De laatste droom van Martina Navratilova : een olympische medaille veroveren. Afspraak in Athene ?

Op 18 oktober heeft Martina Navratilova haar 47ste verjaardag gevierd. Samen met dat kransje close vrienden en vriendinnen die altijd wel in haar onmiddellijke nabijheid te vinden zijn. En samen met haar hondje, dat haar onlangs bijna verhinderde om in Moskou de finale van de Federation Cup te spelen. Want wat bleek ? Dat er iets niet in orde was met het paspoort van het dier – een ontbrekend visum. Zonder haar hond geen Navratilova, klonk het toen ferm. Slechts luttele dagen voor de geplande afreis naar Moskou raakte de zaak geregeld.

En kon Martina Navratilova het Amerikaanse team in Moskou niet aan de eindzege helpen (die ging naar Frankrijk), ze voegde er toch weer een extra regeltje toe aan haar erelijst. De eerste keer dat Navratilova voor de Federation Cup speelde, was in 1975. Dat gebeurde in Aix-en-Provence en dankzij het rijzende sterretje dat Navritolova toen was, pakte Tsjecho-Slowakije de trofee. Ondanks de jaren en de vele omzwervingen over heel de wereld is Martina weinig van die periode vergeten. “Met Renata Tomanova hebben we toen in de finale Australië overwonnen. Voor Australië speelden toen Evonne Goolagong, Kerry Reid en, ik geloof, Janet Young.”

Je steekt een nieuwe cent in de jukebox en er weerklinkt meteen een ander deuntje. “Mijn andere zeer goede herinnering aan de Federation Cup dateert van 1982. Dat was de eerste keer dat ik meedeed als Amerikaanse. Het was ergens in Californië – in Santa Clara, meen ik mij te herinneren. Ik vormde ploeg met Chris Evert en Pam Shriver. En we wonnen de trofee één jaar nadat ik mijn nationaliteit had gekregen.”

Die nationaliteitswissel is iets waarover Martina Navratilova nog weinig vertelt. Maar de eeuwige nostalgie op haar gezicht brengt er een doorlopende getuigenis van. Navratrilova was het in die tijd totaal oneens met het communistische regime in haar geboorteland en gedurende lange jaren ging ze door een hel.

In 1975 waagt ze op negentienjarige leeftijd de sprong naar de andere wereld. Terwijl ze zich voor de US Open in de Verenigde Staten bevindt, vraagt ze politiek asiel aan. Zonder ophouden moet ze in die dagen in haar hotelkamer het gezelschap van agenten van de FBI en mensen van Amerikaanse immigratiedienst dulden. Van alles en iedereen wordt ze afgeschermd en toch bereikt ze nog de halve finale. Daarin verliest ze van de vrouw die tot haar grote concurrente zal uitgroeien : Chris Evert.

Haar wilskracht blijkt in die dagen van ijzer te zijn. Haar toekomst ligt in de Verenigde Staten en nergens anders, laat ze vastbesloten weten. Natuurlijk vermoedt ze op dat ogenblik niet dat ze eerst door de rol van martelaar zal moeten, vooraleer in haar nieuwe vaderland aanvaard te worden. Want laat Tsjecho-Slowakije haar vallen als een baksteen, ook in de Verenigde Staten wordt ze met scheve ogen bekeken. De verdachtmakingen zijn niet van de lucht. Haar mannelijke trekken en voor die tijd abnormale spiermassa wekken argwaan. Deze jonge vrouw kan toch alleen maar het product zijn van het sportbeleid zoals het werd gevoerd achter het IJzeren Gordijn ?

Door iedereen verlaten beleeft Martina Navratilova harde tijden. In 1976 overleeft ze zelfs de eerste ronde van de US Open niet. Ze zal twee jaar moeten wachten om zich op te dringen als de beste speelster van de wereld en als één van de eerste sporters die openlijk voor haar homoseksualiteit uitkomt.

Acht jaar lang domineerde Martina Navratilova het vrouwentennis. En terwijl de Tsjecho-Slowaakse media zelfs haar grootste successen verzwijgen, begint haar populariteit zowel in het Oosten als in het Westen te groeien. Als in 1989, na de Fluwelen Revolutie, de Tsjechische Republiek wordt uitgeroepen, is de onsterfelijkheid van Navratilova al een tijd gevestigd.

