Verraden door de eigen zenuwen en een hardnekkige individuele nonchalance gingen de Rode Duivels onderuit in Spanje. Tijd om voor de spiegel te gaan staan.

Eén op zes, twee rode kaarten, en een hoop twijfels en verscheurdheid, dat zat zaterdagnacht in de bagage waarmee de Rode Duivels terugkeerden uit Spanje. Het late herfstzonnetje in Santander had de ploeg allerminst milder gemaakt, integendeel. De toon die Silvio Proto, ook al zo’n vurige ket die in het spoor van de goeie start van La Louvière meent te mogen kloppen aan de deur van de A-ploeg, vrijdagavond bij de beloften zette, trokken de A’s door. Proto mag op basis van zijn kwaliteiten een mooie toekomst worden toegedicht, maar fysieke klasse moet ook worden gepaard aan intellectuele en mentale stabiliteit en daar gaf hij in het verleden al een paar keer geen blijk van en nu ook weer niet. Naar de scheidsrechter allerlei obscene f***-woorden roepen en zo rood pakken is je ploeg in de steek laten.

De A-ploeg ging dus op dat elan door. Het begon al voor de wedstrijd in de tunnel, met een onnozele zaak van ringen en onnodig prikkelen van scheidsrechter en spelers. We leven in een tijd waarin gezag minder en minder respect kan afdwingen en ook al heb je als opgenaaide speler misschien sneller het gevoel dat er twee maten en gewichten worden gehanteerd, daar al ruzie zoeken, hoort niet. Zwijgen en plooien. En zo ging het maar door, tot op het veld, waar zowel de vice- als de aanvoerder van de nationale ploeg, spelers met respectievelijk 55 en 59 caps, én Champions-League-ervaring, door het lint gingen.

De Fifa en de Uefa lachen niet met spuwen, zodat gevreesd mag worden dat de WK-campagne van BartGoor een wedstrijd of vier, vijf – en dus ongeveer een jaar – stilligt. En misschien is het nog een geluk dat de politie snel tussenbeide kon komen in het dispuut tussen EricDeflandre en de vierde scheidsrechter. Afwachten maar of ook hier geen extra rapport volgt… Bovendien deelde Wesley Sonck in de eerste helft ook een elleboog uit die over het randje ging. Het tekende de gespannen zenuwen van een team dat zoekt naar een nieuw elan en waar diverse spelers worstelen met zichzelf en grote vraagtekens hebben over hun toekomst. Twee, en met een beetje pech drie, uitsluitingen voor een team dat op het vorige WK nog de fair play won, het was slikken zaterdagavond.

Slikken, maar geen toeval. De conclusie van de technische staf uit de voorbije wedstrijden (niet alleen die van de Belgen, ook die uit scoutingrapporten) was dat de spelers te braaf waren en dat de Belgische normen van kracht, karakter en onverzettelijkheid dringend moesten terugkeren. De spelers interpreteerden alleen de boodschap ongelukkig, dit was geen verhaal van gezonde agressie maar van absurditeit in verbale nonsens.

Je kon het vrijdagavond al een beetje voelen aankomen, een goeie coach stuurt aan op scherpte (de Spaanse Luis Aragonés ging daarbij overigens ook serieus door de bocht met zijn commentaar op Henry om Reyes scherp te zetten) en Aimé Anthuenis deed dat ook. Op de laatste training voor de wedstrijd oefenden de Belgen nog een beetje op standaardsituaties en daarin gaf de coach een zenuwachtige indruk. Anthuenis speelde in de aanloop naar dit duel een rondje Jekyll and Hyde. Ogenschijnlijk ontspannen en losjes in de confrontaties met de media, die hij ontwijkend bespeelt met een grap of een kwinkslag, maar niet constant pogend de humorist uit te hangen, zoals Georges Leekens indertijd, of verbaal agressief minachtend zoals zijn voorganger Robert Waseige deed eens de druk toenam, maar natuurlijk.

