beIN Sports voelde zich verplicht (misschien op aansturen van het Elysée, zo gaan de geruchten) om op 27 november het nationale eerbetoon aan de slachtoffers uit te zenden. Een verrassend besluit van een tv-zender die nooit een lastige vraag stelt en van wie de journalisten – als we ze zo al mogen noemen – alleen maar aan sterrencultus doen. ‘Het is tegelijk een politieke keuze, een strategische afweging en een manier om zichzelf vrij te pleiten’, schimpt een medewerker van een concurrerende zender.

Een dag later bracht PSG een uitgebreide hommage aan de slachtoffers in het Parc des Princes. Een week later, op zondag 6 december, gaf Khaled al-Attiyah, de minister van Buitenlandse Zaken van Qatar, een interview waarin hij uitlegde dat zijn land ‘geen genade kent voor terrorisme’. Hij somde de maatregelen op die het emiraat genomen had tegen het jihadisme en stelde terloops vast dat ‘Frankrijk niet het land is dat het meeste openstaat voor onze investeringen’. Wie daar weerstand tegen bieden, zoals op Corsica, bestempelt hij als ‘dissonante stemmen die niet willen dat we hier investeren’. Ondertussen beloofde hij om ‘degenen die met een beschuldigende vinger naar Qatar wijzen, hard te zullen aanpakken’. Schrijver en journalist Georges Malbrunot, een kenner van het Midden-Oosten, zegt daarover: ‘Qatar is een raar land. Het is niet zwart-wit, er zijn veel grijze zones. In de hoogste cenakels van de macht zijn er natuurlijk bewindsvoerders die contacten hebben met islamisten in Lybië, Syrië en Irak. Anderzijds heeft het land losgelden betaald voor westerse journalisten zoals ik (Malbrunot werd in 2004 in Irak gegijzeld, nvdr).’

QATAR 2022

‘Op sportief vlak leveren ze goed werk’, gaat Malbrunot verder. ‘Ze haalden de finale van het WK handbal dat ze zelf organiseerden (dankzij een pak Europese spelers die genaturaliseerd werden, nvdr). Maar ze doen alles op een aparte manier. De staat bouwt voetbalcentra en koopt buitenlandse trainers en spelers, maar het publiek blijft weg uit de stadions.’

Hoe de ploeg van Qatar het op het WK in 2022 zal doen, valt nog niet te zeggen, maar de resultaten die ze met PSG boeken, zijn enorm. Negen trofeeën in vier jaar tijd, plus drie kwartfinales in de Champions League, verhoogde inkomsten door de toegenomen uitstraling van de club en de wil om de club nog verder te doen groeien. Tegenwoordig wordt voorzitter Nasser al-Khelaifi overal ontvangen en zelfs de bestuurders van Bayern maken geen ruzie meer met hem. Meer nog: in tegensteling tot vorige investeerders van de Parijse club (Canal+, Colony Capital), besloot QSI om ook geld te stoppen in de structuur van de club. Het meest recente project: een vorstelijk trainingscentrum van 300 miljoen euro, dat over drie jaar op de site Grignon zou moeten verrijzen. ‘Het zijn geen weldoeners en ze zijn ook niet blind. Ze hebben een visie op middellange of lange termijn en ze houden zich daaraan’, besluit Malbrunot. ‘Voor het moment doen ze het heel goed.’

RADICALISERING

Op een heel ander vlak staat daar tegenover dat een nota van de Service Central du Renseignement Territorial (de inlichtingendienst die alles in de gaten houdt wat de republikeinse waarden zou kunnen schaden), gelekt door RTL in oktober, liet uitschijnen dat er een risico op radicalisering is in de amateurclubs. In dat document, bestemd voor de prefecturen en ministeries, wordt melding gemaakt van gebeden op het veld tijdens de rust van een wedstrijd van Perpignan, over coaches die bekendstaan als salafisten en die in de sportzalen op tapijtjes hun gebed zeggen, en van jongeren en clubs, zoals in Roubaix, die verdacht worden van proselitisme (mensen proberen te bekeren tot je eigen religie). Volgens de auteur weerspiegelt dat fenomeen wat er in verschillende wijken in Frankrijk wordt waargenomen.

De regionale krant Le Progrès signaleerde in 2012 dat moslims in Lyon elke zondag kwamen bidden in het gemeentelijke Stade Juninho. ‘Dat herhaalde zich meermaals in de namiddag. Soms waren ze met z’n tienen, soms met z’n vijftienen. Ik vind dat choquerend. Hier staat nergens ‘heilige plaats’, wel ‘gemeentelijk stadion’! Wij vinden dat een provocatie’, zo spuit een getuige zijn gal, anoniem natuurlijk.

Merk op dat niemand er aanstoot aan nam dat de Braziliaanse nationale ploeg, na het veroveren van de wereldbeker in 2002, die overwinning op uitgesproken religieuze wijze vierde.

Jamel Sandjak, voorzitter van de liga Paris Ile-de-France en de enige (!) vertegenwoordiger van ‘diversiteit’, gelooft niet in een radicalisering binnen het amateurvoetbal: ‘Het is een modewoord geworden. Er zijn twee of drie gevallen geweest van proselitisme. We hebben geprobeerd om daar meer over te weten te komen en het te begrijpen. Men heeft me al vaak aangesproken over de communautarisering in het voetbal. Ik ken geen communautaire club in Frankrijk. Als ik er weet van had, zou ik er onmiddellijk wat aan doen.’