Wanneer ze eind 1994 het einde van haar carrière aankondigt, heeft Martina Navratilova 56 grandslamtoernooien gewonnen, waarvan 18 in het enkelspel. Negen van die overwinningen behaalde ze op het heilige gras van Wimbledon. Voorts schreef ze vier keer de US Open, drie keer de Australian Open en twee keer Roland Garros op haar naam. Ook in het dubbelspel bereikte haar heerschappij nooit vertoonde proporties met 31 keer grandslamwinst in het dubbelspel voor vrouwen en 7 keer in het gemengd dubbel. Gedurende 331 weken prijkte Navratilova tussen 1978 en ’86 op de eerste plaats van de wereldranglijst – wat dit betreft, doet alleen Steffi Graf beter.

“Het vreemde is”, zei ze onlangs, “dat ik op geen enkel moment spijt heb gevoeld over mijn beslissing om ermee te stoppen. Gedurende vijf jaar leidde ik een bijzonder aangenaam leven buiten de tenniscourts. Geen seconde miste ik het tennis en de competitie. Actief ben ik wel altijd gebleven : ik deed aan skiën, basketbal en ijshockey. En dan heb ik op een dag aanvaard om televisiecommentaar te geven voor Wimbledon. Zo raakte ik opeens weer gebeten door dat tennis.”

Ergens rond de eeuwwisseling begint Martina Navratilova aan een onwaarschijnlijke comeback. 43 jaar is ze dan en ze treedt louter aan in het dubbelspel. Tevreden over het niveau dat ze nog haalt, besluit ze om weer voltijds te tennissen. Ze beëindigt het jaar 2003 als zesde speelster op de wereldranglijst van het dubbelspel en voegt twee grandslamtitels aan haar palmares toe : met de Indiër Leander Paes wint ze het gemengd dubbel van de Australian Open (de enige titel die ze nog miste) en Wimbledon.

Het niveau dat ze bereikt, volstaat om misschien haar laatste droom te realiseren : een olympische medaille veroveren. Nog nooit heeft Martina Navratilova aan Olympische Spelen deelgenomen. Op het einde van 2004 trekt ze definitief een streep onder haar loopbaan, heeft ze al aangekondigd. Maar eerst lonkt ze dus naar Athene. “Als ik het goed begrepen heb, heeft de Amerikaanse tennisfederatie de intentie om vier speelsters uit te sturen voor het enkelspel, en één paar voor het dubbelspel. Dat paar voor het dubbelspel wordt niet noodzakelijk samengesteld uit de vier speelsters voor het enkelspel. Dat betekent dat we een reële kans maken om naar de Spelen gaan, gezien Venus en Serena nog uitsluitend op de grandslamtoernooien willen dubbelen.”

Met ‘we’ doelt Martina Navratilova op zichzelf en Lisa Raymond. Vanaf 1 januari trekken ze geregeld samen op, zo hebben ze het beiden voorzien. “Ik geef toe dat ik over het jaar 2004 zo mijn twijfels had”, vertelt Navratilova. “Ik wist niet of ik er wel mee door wilde gaan. Maar het vooruitzicht om met Lisa naar Athene te gaan, heeft me opnieuw vleugels gegeven. Mijn huidig niveau en mijn klassement op zich brengen de deelname aan de Spelen dichterbij, en het feit dat ik daar met een Amerikaanse wil samenspelen, geeft onze kandidatuur extra gewicht.”

Als ze gaat, zal ze zich zo goed mogelijk voorbereiden. “Mijn trainingen zijn niet meer zo intens als vroeger”, erkent ze. “Ik breng niet meer zoveel tijd in de fitnesszaal en op het tenniscourt door als vroeger. Maar ik werk nu wel specifieker en frequenter. Elke minuut training is nu beter besteed dan destijds. En ik kan het me niet veroorloven om een week uit te rusten en te zeggen dat ik later de verloren tijd wel zal goedmaken.”

Dat kan ze zich inderdaad niet veroorloven. Haar toekomst ligt achter haar, er is voor Martina Navratilova geen tijd voor later.

door Florent Etienne

‘Ik train minder dan vroeger, maar elke minuut training is beter besteed.’