Op het veld was de spanning echter duidelijk te voelen, de bondscoach was zenuwachtig, irriteerde zich, soms begrijpelijk. Vincent Kompany heeft zoveel talent en straalt zoveel uit, maar sloft dan op een laatste training minuten na de anderen het veld op, de shoes niet vastgebonden… De manier waarop hij zich ging bemoeien met de opstelling van de muur of Tristan Peersman tot meer autoriteit in doel aanzette, het waren allemaal kleine tekentjes aan de wand. Het leek wel of dit de wedstrijd van de allerlaatste kans was en al bij de eerste gelegenheid die fout tegen Litouwen moest worden hersteld, terwijl we, och god, twee matchen ver zijn en zaterdag nog maar eens bleek uit de verrassende resultaten elders en het gelijkspel van Bosnië tegen Servië dat tegenwoordig iedereen tegen iedereen punten kan en zal verliezen.

Hebben de zenuwen van de coach de zenuwen van de spelers beïnvloed en/ of omgekeerd ? Wie zal het zeggen. Al tegen Litouwen ging aanvoerder Bart Goor soms wild tekeer tegen de scheidsrechter. Het kostte hem toen al geel en het bracht de Feyenoorder een stuk uit zijn concentratie en spel. En nu dat spuwen…. Goor wil, en dat siert hem, het voortouw nemen, wil spelers opnaaien die op het internationale vlak misschien wat braaf zijn in de rechtstreekse duels, maar merkt vervolgens net als iedereen dat het laconieke dat klasbakken als Daniel Van Buyten, Kompany of zelfs Peersman in zich hebben, oncoachbaar is.

Van Buyten die weigert de verantwoordelijkheid te nemen voor de tegengoal tegen Litouwen, tegen Spanje een (niet gefloten) strafschop veroorzaakt na een nonchalante balcontrole zonder druk en in de loop van de tweede helft plots ook voorin in de punt is te vinden, daar dan niet blijft maar op en neer begint te zwerven : soms vraagt een mens zich af wat in de kop van zo’n speler omgaat. Neem Peersman die op het einde iets vreemds doet, maar ook in de beginfase van de wedstrijd een bal slecht beoordeelt en blijkbaar niet had gelet op het feit dat het gras net was gesproeid en dus iets gladder was… Of neem Kompany die sterk speelt, verdedigend elk duel wint, maar zich dan gaat verslikken in het uitvoetballen en goal nummer één voor een stuk mag opeisen… Dat soort kleine dingen irriteert, elke wedstrijd weer.

De PrimeraDivisión mag dan wel Europese top zijn, de heel offensieve Spaanse ploeg, met op het middenveld maar één verdedigend ingestelde speler, was op het openingskwartier na matig tot zwak. En daarom was het ook heel spijtig dat er centraal op het middenveld geen speler liep die naast defensieve kwaliteiten ook over offensieve beschikt. Dit was een wedstrijd voor een Mbo Mpenza, met genoeg ruimte, maar de ballen kwamen niet. Hoe ergerlijk ook het gedrag van broer Emile mag zijn, op dat vlak zou zijn terugkeer gelijk gestaan hebben met sportieve zelfmoord.

Thomas Buffel werkte hard, in een voor hem ongewone positie, en Sonck deed dat ook, maar aangevers met de goeie dieptebal zijn ze niet. RobertoBisconti of Philippe Clement evenmin. Die jongens hebben kwaliteiten op andere niveaus, ze mogen alleen nooit samen in de nationale ploeg staan. Op dat vlak maakte Anthuenis een inschattingsfout. Toen Stefaan Tanghe woensdag uitviel, had hij een vervanger moeten oproepen. Had Sven Vermant zijn stoere bek gehouden, dan was hij dat zonder twijfel geweest. Nu was alleen Walter Baseggio, in ongenade gevallen na de nederlaag in Keulen, een optie. Maar die heeft het dus verkorven en dat kostte ook de kop aan Vermant, die er altijd van bij de start moest zijn, samen met Tanghe als je meer in diens vorm gelooft. Het lot van de ene koppelen aan de ander én dan niet ingrijpen als je een probleem hebt met je alternatief, dat is niet principieel zijn, maar koppig. Hopelijk, want dat zou erg zijn, niet om taalkundige redenen.