PERSCONFERENTIE

Als de sfeer bij de lottrekking zo somber was, dan had dat ook te maken met de gebeurtenissen van enkele dagen eerder. De affaire-ValbuenaBenzema en de tijdelijke uitsluiting van de speler van Real Madrid uit de Franse selectie om te beginnen. Daarnaast de hallucinante persconferentie van bondsvoorzitter Noël Le Graët op 10 december om die beslissing uit te leggen. De volgende dag ten slotte de beslissing van het sporttribunaal TAS om de schorsing van Michel Platini door de FIFA niet op te schorten en hem dus weg te houden van een toernooi dat grotendeels door zijn toedoen naar zijn land zou komen. Het viel allemaal zowat samen.

Maar waar de Franse pers onvoorstelbaar vergevingsgezind is jegens de drievoudige Ballon d’Or (met uitzondering van France Football, dat uitstekend onderzoekswerk verrichtte), wordt Benzema alom aan het kruis genageld vanwege het idee over een kwalijke moraal dat ontstaan is na het Franse debacle in Zuid-Afrika. Zo werden ook, om geheel andere redenen, Griezmann, Mavinga, Niang, Ben Yedder (14 maanden) en M’Vila (19 maanden) vanaf 2012 uit de selectie geweerd. Een buitensporige maatregel wegens een feestje dat ze tussen twee beloftewedstrijden door hadden gehouden. Ook Benzema hoeft niet te rekenen op verzachtende omstandigheden en evenmin op een vermoeden van onschuld. De Franse minister van Sport vroeg al om zijn uitwijzing uit het team van Les Bleus nog voor Le Graët zijn beslissing had genomen. Eerste minister Manuel Valls liet zich gelijkaardig uit: ‘Een grote speler moet het goede voorbeeld geven, anders heeft hij geen plaats in de nationale ploeg.’

Bij die ‘voorbeeldfunctie’ wordt er wel met twee maten en gewichten gewerkt, want op hetzelfde moment mocht topvolleyballer Earvin N’Gapeth (winnaar van de World League en het EK met Les Bleus) in het Italiaanse Modena drie mensen omverrijden en vluchtmisdrijf plegen zonder dat er een politicus zijn mond opendeed. Idem voor Nikola Karabatic (meermaals winnaar van het EK, WK en Olympische Spelen en misschien de beste handballer uit de geschiedenis): die werd veroordeeld voor oplichterij in een zaak van verdachte weddenschappen en mocht toch voor Frankrijk blijven spelen. Zij hebben het geluk dat ze geen voetballers zijn.

Benzema heeft daarentegen alle mogelijke handicaps: hij staat niet op een goed blaadje bij de pers, hij komt uit probleemwijken en hij is moslim. Platini van zijn kant is een absoluut icoon van de Franse sport, was een geniale speler en een gelauwerde bondscoach, een pijler van het WK’98 in Frankrijk en een invloedrijk lid van de FIFA en de UEFA. Waar de Angelsaksische pers hem niet spaart, haalt de Franse de mantel der liefde boven. Twee maten en twee gewichten…

DE KOOL EN DE GEIT

Tussen de gebruikelijke vroegtijdige uitschakelingen in Europa (Lyon, Bordeaux en Monaco dit keer), het bedenkelijke niveau van een Ligue 1 die blijft achteruitgaan (zie kader) en platte arrogantie (zoals de bewering tot de vijf grote competities van Europa te behoren) was er dus die surrealistische persconferentie van Noël Le Graët. Bijna een uur lang stond de Franse bondsvoorzitter als een echte stand-upcomedian een bevreemdende voorstelling te geven. Hij probeerde het met humor (‘Mathieu Valbuena is zo onvoorzichtig geweest om zich zijn gsm te laten ontfutselen. Ik draag de mijne altijd bij mij.’) en met mildheid (‘Het zijn twee deugnieten. Je moet al eens iets door de vingers zien.’) en probeerde zowel de kool (‘slachtoffer’ Valbuena) als de geit (Benzema, ‘een goeie jongen die zich wat heeft laten gaan’) te sparen. Tussen twee punchlines in excommuniceerde hij niettemin de voetballer van Real, zoals bepaalde leden van het uitvoerend comité, sponsors en het ministerie van Sport hem hadden gevraagd.

Diep vanbinnen betreurde Le Graët het dat hij zijn beste speler moest wegsturen. Dat leunt al dicht aan bij de denkwijze van Zinédine Zidane: ‘Ik hoop dat ze alleen naar het sportieve aspect kijken en dat die zaak geregeld wordt. Dat is het belangrijkste.’

Wat dat betreft zijn de prestaties van Griezmann bij Atlético Madrid en de doorbraak van Martial bij Manchester United geen goed nieuws voor de speler van Real. Om nog maar te zwijgen van Giroud, die het dit seizoen bij Arsenal uitstekend doet.

Le Graët zette zijn bedenkelijke show voort met het hekelen van de voorzitter van de profliga (waar hij zelf tussen 1991 en 2000 voorzitter van was). Compleet misplaatste uitlatingen op dat moment, helemaal naast de kwestie. Het was een groteske scène en een betreurenswaardige vermenging van onderwerpen aan de vooravond van de EK-loting. Een goede barometer wel voor hoe het Franse voetbal ervoor staat vijf maanden voor haar derde organisatie van het EK (na 1960 en 1984): treurnis, malaise, verslagenheid, angst en verlies van zelfvertrouwen… Precies die kenmerken die doorgaans aan een depressie worden toegeschreven.

DOOR RICO RIZZITELLI – FOTO’S BELGAIMAGE

Benzema heeft alle mogelijke handicaps: hij staat niet op een goed blaadje bij de pers, hij komt uit probleemwijken en hij is moslim.

De Qatarese tv-zender beIN Sports voelde zich verplicht om het nationale eerbetoon aan de slachtoffers van de aanslagen in Parijs uit te zenden.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content