Even onbegrijpelijk : toen Bisconti vervangen moest worden, werd de nooit teleurstellende want zichzelf uitstekend inschattende Olivier Doll zijn vervanger. Niet Anthony VandenBorre, wegens niet zo goed bezig, aldus de coach. Wat doet die dan bij de kern, als je norm vorm is ? Idem met Tom De Mul. Het is leuk om kennis te maken met een uitstekende voetballer vol mogelijkheden, maar wat voor zin heeft zoiets in de aanloop naar deze belangrijke match als ook al zijn veelgeplaagde clubcoach meent dat de Ajacied in een dalletje zit ?

De druk neemt nu toe. Het wordt voor Aimé Anthuenis geen pretje om de wedstrijd van de laatste (sportieve) kans, tegen Servië op 17 november, voor te bereiden. Geen Goor, geen Deflandre, nog een maand misschien met problemen bij hun club voor Sonck en Buffel, de druk van buitenaf… De terugkeer van Timmy Simons, samen met Sonck de nieuwe leider, zou iets kunnen oplossen. In die zin dat Anthuenis hierdoor de hem al van veel kanten aangereikte oplossing met Kompany in het middenveld nu niet veel langer meer kan negeren. Tegen Litouwen durfde hij zo niet te starten, tegen Spanje kon het niet, omdat hij een snelle speler achterin wilde en Clement geen optie was. Op het middenveld kan Kompany zich een uitvoetballend foutje veroorloven én zou zijn klasse, mits de nodige tactische discipline ook offensief voor wat meer mogelijkheden kunnen zorgen.

Is een trainersontslag, waar Anthuenis al rekening mee houdt als het tegen Servië fout afloopt, een oplossing ? Ach, het zou de voetbalwereld weer een beetje bruuskeren, de vertrouwensbreuk met sommige spelers (Mpenza, Baseggio) misschien herstellen, maar we betwijfelen of dat de ploeg uit het slop trekt, het is niet een nieuwe bondscoach die de vastgeroeste motor van Baseggio zal doen aanslaan. De realiteit is wat ze is, verward. Veel goeie wil, want in tegenstelling tot in Duitsland bleef iedereen er echt wel voor vechten, gekoppeld aan een zekere nonchalance en een beperkt potentieel. Na het arrest-Bosman explodeerde de voetbalwereld en zwermden de Belgen uit over West-Europa op zoek naar geld, maar gecompenseerd met weinig sportieve roem. Ver van de zekerheid in eigen competitie verwerden ze er vaak tot alibivoetballers : de coach ziet het niet in hen, andere spelers… Anthuenis wil ze nu graag zoveel mogelijk naar België terughalen. Allicht is dat een oplossing op korte termijn, al hakt de sportieve realiteit vaak in op de economische.

De spelers dragen veel verantwoordelijkheid voor wat zaterdag misliep, Kim MiltonNielsen als alibi gebruiken is zwak als verontschuldiging voor het flippen. Het gaat om verantwoordelijkheid nemen op de juiste manier, om beroepsernst en concentratie, negentig minuten lang.

De coach draagt ook verantwoordelijkheid : hier was niet de best mogelijke kern voor samengesteld. Maar ook de Belgische voetbalwereld moet voor de spiegel staan. Anthuenis klaagt terecht dat hij weinig alternatieven heeft. Het is tijd voor een bescherming van de eigen jeugd, van de eigen markt, van het ongedaan maken van een belachelijke fiscale maatregel. Spanjaarden, Italianen, Fransen, Engelsen : ze schermen allemaal af, maar in België kan en mag alles. Afschermen is geen garantie voor succes, zie maar naar de verrassende resultaten in Europa. Maar het is een eerste stap om de vrije val af te remmen. In december 2003 stond België nog 16e op de Fifa-ranking. Inmiddels is dat 35e. Het gaat hard.

Peter T’Kint

Dit was geen verhaal van gezonde agressie maar van absurditeit in verbale nonsens.

Bisconti en Clement mogen nooit samen in de nationale ploeg staan.